Ο νέος κοροναϊός είναι εδώ και η εξάπλωσή του θα συνεχιστεί σε όλο τον κόσμο. Η πρόκληση για τις κυβερνήσεις και τους πολίτες -μετά την Κίνα που αντιμετώπισε πρώτη το πρόβλημα- ουσιαστικά τώρα αρχίζει.
Όπως επισημαίνει ο «Economist», πολλές κυβερνήσεις προσπαθούν ακόμη να σταματήσουν τη νόσο Covid-19 που προκαλεί ο νέος ιός SARS-CoV-2, αλλά αντίθετα θα πρέπει να αρχίσουν να προετοιμάζουν τους πολίτες τους για την εξάπλωση του ιού. «Στη δημόσια υγεία η τιμιότητα αξίζει περισσότερο από την ελπίδα», όπως τονίζει το έγκριτο βρετανικό περιοδικό και καλεί τις κυβερνήσεις να συνειδητοποιήσουν τον τεράστιο όγκο δουλειάς που τις περιμένει.
Αν και αρκετά πράγματα για το νέο ιό είναι ακόμη άγνωστα, μια πρώτη εικόνα έχει πια διαμορφωθεί. Με βάση την κινεζική εμπειρία, τουλάχιστον το 80% των κρουσμάτων είναι ήπια, το 15% θα χρειαστούν νοσηλεία σε νοσοκομείο και σχεδόν το 5% εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Ο ιός -που πιθανώς μεταδίδεται ακόμη και από φορείς χωρίς συμπτώματα, διευκολύνοντας έτσι τη «σιωπηλή» εξάπλωση του – φαίνεται να είναι πέντε έως δέκα φορές πιο φονικός από την εποχιακή γρίπη, η οποία σκοτώνει το 0,1% των ασθενών (έναν στους χίλιους). Αν αυτό όντως συμβεί, τότε -με δεδομένο ότι μπορεί να κολλήσει τον κοροναϊό το 25% έως 70% του πληθυσμού κάθε χώρας- θα πρέπει να αναμένονται εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως.
Αν η πανδημία -που πιθανώς θα κηρυχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)- αποδειχθεί ανάλογη ενός κύματος σοβαρής γρίπης, τότε εκτιμάται μια μείωση κατά δύο μονάδες στο 1% της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης μέσα στους επόμενους 12 μήνες. Αν όμως ο κοροναϊός εξελιχθεί χειρότερα, τότε η παγκόσμια οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση (αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης). Η προοπτική αυτή τρομάζει τις αγορές, γι’ αυτό παντού τα χρηματιστήρια πέφτουν.
Η Κίνα, σύμφωνα με τον «Economist», στην αρχή απέκρυψε την εμφάνιση του ιού, ένα σοβαρό λάθος που του έδωσε χρόνο και χώρο να εδραιωθεί στην επαρχία Χουμπέι, όπου η θνησιμότητα έφθασε σχεδόν το 3%, έναντι μόνο 0,4% στην υπόλοιπη χώρα. Στη συνέχεια επιβλήθηκαν στη Γουχάν και ευρύτερα στη Χουμπέι τα μεγαλύτερα και πιο δρακόντεια μέτρα καραντίνας που έχουν ποτέ επιβληθεί στην ιστορία (αποκλεισμός πόλεων, υποχρεωτική παραμονή κατοίκων στα σπίτια, κλείσιμο εργοστασίων, διακοπή μέσων μαζικής μεταφοράς κ.α.), που -αν και επικρίθηκαν ως αυταρχικά- είχαν ως αποτέλεσμα να «φρενάρουν» την εξάπλωση της νόσου. Χωρίς αυτά τα μέτρα, η Κίνα πιθανώς θα θρηνούσε σήμερα δεκάδες χιλιάδες περισσότερα θύματα.
Αν και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επαίνεσε την Κίνα, το κινεζικό μοντέλο δεν μπορεί να υιοθετηθεί από τον υπόλοιπο κόσμο, μεταξύ άλλων επειδή οι καραντίνες «βουλιάζουν» μια οικονομία. Επίσης λίγες δημοκρατίες θα ήταν πρόθυμες να παραγνωρίσουν τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών τους με τον τρόπο της Κίνας, όπως επισημαίνουν τόσο ο «Economist», όσο και το εξίσου διεθνούς κύρους αμερικανικό περιοδικό «Foreign Affairs».
Όμως η κινεζική εμπειρία έδωσε τρία χρήσιμα μαθήματα: Ότι χρειάζεται ευρεία ενημέρωση του κοινού (ενάντια σε φήμες, παραπληροφόρηση, θεωρίες συνωμοσίας και αδικαιολόγητους φόβους), ότι πρέπει να επιβραδυνθεί η μετάδοση της νόσου (μέσω και της αποθάρρυνσης των μαζικών κοινωνικών επαφών) και ότι πρέπει να προετοιμασθεί το εθνικό σύστημα υγείας κάθε χώρας για μια μελλοντική αύξηση κρουσμάτων (με προτεραιότητα στον εφοδιασμό των νοσοκομείων με στολές προστασίας, γάντια, μάσκες, οξυγόνο, αναπνευστήρες, φάρμακα, ειδικές πτέρυγες για ασθενείς με Covid-19 κ.α.).
Ένα κεντρικό μήνυμα είναι ότι η θνησιμότητα αυξάνει με την ηλικία και ότι κινδυνεύουν κυρίως οι άνω των 80 ετών και όσοι έχουν κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας, ενώ ο κίνδυνος θανάτου είναι πολύ μικρότερος για τους ανθρώπους κάτω των 50 ετών και σχεδόν μηδενικός για τα παιδιά. Είναι κρίσιμο να πείσουν οι αρμόδιες αρχές το 80% των πολιτών που θα νοσήσουν ήπια από τον κοροναϊό στο μέλλον, να παραμείνουν στο σπίτι τους και να μη σπεύσουν σε νοσοκομείο. Οι άνθρωποι πρέπει επίσης να πλένουν τακτικά τα χέρια τους και να αποφεύγουν τις κοντινές επαφές. Οι επιχειρήσεις πρέπει να διευκολύνουν τους εργαζόμενους τους να δουλεύουν από το σπίτι.
Αν ο κοροναϊός αποδειχθεί εποχικός όπως η γρίπη, τότε αρκετά περιστατικά θα συμβούν τον επόμενο χειμώνα και έως τότε νέα εμβόλια και αντιικά φάρμακα μπορεί να είναι πια διαθέσιμα. Όταν οι χώρες έχουν λίγα κρούσματα, έχει νόημα ο περιορισμός των ασθενών και η ιχνηλάτηση των προηγούμενων επαφών τους. Όταν όμως η νόσος εξαπλώνεται ευρύτερα, αυτό δεν έχει πια νόημα. Σε αυτή την περίπτωση, οι κυβερνήσεις θα καταφύγουν σε αυστηρότερα μέτρα όπως η ματαίωση δημόσιων εκδηλώσεων, το κλείσιμο σχολείων κ.α. Το πόσο δρακόντεια θα είναι τα μέτρα, αυτό θα το αποφασίσει κάθε κυβέρνηση, με τη συμβουλή των επιστημόνων. Για παράδειγμα, η καραντίνα ολόκληρων πόλεων αλά Γουχάν προσφέρει σχετικά μικρή προστασία με απαράδεκτα υψηλό αντίτιμο.
Ο καθηγητής δημόσιας υγείας Μπένζαμιν Κάουλινγκ του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ και συνεργάτης του ΠΟΥ τονίζει σε άρθρο του στο «Foreign Affairs» ότι «τώρα είναι η ώρα να σχεδιάσουμε γι’ αυτό που είναι αναπόφευκτο», δηλαδή για μέτρα «κοινωνικής απόστασης» που θα εφαρμοστούν από τις κρατικές αρχές και την τοπική αυτοδιοίκηση, όταν σε μια χώρα ξεσπάσει η επιδημία του κοροναϊού.
Παύλος Δρακόπουλος
