Βιβλία για τις γιορτές: βιβλία για να διαβαστούν στο πάμφωτο σαλόνι των γιορτών ή στην ησυχία και την απομόνωση του γραφείου, βιβλία που μπορεί να προσφερθούν ως δώρα, αλλά και βιβλία για να προκαλέσουν συζητήσεις μεταξύ φίλων και γνωστών. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ καταγράφει τίτλους που κυκλοφόρησαν από τα μέσα του φθινοπώρου μέχρι και πριν από μερικές ημέρες και διαλέγει πέντε ελληνικά μυθιστορήματα, τέσσερις λογοτεχνικές μεταφράσεις, αλλά και δύο εκδόσεις «εκτός προγράμματος».
Από την πρόσφατη μυθιστορηματική παραγωγή ξεχωρίζει η «Κεχριμπαρένια έρημος» της Ιωάννας Μπουραζοπούλου, δεύτερο μέρος της τριλογίας της «Ο Δράκος της Πρέσπας», ( εκδ.Καστανιώτη): Τι συμβαίνει στην Ελλάδα, στην Αλβανία και στη Βόρεια Μακεδονία όταν ένα μυθικό τέρας κάνει την εμφάνισή του στις όχθες της Πρέσπας; Τι είδους αντιδράσεις προκαλεί στους τρεις διαφορετικούς λαούς που ζουν κοντά στη λίμνη; Στην «Κοιλάδα της λάσπης», τον πρώτο τόμο της τριλογίας, παρακολουθούμε τον Δράκο και τις παράξενες εμφανίσεις του στην Ελλάδα. Στην «Κεχριμπαρένια έρημο», ο Δράκος της Μπουραζοπούλου επελαύνει στη Βόρεια Μακεδονία, μετατρέποντας τη λίμνη σε αδιάβατη έρημο.
Στην αυτοβιογραφία στρέφεται ο Ηλίας Μαγκλίνης με το «Είμαι όσα έχω ξεχάσει» (εκδ.Πατάκη): Ξεκινώντας από τα χρόνια του Εμφυλίου, όπου αναζητεί το παρελθόν του παππού του και του πατέρα του, ο συγγραφέας ξετυλίγει αργά το περίπλοκο κουβάρι της ατομικής και της συλλογικής μνήμης. Οικογενειακά μυστικά, πολιτικά τραύματα, ανολοκλήρωτοι έρωτες και ανεξιχνίαστοι φόνοι συνθέτουν μιαν αφήγηση η οποία ρίχνει καινούργιο φως στο παρόν και στις ιστορικές του ρίζες.
Στο παρελθόν ανατρέχει και το «Κάτι κρυφό μυστήριο» (εκδ.Μελάνι) της Καρολίνας Μέρμηγκα, μιλώντας για τον Ιωάννη Καποδίστρια, έναν πολλαπλά παρεξηγημένο ιστορικό πρωταγωνιστή.
Ιστορική βάση έχει και το «Σε ποιον ανήκει η κόλαση» (εκδ.Μεταίχμιο) του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη, που διατρέχει 200 χρόνια ελληνικής ιστορίας, συνδέοντας τα μεγάλα ιστορικά μεγέθη με πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους προσωπικές ιστορίες. Μια σύνθεση που οδηγεί με τις αφανείς εσωτερικές της συνδέσεις από το διήγημα στο μυθιστόρημα.
Διαφορετικός είναι ο προσανατολισμός του Τάκη Καμπύλη στο «Γίγαντες και φασόλια» (εκδόσεις Καστανιώτη). Με φόντο μια σχεδόν δυστοπική Αθήνα, που έχει παραδοθεί εν μέσω ολοκληρωτικής και οικονομικής κατάρρευσης στις ανηλεείς συγκρούσεις ανάμεσα σε αντιεξουσιαστές και ακροδεξιούς, ο συγγραφέας ξεδιπλώνει τις ρίζες του αναρχισμού από την Ελλάδα και την Τουρκία μέχρι την Ιταλία και τη Γαλλία.
Το μυθιστόρημα του Ford Madox Ford «Tο τέλος της παρέλασης» (εκδ.Εξάντας, μετάφραση Κατερίνα Σχινά) είναι ένα βιβλίο για την αγγλική αριστοκρατία πριν και μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μολονότι το έργο ανήκει στην κατηγορία του ιστορικού μυθιστορήματος, ο συγγραφέας αποφεύγει τη λογική του χρονικού και της καταγραφής των ιστορικών γεγονότων για να εστιάσει την προσοχή του στην ανάδειξη των χαρακτήρων και της υποκειμενικότητάς τους την ώρα που προσπαθούν να εικάσουν το μέλλον τους και να αναλογιστούν την τύχη τους στο πλαίσιο μιας καινούργιας εποχής.
Μια ιστορία μίσους και μυστηρίου είναι «Η προσευχή του αηδονιού» (εκδ.Gutenberg, μετάφραση Πέρσα Κουμούση), του Τάχα Χουσεϊν -έχει χαρακτηριστεί πατέρας των σύγχρονων αραβόφωνων συγγραφέων. Το μυθιστόρημα του έχει ως κεντρικό του πρόσωπο την έφηβη Άμνα στην Αίγυπτο του 1930. Μαζί με τη μητέρα της και την αδελφή της, η Άμνα ζει μια μεγάλη περιπέτεια, καταλήγοντας στα χέρια ενός αφιλόξενου θείου, που ευθύνεται για την καταστροφή της οικογένειας. Η Άμνα ζητά εκδίκηση και ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία να εικονογραφήσει με έντονα χρώματα τις ταξικές διαιρέσεις του καιρού του.
Σε ένα ταξίδι στην Ιρλανδία μάς καλεί ο Κολμ Τόιμπιν με το μυθιστόρημά του «Σπίτι με ονόματα» (εκδ.Ίκαρος, μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου,), όπου χρησιμοποιεί τον αρχαίο μύθο των Ατρειδών για τον προβάλει στα άγρια και απομονωμένα τοπία του νησιού του και να του προσδώσει, παρά τις αιματηρές οικογενειακές συγκρούσεις, μιαν απροσδόκητα ανθρώπινη διάσταση.
Και από την Ιρλανδία πάμε λίγο βορειότερα, στην παγωμένη Ισλανδία, όπου τοποθετεί τη δράση της η Ίρσα Σιγκουρδαντότιρ. Η «Λύτρωση» (μετάφραση Αλέξανδρος Καλοφωλιάς, Μεταίχμιο) είναι μια εγκληματική ιστορία στην οποία εμπλέκεται μια παρέα εφήβων. Η αστυνομία προσπαθεί να διεισδύσει στα μυστικά της προκειμένου να ανακαλύψει τι ακριβώς κρύβεται πίσω από έναν εντελώς ανεξήγητο φόνο.
Την περιήγησή του ΑΠΕ-ΜΠΕ θα κλείσουν δύο διαφορετικά βιβλία: «Ένα παιδί από το πουθενά» (εκδ.Μεταίχμιο) της Άλκης Ζέη μυεί τους νεαρούς αναγνώστες στα μυστήρια της δύσκολης καθημερινότητας, αλλά και της προσφυγιάς. Ο Ίκαρος Λαμπρίδης είναι δέκα χρόνων και μένει στο Παγκράτι με τη θεία του. Φίλοι του είναι πρόσωπα μεγαλύτερα σε ηλικία, ένας άστεγος και ο γυμναστής του. Ο μικρός ήρωας δεν καταλαβαίνει γιατί οι συμμαθητές του τον κοροϊδεύουν. Και κυρίως δεν καταλαβαίνει γιατί οι γονείς των συμμαθητών του δεν αφήνουν τα προσφυγόπουλα να μπουν στην αυλή του σχολείου.
Η έκδοση «Ο Μανόλης Αναγνωστάκης ανθολογεί» (εκδ.Μεταίχμιο) φιλοξενεί τα ποιήματα 22 ποιητών που διάλεξε ο ίδιος για τον ραδιοφωνικό σταθμό του Ηρακλείου Κρήτης σε ισάριθμες εκπομπές. Νικηφόρος Βρεττάκος, Νίκος Γκάτσος, Άρης Δικταίος, Νίκος Εγγονόπουλος, Οδυσσέας Ελύτης, Ανδρέας Εμπειρίκος, Τάκης Παπατσώνης, Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Σαραντάρης, Γιώργος Σεφέρης και άλλοι σε ένα βιβλίο το οποίο παρουσιάζεται πρώτη φορά και συνοδεύεται από το αντίστοιχο ηχητικό αρχείο μαζί με μια συνέντευξη που έδωσε ο ποιητής στον Γιώργο Ζεβελάκη. Στον τελευταίο οφείλουμε και τη συγκέντρωση όλου του σχετικού υλικού.
Β. Χατζηβασιλείου
