Ο ακτοπλοϊκός τομέας φαίνεται να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις κατά τη διάρκεια της επόμενης περιόδου.
Στελέχη της ακτοπλοϊκής αγοράς επισημαίνουν ότι, παρά την αυξανόμενη ανησυχία για τις υψηλές τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, σε άλλους τομείς της οικονομίας, όπως στις αερομεταφορές και τις ξενοδοχειακές υπηρεσίες, οι τιμές έχουν εμφανίσει σημαντική αύξηση τα τελευταία τρία χρόνια. Στην ακτοπλοΐα, η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στη μεταφορά αγαθών προς τα νησιά της χώρας, το λειτουργικό κόστος έχει αυξηθεί περίπου κατά 30%, επηρεάζοντας την στήριξη στον τομέα, ο οποίος απαιτεί σοβαρές επενδύσεις για την ανανέωση του στόλου μπροστά στους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Η υποχρέωση χρήσης καυσίμου με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο από το 2025,η οποία θα έχει και σοβαρές επιπτώσεις στο κόστος, προσθέτει μια επιπλέον πρόκληση στον κλάδο.
Επιπλέον, τονίζουν ότι δεν είναι ορθό να συγκρίνεται η τιμή εισιτηρίου πλοίου με αυτή χερσαίων μεταφορών, δεδομένων των διαφορετικών λειτουργικών χαρακτηριστικών που έχει κάθε μέσο μεταφοράς.
Στη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη, για παράδειγμα, το εισιτήριο με ΚΤΕΛ ανέρχεται σε περίπου 45 ευρώ, ενώ το εισιτήριο σε οικονομική θέση στο πλοίο της γραμμής Πειραιάς-Χανιά είναι 49 ευρώ.
Επιπλέον, οι ειδικές εκπτώσεις που παρέχουν οι ακτοπλοϊκές εταιρείες σε πολύτεκνους, φοιτητές και άτομα με αναπηρία παραμένουν ανεκπλήρωτες από το κράτος, προσθέτοντας έτσι περαιτέρω επιβάρυνση στους ακτοπλόους.
-Νέος κανονισμός για καύσιμο από το 2025-
Αξιοσημείωτο είναι ότι, σύμφωνα με τον κανονισμό της Ε.Ε. «FuelEU Maritime», όλα τα πλοία της ακτοπλοΐας θα υποχρεούνται από την 1η Ιανουαρίου 2025 να καταναλώνουν καύσιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο, γεγονός που θα μπορούσε να αυξήσει τις τιμές τους, καθώς αυτά είναι ακριβότερα από το παραδοσιακό μαζούτ.
Ορισμένες μεγάλες εταιρείες έχουν επενδύσει ήδη σε πλοία τους, τοποθετώντας scrubbers για να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το συμβατικό μαζούτ, ωστόσο η πλειοψηφία των πλοίων δεν έχει προχωρήσει σε τέτοιες επενδύσεις και αναμένεται να αναγκαστούν να πληρώνουν καύσιμα ακριβότερα κατά 30-35% από την αρχή του 2025.
Το κόστος των καυσίμων συνιστά τον πιο καθοριστικό παράγοντα στη διαμόρφωση των τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων, καθώς λόγω γεωπολιτικών αναταράξεων οι τιμές για τους τύπους HSFO και VLSFO στα συμβατικά πλοία σημειώνουν αύξηση 9% το 2024 σε σύγκριση με το 2023.
Όπως αναγράφεται στην τελευταία έκθεση της xrtc, το 2023, η μέση τιμή για συμβατικά πλοία χωρίς scrubbers που χρησιμοποιούν καύσιμο VLSFO ήταν 570 ευρώ ο τόνος, ενώ για το 8μηνο του 2024 η τιμή ανήλθε στα 575 ευρώ.
Για τα συμβατικά πλοία που διαθέτουν scrubbers, η μέση τιμή ήταν 412 ευρώ ανά τόνο το 2023, με προβλέψεις για μείωση στα 405 ευρώ ανά τόνο το 2024.
Η υποχρεωτική χρήση καυσίμου χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο για τα πλοία που δεν έχουν scrubbers θεωρείται ότι θα αυξήσει τα λειτουργικά έξοδα και πιθανόν να οδηγήσει σε νέες αυξήσεις τιμών στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια.
Από την πλευρά του, το υπουργείο Ναυτιλίας βρίσκεται σε διαρκή διαβούλευση με το υπουργείο Οικονομικών και φορείς του κλάδου προκειμένου να εξετάσουν περιστάσεις που θα αποτρέψουν αύξηση των τιμών.
Συζητούνται κάποιες προτάσεις, όπως η πιθανή μείωση του ΦΠΑ για τα οχήματα και μειώσεις στις χρεώσεις υπέρ τρίτων, ωστόσο οι αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν σε κυβερνητικό επίπεδο και μέσα στον πλαίσιο δημοσιονομικών περιορισμών.
Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι από την 1η Ιανουαρίου 2024, οι τιμές εισιτηρίων της γραμμής Πειραιά-Κρήτης θα περιλαμβάνουν προσαύξηση 1 ευρώ λόγω περιβαλλοντικού τέλους που σχετίζεται με το σύστημα εμπορίας ρύπων ETS.
Για τις διαδρομές Πάτρας-Ιταλίας και για νησιά με πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων (Κρήτη), η εφαρμογή του ETC θα ξεκινήσει από την 1η Ιανουαρίου 2024, ενώ στις υπόλοιπες θα υπάρξει εξαίρεση από την Ε.Ε. έως τις 31 Δεκεμβρίου 2029.
Όσον αφορά τις άγονες γραμμές που επιδοτούνται από το κράτος, η αναπροσαρμογή τους δεν έχει γίνει επαρκώς βάση του ετήσιου δείκτη καταναλωτή τα τελευταία χρόνια.
Αποδεικνύεται ότι από το 2010 έως σήμερα, το κρατικό ναυλολόγιο πρέπει να έχει ενσωματώσει μια συνολική αύξηση 13,6%, ωστόσο η αύξηση την ίδια περίοδο είναι μόλις 1,1%.
Η ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά διαθέτει σήμερα 267 πλοία κάθε τύπου, εκ των οποίων 77 εκτελούν ελεύθερες δρομολογιακές γραμμές και 98 με επιδότηση. Από τα 92 νησιά που εξυπηρετούνται, 76 έχουν επιδοτούμενη σύνδεση.
-Ανανέωση ακτοπλοϊκού στόλου – Συζήτηση για εξαγορές και συνεργασίες-
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της XRTC, το 41% των ελληνικών ακτοπλοϊκών πλοίων που είναι σήμερα σε δραστηριότητα θα είναι ηλικίας άνω των 40 ετών το 2035, καθιστώντας την ανανέωση του στόλου μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του κλάδου μπροστά στις νέες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
Η έκθεση της XRTC καταδεικνύει ότι μεγάλες εταιρίες, όπως η Attica και οι Μινωικές, ήδη σχεδιάζουν την κατασκευή νέων πλοίων.
Η Attica έχει προχωρήσει σε συμφωνία με τη Stena RoRo για μακροχρόνια ναύλωση δύο πλοίων μήκους 200 μέτρων το καθένα, που θα κατασκευαστούν στην Κίνα. Επίσης, έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με την ONEX για να εξετάσει τη δυνατότητα ναυπήγησης νέων πλοίων, ενώ έχει προγραμματίσει την αντικατάσταση τριών ταχύπλοων Aero με δύο νέα Aero.
Ο όμιλος Grimaldi επίσης, προχωρά σε ένα νέο ναυπηγικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει δύο πλοία που προορίζονται για τις Μινωικές Γραμμές.
Η οποιαδήποτε μορφή επιδότησης από την Ε.Ε. για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου θα απαιτήσει τη συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
Πολλές εταιρείες προσεγγίζουν το θέμα με μεγάλη προσοχή, εκτός των εταιρειών που λειτουργούν με λαϊκή βάση.
Επιπλέον, η reluctance των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν τις μικρότερες ακτοπλοϊκές εταιρείες επιβαρύνει την κατάσταση. Ορισμένες από τις εταιρείες αυτές έχουν ξεκινήσει συζητήσεις για την πώληση του μεταφορικού τους έργου ή τη συνεργασία με μεγαλύτερες.
Το υπουργείο Ναυτιλίας έχει εκφράσει τρεις παρεμβάσεις για την ενίσχυση των ακτοπλοϊκών εταιρειών:
-Ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου με νέα πράσινα πλοία σε δημόσια και ιδιωτική συνεργασία, προϋπολογισμού 360 εκατ. ευρώ.
-Χρηματοδότηση της ναυτιλίας από το Ταμείο Ανάκαμψης.
-Μετεξελίξεις λιμανιών για πρασίνισμα και ενεργειακό μετασχηματισμό, με προσοχή στην ηλεκτροδότηση των πλοίων – cold ironing, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Με μια νέα ιστοσελίδα που ετοιμάζει το υπουργείο Ναυτιλίας, οι επιβάτες θα μπορούν να ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους, τις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων (παρατηρητήριο τιμών), την προσβασιμότητα των ΑμεΑ και να καταγγέλλουν περιστατικά αυθαιρεσίας.
Η πρόσβαση θα γίνεται μέσω της παρούσας ιστοσελίδας του υπουργείου, με ενημέρωση για ζητήματα όπως η διαδικασία για περιπτώσεις χάσιμο εισιτηρίου ή καθυστέρηση δρομολογίων, καθώς και εξασφάλιση προσβασιμότητας για ΑμεΑ.
Η νέα προσέγγιση αναμένεται να βοηθήσει ώστε οι επιβάτες να ενημερώνονται καλύτερα και να προστατεύονται από ενδεχόμενες αυθαιρεσίες που αφορούν στο πλήρωμα ή την ακτοπλοϊκή εταιρεία.
