Το ιστορικό κτίριο του Τυποβαφικού Εργαστηρίου με την επωνυμία «Βιοτεχνία Ελληνικών Μαντηλιών (ΒΕΜ)» στην οδό Πλαταιών, στο Μεταξουργείο, επισκέφθηκε χθες η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, συνοδευόμενη από κλιμάκιο στελεχών του υπουργείου. Όπως πληροφορεί, με σημερινή ανακοίνωσή του, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, πρόκειται για ένα κτίριο που κουβαλά ιστορία 130 και πλέον ετών, άρρηκτα συνδεδεμένο με τη μοναδική τέχνη του σταμπωτού υφάσματος. Οι μηχανές του εργαστηρίου δούλευαν ασταμάτητα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και παρήγαγαν, με τη μοναδική τεχνική, σταμπωτά μαντήλια κεφαλής.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, σήμερα η κατάσταση του κτιρίου δεν είναι καλή. Η ευτελής στέγαση του προαύλιου χώρου (με στέγαστρα από λαμαρίνες και λοιπά πρόχειρα υλικά) είναι υπό κατάρρευση, εκθέτοντας τον χώρο στις καιρικές συνθήκες και επιτρέποντας περαιτέρω φθορές στους φέροντες τοίχους, στα φύλλα επικάλυψης των διαδρομών, καθώς και στα λοιπά μεταλλικά στοιχεία (δοκούς, πόρτες κ.λπ.). Η υπουργός ζήτησε από τη Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων να φροντίσει άμεσα τον καθαρισμό του χώρου, προκειμένου να ξεκινήσουν οι αναγκαίες μελέτες συντήρησης, αποκατάστασης και αξιοποίησης του μοναδικού, για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, εργαστηρίου. Τα βαφεία, τυπωτήρια, στεγνωτήρια, εκθετήρια, οι πάγκοι εργασίας, οι χτιστές λεκάνες βαφείων, τα καλούπια, οι γαζωτικές μηχανές και όλος ο βοηθητικός μηχανολογικός εξοπλισμός (εργαλεία, κλειδιά) χρήζουν άμεσης συντήρησης. Από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς η κ. Μενδώνη ζήτησε να συγκεντρωθεί και να καταγραφεί ο αρχειακός πλούτος του εργαστηρίου (σχέδια, δειγματολόγια, στάμπες).
«Στόχος μας είναι, εκτός από τη μουσειακή χρήση του παραδοσιακού εργαστηρίου, να αναβιώσει η τέχνη και η τεχνική του σταμπωτού μαντηλιού, η οποία κάποτε ταξίδεψε την Ελλάδα στα πέρατα του κόσμου. Οφείλουμε να προστατεύσουμε και να αναδείξομε με σύγχρονη ματιά αυτόν τον μοναδικό θησαυρό», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού.
Για τα συγκεκριμένα μαντήλια, το ΥΠΠΟΑ δίνει ενδιαφέρουσες πληροφορίες: «Τα μοτίβα ήταν αντίγραφα από κεντήματα διαφόρων περιοχών της χώρας, με σκοπό να είναι αναγνωρίσιμα από τις γυναίκες που τα φορούσαν. Το μαντήλι αυτού του τύπου ήταν το τελευταίο στοιχείο του ελληνικού κεφαλόδεσμου. Πρόκειται για μοναδικό παραδοσιακό τεχνικό εξοπλισμό, με λεπτοκαμωμένες μήτρες, σπουδαία σχέδια, πατροπαράδοτες συνταγές και με το μαύρο, ανεξίτηλο χρώμα, της ανιλίνης. Είναι το χρώμα που χαρακτήριζε τα ελληνικά μαντήλια, αφού παρέμενε ανεξίτηλο ακόμη και στη χλωρίνη! Τα σχέδια και οι μήτρες των ξυλότυπων αποτελούσαν περιουσιακό στοιχείο, ενώ η συνταγή της βαφής ήταν επτασφράγιστο μυστικό, που το παρέδιδαν από γενιά σε γενιά. Τα υφάσματα των μαντηλιών ήταν από μαλακό βαμβάκι και από ελαφρύ μεταξωτό τύπου “πονζέ”, με αζούρ μονό, διπλό ή και τριπλό στο τελείωμα. Οι ξυλόγλυπτες σφραγίδες, τα καλούπια σκαλίζονταν από τεχνίτες μερακλήδες – καλλιτέχνες του ξύλου, στην εύπλαστη φλαμουριά, την ελιά ή -για μεγαλύτερη διάρκεια- στην αγριογκοριτσά, οι οποίοι εμπνέονταν από τη βυζαντινή λαϊκή παράδοση, με μοτίβα, κυρίως, λουλούδια».
Όπως πληροφορεί το ΥΠΠΟΑ, στην αυτοψία που διενεργήθηκε στον χώρο του ΒΕΜ, στο Μεταξουργείο, παρευρέθη -μετά από πρόσκληση της υπουργού- η κ. Μαρέβα Γκραμπόφκσι-Μητσοτάκη, δεδομένου του ιδιαίτερου ενδιαφέροντός της για την παραδοσιακή υφαντική και την τέχνη της χειροτεχνίας. Την κ. Μενδώνη συνόδευαν η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων, Γιάννα Καράνη, η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Βίλλυ Φωτοπούλου, ο προϊστάμενος του Τμήματος της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Γιάννης Δρίνης και η πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος του ICOM, Σταματία Χατζηνικολάου.
ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ
