Η ακρίβεια και ο πληθωρισμός επηρεάζουν τον πλούτο των νοικοκυριών, προσφέροντας απρόσμενα οφέλη για ορισμένες κατηγορίες.
Μπορεί η ακρίβεια να μας κάνει πλουσιότερους; Έρευνα του Centre for Economic Policy Research (CEPR), για το ρόλο των ενυπόθηκων δανείων σε έξι χώρες της ευρωζώνης – ανάμεσά τους και στην Ελλάδα – υποστηρίζει ότι το υψηλό κόστος ζωής, και η επακόλουθη άνοδος των επιτοκίων, μπορεί να έχουν και… θετικές παρενέργειες για κάποια νοικοκυριά.
Συγκεκριμένα, οι οικονομολόγοι του Κέντρου Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής, πανευρωπαϊκού οργανισμού με έδρα το Λονδίνο, εξετάζουν τον αντίκτυπο της κρίσης του κόστους ζωής – μία έκφανση της οποίας είναι και η ακρίβεια – στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ελλάδα, τη Γερμανία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Ειδικότερα, εξετάζουν τις συνέπειες που έχουν η κρίση και η ακρίβεια στον πλούτο των νοικοκυριών, ανάλογα με τις δημογραφικές και εισοδηματικές ομάδες στις οποίες ανήκουν.
Όπως υποστηρίζουν, τα ευρήματα της μελέτης τους δείχνουν ότι οι κάτοχοι ενυπόθηκων δανείων που βρίσκονται σε εργάσιμη ηλικία, παρουσίασαν αύξηση του πλούτου παρά τις υψηλότερες πληρωμές τόκων, λόγω της μείωσης της πραγματικής αξίας του ενυπόθηκου χρέους τους.
Το ΔΝΤ σε έρευνα για τις συνέπειες του υψηλού πληθωρισμού των ετών 2021-2022 κατέληξε ότι ο μη αναμενόμενος πληθωρισμός σε χώρες με δημόσιο χρέος άνω του 50% μειώνει την πραγματική αξία του δημόσιου χρέους, εις βάρος των κατόχων κρατικών ομολόγων. Για παράδειγμα, για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πληθωρισμού, το δημόσιο χρέος μειώνεται κατά 0,6% ως προς το ΑΕΠ. Κατ’ αναλογία, ο πληθωρισμός μειώνει την πραγματική αξία των ενυπόθηκων δανείων, άρα με έναν τρόπο *βελτιώνει την περιουσιακή κατάσταση των χρεωμένων νοικοκυριών*: χρωστάνε λιγότερα σε πραγματικούς όρους, άρα η περιουσία τους αυξάνεται.
Οι συγγραφείς δείχνουν ότι τα σχετικά κέρδη που κατέγραψαν οι κάτοχοι ενυπόθηκων δανείων αποτελούν βασικό παράγοντα για την εξήγηση των διαφορών στις επιπτώσεις της κρίσης μεταξύ των δημογραφικών ομάδων. Η κρίση του κόστους ζωής αποτελεί μείζονα ανησυχία για τα νοικοκυριά, καθώς το πληθωριστικό σοκ έχει διαβρώσει την αγοραστική δύναμη του εισοδήματος και του πλούτου τους, θέτοντας σε αμφισβήτηση την ικανότητά τους να πληρώνουν για αγαθά και υπηρεσίες.
Είναι πλέον ευρέως τεκμηριωμένο ότι η κρίση αυτή επηρέασε τα νοικοκυριά με ετερογενή τρόπο. Πρόσφατες μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα νοικοκυριά συνταξιοδοτικής ηλικίας έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Παρατηρούνται ανησυχίες για τις αρνητικές επιπτώσεις της αύξησης των επιτοκίων στα νοικοκυριά με μεγάλα υπόλοιπα ενυπόθηκων δανείων, ιδίως σε χώρες με υψηλό ποσοστό δανείων με ρυθμιζόμενο επιτόκιο.
Τα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι τα νοικοκυριά σε συνταξιοδοτική ηλικία έχουν πληγεί περισσότερο από την ακρίβεια, αλλά η ανάλυση επισημαίνει ότι οι αντιδράσεις της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής μπορεί να έχουν μετριάσει τις επιπτώσεις. Τα νοικοκυριά σε εργάσιμη ηλικία που δεν έχουν υποθήκη αντιμετώπισαν απώλειες συγκρίσιμες με εκείνες των νοικοκυριών σε ηλικία συνταξιοδότησης.
Συμπερασματικά, οι κάτοχοι ενυπόθηκων δανείων βρέθηκαν σε σχετικά καλύτερη θέση σε σύγκριση με άλλες ομάδες πληθυσμού. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη επιφυλάξεις, όπως οι αυξήσεις των επιτοκίων και η πιθανότητα εκδήλωσης πιο σοβαρών οικονομικών επιπτώσεων στο μέλλον, που ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τις οικογένειες με ενυπόθηκα δάνεια.
