Οι πρόβες μιας συμφωνικής ορχήστρας εν μέσω πανδημίας διαφέρουν πολύ από τις «κανονικές». Τον… ρυθμό «δίνει» το μέτρο των αποστάσεων μεταξύ των μουσικών και συνολικά τα μέτρα προστασίας για την covid19. Το Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων παρακολούθησε μια πρόβα της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και μεταφέρει την εικόνα.
«Αρνητικοί» -μόνο σύμφωνα με τα αποτελέσματα του μοριακού τεστ, στο οποίο υποβληθήκαμε για τις ανάγκες του ρεπορτάζ- πήγαμε στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, το οποίο φιλοξενεί πολλές πρόβες, καθώς και συναυλίες της ΚΟΘ. Ήταν η πρώτη πρόβα της εβδομάδας και, όπως εξηγεί η καλλιτεχνική διευθύντρια της ΚΟΘ Ζωή Τσόκανου, κάθε πρώτη πρόβα, εν μέσω πανδημίας, είναι πολύ δύσκολη. «Έρχονται μουσικοί και μού λένε “μα είναι τόσο δύσκολο. Είμαστε τόσο μακριά”. Δεν ακούει ο ένας τον άλλο. Κάθε φορά η ίδια αγωνία ότι δεν θα καταφέρουμε να παίξουμε όπως ξέρουμε. Γίνεται όμως όλο και καλύτερα. Πλέον έχουμε κάνει πολλές διαδικτυακές συναυλίες και υπάρχει η σιγουριά και η αυτοπεποίθηση της εμπειρίας», σημειώνει η κ. Τσόκανου.
«Αν μού λέγατε πριν από έναν χρόνο ότι θα κάνω πρόβα με μια ορχήστρα με αυτόν τον τρόπο, δεν θα το πίστευα. Φαίνεται ότι ο άνθρωπος έχει πολλές κρυμμένες δυνάμεις», σημειώνει ο Γεώργιος Βράνος, πρόεδρος Τμήματος Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και διευθυντής ορχήστρας στη συναυλία Μότσαρτ & Προκόφιεφ, που θα προβληθεί διαδικτυακά στις 21 Φεβρουαρίου 2021.
«Ανακαλύπτουμε συνέχεια καινούργιες δυνάμεις. Πράγματα που παλιότερα δεν πιστεύαμε ότι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν. Όταν ο πνευστός που κάθεται πίσω ακούει με απόσταση ενός και καμιά φορά δύο δευτερολέπτων τον ήχο σε σχέση με τους μπροστινούς, είναι πολύ δύσκολο. Αλλά τελικά με την προσπάθεια όλα γίνονται», υπογραμμίζει ο κ. Βράνος. Δεν κρύβει ωστόσο την αγωνία του για το αύριο. Ελπίζει, εύχεται και προσεύχεται, όπως χαρακτηριστικά είπε, για ένα καλοκαίρι γεμάτο συναυλίες με κόσμο. «Τα πράγματα όμως είναι δύσκολα. Χωρίς τη φυσική παρουσία ο πολιτισμός μας κινδυνεύει. Δεν ξέρω πόσο θα κρατήσουμε έτσι, γιατί η επαφή του κοινού με τον μουσικό δεν έχει να κάνει μόνο με το χειροκρότημα. Με την ενθάρρυνση. Είναι ένα πάρε- δώσε. Αυτό, αν χαθεί, δεν ξέρω πώς θα συνεχίσει να υπάρχει αυτή η επικοινωνία», σημειώνει και προσθέτει ότι «είναι ελπιδοφόρο το ότι αυτή τη στιγμή έχουμε ορχήστρα στη σκηνή, έστω και με αυτά τα μέτρα».
Μια ακόμη σημαντική διαφορά στην πρόβα εν καιρώ πανδημίας είναι τα τακτικά διαλείμματα για να αερίζεται ο χώρος. Ενώ σε μια κανονική τρίωρη πρόβα υπάρχει ένα 20λεπτο διάλειμμα στη μέση, τώρα τα διαλείμματα γίνονται κάθε 30-35 λεπτά. Σε ένα τέτοιο μικρό κενό, ο κ. Βρανός, χαμογελαστός, αλλά εμφανώς πιεσμένος από τις συνθήκες, εξηγεί ότι η συμφωνία αρ.1 του Σεργκέι Προκόφιεφ που ετοιμάζουν, η πιο μικρή του συμφωνία, αλλά και η πιο γνωστή, επιλέχθηκε και επειδή μπορεί να έχει λιγότερους μουσικούς -αναγκαία συνθήκη λόγω πανδημίας. «Είναι ένα έργο πολύ ξεκάθαρο, πολύ κλασικό. Όμορφο μεν, δύσκολο δε, γιατί έχει μεγάλη μουσική διαφάνεια. Ακούγονται όλες οι φωνές. Η δυσκολία μεγαλώνει όσο έχουμε αυτά τα μέτρα. Βλέπετε πώς είναι με τα ηχοπετάσματα, με τις μεγάλες αποστάσεις. Είναι μια μουσική που θέλει πολλή συνεννόηση. Ο μουσικός πρέπει να ακούει τον διπλανό του για να παίξει».
Για τις ανάγκες τήρησης των απαραίτητων μέτρων, η ΚΟΘ έχει αποκλείσει έναν πολύ μεγάλο αριθμό μεγάλων συμφωνικών έργων, όλα τα έργα που απαιτούν μεγάλη συμφωνική ορχήστρα και έχει μειώσει τις διανομές, διότι όπως εξηγεί η κ. Τσόκανου, «με δύο μέτρα περιμετρικά απόσταση σε κάθε μουσικό δεν γίνεται διαφορετικά. Τα μέτρα της απόστασης των μουσικών μας δείχνουν το δρόμο. Καθορίζουν τι διανομές θα κάνουμε και τι ρεπερτόριο μπορούμε να παίξουμε». Οι δυσκολίες ξεπερνιούνται «με ενθουσιασμό, εμπειρία, φιλότιμο και αγάπη», τονίζει ο μαέστρος.
Το διαχρονικό όνειρο της ΚΟΘ για ένα δικό της «σπίτι»
«Η ΚΟΘ δεν σταμάτησε ποτέ. Οι συνθήκες είναι δύσκολες, παρόλα αυτά είμαστε εδώ, κάθε βδομάδα παίζουμε μουσική, γράφουμε και μαγνητοσκοπούμε. Συνεχίζουμε να δίνουμε μουσική στο κοινό, διαδικτυακά», τονίζει η καλλιτεχνική διευθύντρια και σημειώνει ότι η ανταπόκριση του κοινού στις διαδικτυακές συναυλίες είναι συγκινητική. Τις τέσσερις συναυλίες του Δεκεμβρίου παρακολούθησαν περισσότεροι από 30.000 φίλοι της μουσικής, ενώ το τελευταίο live streaming παρακολούθησαν 3.000 θεατές σε facebook και youtube. «Το “ευχαριστώ” είναι μια λέξη που την ακούμε πολύ συχνά και μας δίνει πολλή δύναμη», σημειώνει η κ. Τσόκανου.
Οι στόχοι της ΚΟΘ κινούνται σε δύο επίπεδα. «Πρώτον να συνεχίσουμε τη διαδικτυακή παρουσία όχι μόνο όταν είναι ανάγκη, αλλά και ως μέσο επικοινωνίας. Να υπάρχουν παραγωγές τις οποίες θα μπορούμε να έχουμε σε υψηλό επίπεδο διαδικτυακά και αυτές θα είναι το ψηφιακό μας πρόσωπο και διεθνώς. Από εκεί και πέρα, στο επίπεδο της παραγωγής, δουλεύουμε εντατικά για το ζωντανό ακρόαμα, ειδικά για το καλοκαίρι. Δεν ξέρουμε πως θα είναι η κατάσταση πριν ή τον επόμενο χειμώνα, οπότε ευελπιστούμε σε ένα καλοκαίρι κατά το οποίο θα μπορέσουμε να πραγματοποιήσουμε πολλές ζωντανές συναυλίες σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα». Λόγω πανδημίας αλλάζουν διαρκώς πολλά πράγματα στον προγραμματισμό, αυτό που σίγουρα θα γίνει είναι οι ηχογραφήσεις. «Θα ηχογραφήσουμε τρία cds με Έλληνες συνθέτες, ένα είδος “best of” της ορχήστρας με τα αγαπημένα μας ελληνικά έργα», εξηγεί η κ. Τσόκανου.
Το πάγιο αίτημα, ωστόσο, της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης είναι να αποκτήσει τη δική της στέγη. «Αυτή είναι η πιο μεγάλη αγωνία. Η Ορχήστρα δεν έχει το δικό της χώρο για δοκιμές και συναυλίες. Ήμασταν κάποιες φορές κοντά σε λύσεις, υπάρχει στήριξη και θέληση, αλλά είναι τόσα πολλά τα θέματα και τα προβλήματα που δεν μας έχουν οδηγήσει ακόμη σε μια λύση. Παραμένω αισιόδοξη. Ίσως θα πρέπει να αλλάξουμε δομικά κάποια πράγματα για να μπορέσουμε να βρούμε τη λύση», υπογραμμίζει η καλλιτεχνική διευθύντρια.
Στο μεταξύ, μεγάλη βαρύτητα δίνει η ΚΟΘ στις συνεργασίες. «Είναι κάτι που το δουλεύουμε και το αγαπάμε πολύ. Οφείλω να ομολογήσω ότι οι φορείς της πόλης είναι πολύ ανοιχτοί, πολύ συνεργάσιμοι και μέχρι στιγμής, και εν μέσω πανδημίας, έχουμε κάνει πολύ ωραίες δουλειές. Είναι πολύ σημαντικό γιατί ενώνουμε τις δυνάμεις μας, δείχνουμε ότι η Θεσσαλονίκη έχει δυναμικό το οποίο μπορεί να συνεργαστεί για την ανάδειξη του πολιτισμού της πόλης και για την ανάμειξη του κοινού του κάθε οργανισμού», τονίζει η κ. Τσόκανου.
Δήμητρα Κεχαγιά
