Η 25χρονη Μαριφάτ Ντομπλάτοβα είναι μια νέα ζωγράφος από το Τατζικιστάν που ζωγραφίζει ημίγυμνες γυναίκες με τη δική της τεχνοτροπία. Ο κόσμος την αναγνωρίζει όταν περπατάει στον δρόμο. Ωστόσο, η ίδια δέχεται απειλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δεν λαμβάνει επιχορήγηση ως καλλιτέχνης λόγω της θεματικής των έργων της. Παρόλα αυτά φέτος κατάφερε για πρώτη φορά έπειτα από τρεις προσπάθειες να εκθέσει τα έργα της που έχουν ως θέμα τις γυναίκες στη Ντουσαμπέ.
«Μου γράφουν συχνά: ‘Μην ζωγραφίζει τις Τατζίκες γυμνές, είναι οι αδερφές μας, οι μητέρες μας, και δεν θέλουμε να τις βλέπουμε έτσι’. Όμως αυτές οι γυναίκες δεν είναι γυναίκες κάποιων, είναι πρώτα απ’ όλα γυναίκες και δεν μπορεί κανείς να τις ιδιοποιείται», λέει η Μαριφάτ, η οποία μεγάλωσε στη Ντουσανμπέ.
Η καλλιτέχνης ζωγραφίζει εκ του φυσικού. Όλα τα μοντέλα της είναι κοπέλες που γνωρίζει. Στους περισσότερους πίνακές της απεικονίζονται ημίγυμνες, αλλά συχνά φορούν και τις παραδοσιακές τατζίκικες στολές τους.
«Πρώτη φορά ζωγράφισα γυμνή μια γνωστή μου, επειδή απλά ήθελε να δείξει στις φίλες της αλλά και στον εαυτό της πόσο όμορφη είναι με τις ατέλειές της», λέει η Μαριφάτ, η τέχνη της οποίας έρχεται σε αντίθεση με τις πατριαρχικές παραδόσεις του Τατζικιστάν. Στο βιβλίο που εξέδωσε το υπουργείο Πολιτισμού της χώρας, υπάρχουν νουθεσίες για το πώς πρέπει να ντύνονται τα νεαρά κορίτσια και οι γυναίκες από την ηλικία των 7 ετών την ηλικία των 70 ετών, τόσο στην καθημερινότητά τους όσο και στις γιορτές. Υπάρχει επίσης ξεχωριστό κεφάλαιο στο οποίο γίνεται αναφορά για το πώς δεν πρέπει να ντύνονται οι γυναίκες, για παράδειγμα δεν πρέπει να φορούν υπερβολικά στενά ρούχα, μαύρα μαντήλια, χιτζάμπ, ντεκολτέ και μίνι φούστα.
Χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης απευθύνουν στη Μαριφάτ απειλητικά και προσβλητικά μηνύματα, γράφοντας ότι είναι δημοσιοσχετίστρια και ότι μισεί τον τατζίκικο λαό. Ωστόσο η Μαριφάτ δεν σκέφτεται να φύγει από τη χώρα.
Όπως λέει η ίδια, από μικρή την ενέπνεαν οι απεικονίσεις στα παραμύθια της ανατολής και αυτές που κοσμούσαν τα ποιήματα του Ομάρ Χαγιάμ. Ο πατέρας της είναι μουσικός και αυτός που της είχε δωρίσει δίσκους των Beatles, ενώ η μητέρα της είναι προγραμματίστρια και κατά το παρελθόν πρωταθλήτρια στην τοξοβολία. Η Μαριφάτ είναι υπερήφανη για τους γονείς της καθώς όπως λέει «είμαι ευγνώμων στους γονείς μου επειδή με μεγάλωσαν να είμαι ελεύθερη». Έχει δύο αδερφές, μια μουσικό και μια οικονομολόγο.
Οι γονείς της συμπαρίστανται στη Μαριφάτ, αν και σχετικά δημοκρατικοί υιοθετούν τους κανόνες της τατζίκικης κοινωνίας. «Από τότε που ήμουν 14 ετών μου έλεγαν: ‘Είσαι κοπέλα, γι αυτό κράτα τις απόψεις σου για τον εαυτό σου’. Οι γονείς μου προσπαθούσαν να με μεταπείσουν να μη εκθέσω τα έργα μου με την τεχνοτροπία του νέου, ανησυχούσαν, μού έλεγαν ότι είμαι Τατζίκα, μουσουλμάνα. Όμως η τέχνη δεν έχει θρησκεία», τονίζει. Η ζωγραφική είναι γι αυτήν ένας τρόπος ήσυχης διαμαρτυρίας. Ωστόσο το τελευταίο διάστημα άρχισε να αλλάζει τα πρόσωπα των γυναικών που ζωγραφίζει για να μην τις εκθέσει σε κίνδυνο. Δηλώνει μάλιστα ότι εξεπλάγη με την πληθώρα των απειλών και προσβολών που έχει δεχθεί. «Δεν γνώριζα ότι υπάρχουν τόσο πολλοί άνθρωποι που ζουν στο σκοτάδι. Μου έγραφαν ότι πρέπει να γίνω πεταλούδα της νύχτας, ότι πρέπει να με στείλουν στην κρεμάλα ή να με σφάξουν. Προσβλητικά λόγια γράφουν ακόμα και γυναίκες, ενώ η πιο ήπια έκφραση που μου έγραψαν ήταν ότι ‘πρέπει να παντρευτώ».
«Όταν είδα την άρνηση και την υποκρισία με την οποία αντιμετωπίζουν τη δουλειά μου κατάλαβα ότι η έκθεσή μου είναι διαμαρτυρία εναντίον μιας κοινωνίας όπου η παρενόχληση γυναικών στους δρόμους είναι κανόνας, ενώ το γυμνό γυναικείο σώμα δεν είναι», λέει η Μαριφάτ. Η ίδια αντιμετώπισε στον δρόμο αυτού του είδους την παρενόχληση. Πριν από ένα χρόνο δύο άνδρες τής πήραν το κινητό της τηλέφωνο προσπαθώντας να μάθουν τον αριθμό της. «Ζήτησα βοήθεια, από δίπλα μου περνούσε ένας άνδρας αρχικά και μετά μια γυναίκα με ένα παιδάκι, αλλά κανείς δεν είπε τίποτα», αναφέρει. «Ανεξάρτητα από το πώς είσαι ντυμένη, στον δρόμο μπορούν να σου πιάσουν τα οπίσθια, το στήθος, αν είσαι μόνη σου. Ενώ οι ίδιοι άνδρες θεωρούν προσβλητικό να βλέπουν γυμνές γυναίκες στους πίνακες».
Εκτός από τη ζωγραφική, η Μαριφάτ συμμετέχει και σε ένα νέο πρόγραμμα για τις θεραπευτικές ιδιότητες της τέχνης σε άτομα με αναπηρία. Δεν σκέφτεται δεν να φύγει από το Τατζικιστάν και ετοιμάζει ήδη τη νέα της έκθεση σε στιλ New. «Για μένα είναι σημαντικό να συνεχίσω να ζωγραφίζω. Δεν το κάνω για να βγάλω χρήματα, αλλά για να εκφρασθώ σαν καλλιτέχνης. Δεν σκέφτομαι να σταματήσω επειδή κάποιος μου έγραψε ‘θα σε σφάξω», τονίζει.
Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, BBC (ρωσική υπηρεσία)
