Του Αλέξη Ηλιάδη
Ο Ταύρος βρίσκεται ανάμεσα στην Αθήνα και τον Πειραιά, κρύβει όμως πολλά «μυστικά» ακόμη και για τους «βέρους» Αθηναίους και Πειραιώτες. Κάποτε ήταν αγροτική περιοχή, αλλά τη δεκαετία του ’50 και του ’60, μετατράπηκε σε κέντρο βιομηχανικής ανάπτυξης. Από αυτή την εποχή διασώζονται κτηριακά κελύφη, που «μιλούν» για την οικονομική ιστορία του τόπου και για την περίοδο της οικονομικής ανασυγκρότησης της Ελλάδας.
Πριν από λίγες ημέρες, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) πραγματοποίησε τον έκτο πολιτιστικό περίπατο με θέμα «Ανακαλύπτοντας τα μυστικά του Ταύρου». Μέσα από αρχειακές πηγές, με βάση το υλικό του Ιστορικού Αρχείου ΠΙΟΠ, και με τη βοήθεια του αρχειονόμου – βιβλιοθηκονόμου Δημήτρη Ραμαντάνογλου ζωντάνεψαν αναμνήσεις, όπως τα παγωτά ΑΣΤΥ, τα νήματα ΒΙΕΡ και οι βιομηχανικοί ανεμιστήρες τύπου ΑΝΕΜΟΣ της ΕΛΒΗΜΑ.
Το εργοστάσιο Παστεριώσεως Γάλακτος ΑΣΤΥ
«Στόχος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς ήταν, αξιοποιώντας τον αρχειακό πλούτο που διαθέτει, να κάνει γνωστή την περίοδο της ανασυγκρότησης (1948-1964), τη βιομηχανική ιστορία και την ανθρωπολογία της περιοχής του Ταύρου και γενικότερα της περιοχής του Ελαιώνα», λέει στο «Πρακτορείο ο κ. Ραμαντάνογλου. Βέβαια -συμπληρώνει- «δώσαμε πληροφορίες και για τους αρχικούς -από τον 19ο αιώνα- οικιστές. Έχουμε χαρτογραφήσει όλες τις προβιομηχανικές εργασίες που συγκεντρώθηκαν στην περιοχή από τον 19ο αιώνα και παρουσιάσαμε τις εργασίες εκτροφής των ζώων (από τα αρχικά στάδια ζωικής παραγωγής, που αναφέρονται στην εκτροφή των αγελάδων), την παστερίωση και διάθεση του γάλακτος, την παραγωγή ζωικής κόλλας την κατεργασία του δέρματος, τη βυρσοδεψία. Επίσης, κάναμε αναφορά στις κατασκευαστικές εργασίες, στις ξυλουργικές εργασίες -μέσα από τη βιομηχανία καπλαμά- στα μηχανουργεία, στη δραστηριότητα αυτή που είναι πολύ έντονη στην περιοχή του Ελαιώνα. Ακόμη, αναφερθήκαμε στην εριοβιομηχανία -παραγωγή κλωστών από μαλλί προβάτου- και στην πλινθοκεραμοποιία καθώς στον Ταύρο υπήρχε η Μινωϊκή Κεραμευτική Επιχείρηση».
Μηχανικός εξοπλισμός φιλτροπρέσσας και τριβείου της εταιρείας ΜΙΝΩΙΚΗ Κεραμευτική
Μια από τις (εννέα) στάσεις του πολιτιστικού περιπάτου του ΠΙΟΠ ήταν στην Π. Ράλλη 9, στην ΕΛ.Β.Η.Μ.Α. (Ελληνική Βιομηχανία Ηλεκτροκινητήρων Μιχαήλ Ανδρούτσος και Σπυρίδων Ασλάνης).
Σήμερα η ΕΛ.Β.Η.Μ.Α. μπορεί να είναι άγνωστη, αλλά, όπως αναφέρουν τα αρχεία ΠΙΟΠ, ΚΕΔ και ΕΤΒΑ, η από το 1950 «πραγματοποιηθείσα καταπληκτική εξέλιξις της επιχειρήσεως έφερε αυτήν εις τα επίπεδα Βιομηχανικών κολοσσών του εξωτερικού». Σε αυτό το πλαίσιο αναφέρεται η υπογραφή σύμβασης με την ελβετική ΕΡΛΙΚΟΝ για την παραγωγή στην Ελλάδα Τρόλλευ-μπας. Η ΕΛ.Β.Η.Μ.Α δεχόταν επισκέψεις σπουδαστών και φοιτητών μέσων τεχνικών σχολών και ΑΕΙ, όπως το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το εργοστάσιο, το σχέδιο του οποίου είχε συνταχθεί από τον αρχιτέκτονα Ν. Κυρίου, διέκοψε τη λειτουργία του το 1967.
Το εργοστάσιο της εταιρείας ΜΙΝΩΙΚΗ Κεραμευτική
Λίγο πιο κάτω, στην Π. Ράλλη 19, η ΜΙΝΩΪΚΗ Κεραμευτική Επιχείρησις Γ. Καβάλη. Η εταιρεία, που διέθετε επιτραπέζια σκεύη στην εσωτερική αγορά, θεωρείτο στα τέλη της δεκαετίας του 1950 μια από τις καλύτερες στο είδος της. Τα μηχανήματά της, σε σχέδια του δημιουργού της, Γ. Καβάλη, ήταν εξολοκλήρου ελληνικής κατασκευής, με λίγες εξαιρέσεις. Το 1962 ξεκίνησε πρώτη στην Ελλάδα την οργανωμένη παραγωγή πορσελάνης, στο εργοστάσιο Ηρακλείου, χρησιμοποιώντας την επωνυμία ΚΑΝΤΙΑ. Το1980 ίδρυσε μονάδα πορσελάνης στη ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου που εξήγανε τα προϊόντα της σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με το σήμα CANDIA ΠΟΡΣΕΛΑΝΗ.
Μία άλλη στάση του πολιτιστικού περιπάτου του ΠΙΟΠ, ήταν στη λεωφόρο Ειρήνης 18, στην Αθηναϊκή Βιομηχανική Εταιρεία Καπλαμάδων. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 1950 από τον μικρασιάτη Παναγιώτη Ιωαννίδη και την οικογένεια Βαράγκη. Σύμφωνα με έκθεση του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Οικονομικής Αναπτύξεως (ΟΧΟΑ), το 1959 ο εξοπλισμός της μονάδας περιελάμβανε μηχανή μαχαίρι κοπής καπλαμάδων, τρία αυτόματα ακονιστήρια, τόρνο κοπής καπλαμάδων, πετρελαιομηχανή GENERAL 136 HP, οριζόντιο ατμολέβητα, γερανογέφυρες 7 και 3 τόνων, δύο ηλεκτρικές κεντρόφυγες αντλίες, πριονοκορδέλα BRENTA. Διέθετε εγκαταστάσεις τσιμεντοδεξαμενών, ξηραντήριο και γερανογέφυρα.
Υπάρχουν και αρκετά άλλα κτήρια στον Ταύρο, εγκαταλειμμένα ή με νέα χρήση, που θυμίζουν το βιομηχανικό παρελθόν του. Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρελθόν που αξίζει να γίνει ευρύτερα γνωστό.
Πηγή φωτογραφιών: Ι.Α. ΠΙΟΠ, Αρχείο ΟΧΟΑ
