Παγκόσμιες πρεμιέρες και διεθνείς συμπαραγωγές, ενδιαφέρουσες συνεργασίες και πολυσυλλεκτικές δράσεις για το θέατρο, το χορό, τη μουσική, τον κινηματογράφο και την εκπαίδευση, περιλαμβάνει ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, που φέτος μιλά για την Αθήνα, τη Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες, τη Μέση Ανατολή, ταξιδεύει παντού στον κόσμο, απελευθερώνοντας τις δυνάμεις των Ελλήνων καλλιτεχνών και μέσω της τέχνης πυροδοτεί συζητήσεις για τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, το περιβάλλον, το ψηφιακό μας παρόν, την εικονική μας πραγματικότητα, το σώμα μας και τα νοητά σύνορά μας.
Κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία
Ο σκηνοθέτης Σαράντος Γεώργιος Ζερβουλάκος στην πρώτη του συνεργασία με τη Στέγη ανεβάζει το «Tom in Greece» ως ανατομία μιας κλειστής κοινωνίας με φόντο την Ελλάδα του σήμερα (12-29.12.2019). Η Γεωργία Μαυραγάνη συνεργάζεται με τον Δημοσθένη Παπαμάρκο στην «Εξημέρωση» και μας παραδίδουν μια σύγχρονη παραβολή για το πώς ο ανθρώπινος λόγος εξημερώνει και υποτάσσει την πραγματικότητα (16-26.1.2020). Η Λενιώ Κακλέα με την παράσταση χορού «Πρακτική Εγκυκλοπαίδεια, Αποκλίσεις» ανιχνεύει, μέσα από το σώμα, το σύγχρονο κοινωνικό τοπίο της Ευρώπης (10-12.1.2020), ενώ o Lloyd Newson (DV8) δίνει μια γροθιά στην πολιτική ορθότητα και στην κυρίαρχη άποψη για την αρρενωπότητα με το «Enter Achilles»(19-25.2.2020). Οι μουσικές παραγωγές «Happiness Machine, 24 ώρες ευτυχίας» με το Klangforum Wien (1-2.11.2019), «Songs of Rebellion» από τους Brigitta Muntendorf και Michael Höppner (22.2.2020), «The City Talks Back» από το Theatrum Mundi (26-28.6.2020) καταπιάνονται με το πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης με τους καλλιτέχνες να αναρωτιούνται πώς μπορούν, μέσα από την τέχνη τους, να εφεύρουν τρόπους να συνεισφέρουν στη συζήτηση που γίνεται ευρύτερα στην κοινωνία. Αλλά και το «I’m Positive» που διοργανώνεται για δεύτερη χρονιά καλεί την κοινωνία να σπάσει το ταμπού του HIV (13-14.11.2019), ενώ το συνέδριο «Sex Education» επιδιώκει τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, ώστε να εξελίσσονται οι νέοι μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους καταλαβαίνει (15.12.2019).
Σύνορα και δημοκρατία
Ο προγραμματισμός της Στέγης μιλά για δημοκρατία και ασχολείται με το θέμα των συνόρων και των βίαιων μετακινήσεων, υποστηρίζοντας την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων, ιδεών και πολιτισμών: ο Rabih Mroué και το Dance On Ensemble αναρωτιούνται τι αφήνει πίσω του ένας πόλεμος στο «Elephant» και πώς το ανθρώπινο σώμα ορθώνεται σαν τείχος στο «You Should Have Seen Me Dancing Waltz» (8-10.11.2019). Η Tania El Khoury μιλά για την πανανθρώπινη και αέναη ιστορία της μετανάστευσης με το «Cultural Exchange Rate» (6-8.3.2020), ενώ το φεστιβάλ Movement (1920-2020), εξετάζοντας τη μετανάστευση πληθυσμών στη Μεσόγειο, και όχι μόνο, από τον Μεσοπόλεμο έως τις μέρες μας, μας καλεί να φανταστούμε το κοινό μας μέλλον μέσα σε έναν ανοιχτό κόσμο, πέρα από σύνορα, φυλετικούς και έμφυλους περιορισμούς (21-23.2.2020). Ο Faustin Linyekula μας προσκαλεί, με αφορμή τη βίαιη αποικιοκρατία, σε ένα οδοιπορικό στους δρόμους της παγκόσμιας ιστορίας, χορογραφώντας το «Congo»(12-14.2.2020) και ο Raed Yassin με το ροκ μιούζικάλ του με βαλσαμωμένα ζώα στον ρόλο των ερμηνευτών, «The Sea between My Soul», στοχάζεται πάνω στην πολυετή ιστορία θανάτων στη Μεσόγειο Θάλασσα (13-15.3.2020).
Το περιβάλλον
Η Στέγη εντάσσει στον καλλιτεχνικό της προγραμματισμό παραγωγές που προωθούν το φλέγον ζήτημα της περιβαλλοντικής μας βιωσιμότητας: το φετινό «Οpen Day» θα επικεντρωθεί στις σχέσεις μουσικής και περιβάλλοντος στη σύγχρονη εποχή (Open Day: Μουσικές Οικολογίες, 6.2.2020), ενώ διοργανώνει ένα διεθνές διεπιστημονικό συμπόσιο (σε συνεργασία με το Julie’s Bicycle) για τον ρόλο του πολιτιστικού τομέα στην επίτευξη της αειφορίας με τίτλο «Πολιτισμός και Βιωσιμότητα» (4-6.6.2020).
Digital
Οι δράσεις της Στέγης συνεχίζουν να περιγράφουν το ψηφιακό μας παρόν, με το «Improtech ’19», την κορυφαία συνάντηση παγκοσμίως που αναλύει τη σχέση μεταξύ ψηφιακής νοημοσύνης και μουσικού αυτοσχεδιασμού, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ και το Ircam (26-29.9.2019). Συνεχίζουν με το «Atlas», μια καινοτόμα παραγωγή στο πλαίσιο του «Interfaces», σε συνεργασία με το Ircam του Centre Pompidou και το ZKM, όπου τρεις πόλεις, η Αθήνα, η Καρλσρούη και το Παρίσι θα συνδεθούν σε παράλληλες συναυλίες μέσα από τις μουσικές τριών συνθετών (Δημήτρης Καμαρωτός, Carmine Emanuele Cella, Valerio Tricoli) και των βίντεο της Μαρίνας Γιώτη, με οπτικοακουστικά στοιχεία των πόλεων (13.12.2019). Με εκθέσεις όπως το «Data Garden» της Κυριακής Γόνη, όπου δεδομένα και αλγόριθμοι φυτρώνουν στο κέντρο της Αθήνας (26.3-8.4.2020), δράσεις όπως το «Hackathens», καθώς και εκπαιδευτικά και εικαστικά προγράμματα για το VR (όπως το Mixed Realities Masterclass, 20-21.11.2019), τα Video Games και τη χρήση δεδομένων, η Στέγη αποκρυπτογραφεί το ψηφιακό αρχιπέλαγος της πόλης.
H πόλη
Η Στέγη εστιάζει στην Αθήνα (το αποδεικνύουν δράσεις όπως: City Talks Back, Atlas, Movement), αλλά την απασχολεί και η ευρύτερη γεωγραφική γειτονιά της: το «Borderline Festival» (9-12.4.2020) διατηρεί τις ισχυρές γέφυρες επικοινωνίας με χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ το «Big Bang Festival 6» (16-17.5.2020) μυεί τα παιδιά σε μουσικές της περιοχής. Δεν επαναπαύεται, αλλά επιδιώκει να δώσει φωνή σε νέες αφηγήσεις, σε νέους τρόπους προσέγγισης της Ιστορίας: ο Stefan Kaegi των Rimini Protokoll επιβιβάζεται στο θρυλικό πλοίο «Granma» για να αναδομήσει την κουβανική ουτοπία και τις ματαιώσεις της, 63 χρόνια μετά την επανάσταση με την παράσταση «Granma: Trombones From Havana» (19-21.12.2019), ο Νίκος Καραθάνος φτιάχνει μια νέα εκδοχή των θρυλικών πια «Ορνίθων» του σε μια σύμπραξη Ελλήνων και Βραζιλιάνων ηθοποιών (29-30.12.2019), ο Θάνος Παπακωνσταντίνου σκύβει πάνω από την «Αποκάλυψη» του Ιωάννη και αντλεί έμπνευση για μια σύγχρονη τελετουργία (3-20.10.2019), ο Ανέστης Αζάς με τη συνδρομή της Λένας Κιτσοπούλου μιλούν για την Ελλάδα ως εθνικό μνημείο και την εθνική ταυτότητα ως τουριστικό προϊόν με την παράσταση «Ερωτικές Καρτ Ποστάλ από την Ελλάδα» (18.3-5.4.2020), ενώ στο φετινό «Onassis Youth Festival» (24-26.4.2020), με αφορμή την επίσημη αφήγηση της Ιστορίας, οι έφηβοι φτιάχνουν το δικό τους μανιφέστο που θα μπορούσε να ζει και μετά από 200 χρόνια. Στη μουσική, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με έργα των Καλλιόπης Τσουπάκη, Chaya Czernowin και Δημήτρη Σκύλλα μας παραδίδει ηχοχρώματα που αναδύονται από το βάθος του μουσικού χρόνου -την Αρχαιότητα, το Βυζάντιο και την Αναγέννηση (19.3.2020).
Το σώμα
Ο φετινός προγραμματισμός στρέφεται και προς την ατομικότητα του ανθρώπου, ανατέμνοντας και αποθεώνοντας το ανθρώπινο σώμα μέσα από μια σειρά παραγωγών: ο Δημήτρης Παπαϊωάννου που, πάντα εξυμνεί το σώμα στις παραστάσεις του, καταθέτει το νέο του έργο στη Στέγη σε παγκόσμια πρεμιέρα (6-31.5.2020), ο Ευριπίδης Λασκαρίδης με το παράδοξο και γοητευτικό του σύμπαν μας συστήνει με το «Elenit» έναν θίασο από παράξενα πλάσματα (28.11-7.12.2019), ενώ οι RootlessRoot επανέρχονται στην Κεντρική Σκηνή και εκθέτουν το σώμα απέναντι σε ένα από τα πιο σκληρά υλικά, το μάρμαρο με τη νέα τους χορογραφία «Stones & Bones» (2-5.4.2020). Έφηβοι μαθητές από την Αθήνα και την Καλαμάτα μιλούν με το σώμα και σκέφτονται με την καρδιά στο «Dancing To Connect» (22.3.2020), ενώ η Πατρίσια Απέργη χορογραφεί τους «νέους» χορευτές ηλικίας 65+, μετά από επτά χρόνια μαθημάτων και προβών στα εκπαιδευτικά εργαστήρια της Στέγης, αποδεικνύοντας ότι το σώμα μπορεί να χορεύει για πάντα, αρκεί να μην έχει «ούτε μία λευκή τρίχα στην καρδιά του» (12-16.6.2020).
Συνεργασίες
Η Στέγη συνεργάζεται με το Πάντειο Πανεπιστήμιο (Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού για πέμπτη χρονιά (5-7.2.2020), με το ΕΚΠΑ στο Improtech 2019, με το Ωδείο Αθηνών στο αφιέρωμα στον Γιώργο Απέργη (6-29.3.2020), ενώ για μία ακόμα χρονιά ο Δημήτρης Παπαδημητρίου και το Ελληνικό Σχέδιο παρουσιάζουν νέες μουσικές παραγωγές: «Μεγάλος Αιρετικός [Μέρος Δεύτερο]» (22-23.11.2019), «Μουσική Αλληλογραφία: Γιώργος Σαραντάρης-Μελισσάνθη» (24.1.2020), «Μουσικά Παραμύθια για Αφηγητή και Ορχήστρα για το Αποκριάτικο Καρναβάλι» (8-9.2.2020), νέο συμφωνικό έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου (6-7.3.2020).
Η Στέγη στον κόσμο
Πολλές από τις φετινές παραγωγές, όπως κάθε χρόνο, είναι παγκόσμιες πρεμιέρες και διεθνείς συμπαραγωγές με μερικούς από τους πιο σημαντικούς πολιτιστικούς οργανισμούς του κόσμου, όπως οι Sadler’s Wells Theatre (Λονδίνο), Théâtre de la Ville (Παρίσι), IRCAM-Centre Pompidou (Παρίσι), Kampnagel (Αμβούργο), Festival d’ Avignon, Spielart/Munich (Γερμανία), Theatre Vidy/Lausanne (Λωζάνη) κ.α, αλλά το διεθνές αποτύπωμα δεν σταματά εδώ. Η οργανωμένη προσπάθεια της Στέγης να προωθήσει και να προβάλλει εκτός συνόρων το σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό συνεχίζεται για άλλη μια χρονιά με το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια», προβάλλοντας τους Έλληνες καλλιτέχνες με πάνω από 60 παραγωγές της εκτός συνόρων.
Ν. Μπακοπούλου
