Του Κώστα Χαλκιαδάκη
Τη δική του σφραγίδα στα τουριστικά δρώμενα της Κρήτης φιλοδοξεί να αφήσει ανεξίτηλα το ορεινό συγκρότημα του Ψηλορείτη, του όρους Ίδη κατά την αρχαία του ονομασία, που υπήρξε τόπος γέννησης θεών και ηρωικής δράσης θνητών ανθρώπων. Με όχημα την ανάδειξη του από το 2015 σε αναγνωρισμένο παγκόσμιο Γεωπάρκο της Unesco, αλλά και τις άοκνες προσπάθειες της αναπτυξιακής εταιρίας “ΑΚΟΜ Ψηλορείτης” που εδρεύει στα Ανώγεια, “ο “Ψηλορείτης” αναμένεται να γίνει το κέντρο για την άνθιση της τουριστικής δραστηριότητας και στις τέσσερις πλευρές του, όπου κείτονται και βλαστάνουν οι τοπικές κοινωνίες”.
Τουλάχιστον αυτό είναι και το μεγάλο στοίχημα όλων των εμπλεκομένων για την ανάδειξη μεγαλύτερου του ορεινού όγκου της Κρήτης, που από την αρχαιότητα άκμασε και μέχρι τις ημέρες μας. Η ιστορία των περιοχών που τον αγκαλιάζουν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της Κρήτης. Βασικός αρρωγός στην προσπάθεια ανάδειξης του Γεωπάρκου Ψηλορείτης είναι η ΑΚΟΜ Ψηλορείτης, της οποίας, όπως τόνισε ο διευθυντής Δημήτρης Παττακός, σε πρόσφατη αποστολή του ΑΠΕ-ΜΠΕ στην Κρήτη, μεγάλος στόχος παραμένει να κερδηθεί το στοίχημα του εναλλακτικού τουρισμού για το νησί.
Στο δίκτυο των εμβληματικών βουνών ο Ψηλορείτης
Και το Γεωπάρκο Ψηλορείτης, με έκταση 1.300 τ. χλμ, μπορεί να επεκτείνει την τουριστική περίοδο στο νησί απευθυνόμενο σε επισκέπτες που θέλουν να ξεφύγουν από το δίπολο ήλιος και θάλασσα ή ακόμα περισσότερο σε αυτούς που θα θέλουν να το συνδυάσουν. ‘Αλλωστε η απόσταση από τις βόρειες ακτές της Κρήτης μέχρι τους πρόποδες του μυθικού βουνού δεν ξεπερνάει την μια ώρα. Στο σημείο αυτό, να τονιστεί ότι ο Ψηλορείτης είναι ένα από τα δυο βουνά που έχει η Ελλάδα στο Δίκτυο Εμβληματικών Βουνών της Μεσογείου που ιδρύθηκε μέσα από μια διακρατική συνεργασία στο πλαίσιο του προγράμματος LEADER 2007-2013.
Το άγριο τοπίο με τα πρινάρια, τις βελανιδιές τα κυπαρίσσια και τα σπάνια αγριολούλουδα δεσπόζει και αποτελεί το ιδανικό “σκηνικό” για τα πολλά ζώα και πουλιά που εδώ και αιώνες έχουν διαλέξει για “σπίτι” τους, τον Ψηλορείτη. Κοφτεροί βράχοι και αναρίθμητα σπήλαια, φαράγγια και εύφορες πεδιάδες, πηγές, πλούσιοι υγρότοποι, παραλίες και γραφικά λιμανάκια συνθέτουν το σκηνικό του Ψηλορείτη, δίνοντας ζωή σε δεκάδες χωριά που βρίσκονται στους πρόποδες του. Σήμερα το Γεωπάρκο συμμετέχει ενεργά στις παγκόσμιες προσπάθειες για την προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς καθώς και της βιώσιμης, τοπικής ανάπτυξης μέσω του γεωτουρισμού και άλλων μορφών τουρισμού.
Στα Ανώγεια το παρελθόν και το παρόν παντρεύονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο
Με βάση τα Ανώγεια και οδηγό τον Γιώργο Καλομοίρη, επιστημονικό συνεργάτη του Γεωπάρκου, μας δόθηκε η ευκαιρία να περιηγηθούμε σε χωριά που περιβάλουν τον Ψηλορείτη, όπως επίσης και να γνωρίσουμε ανθρώπους που εργάζονται και επιχειρούν για την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής με γνώμονα το κοινό καλό. Η ιστορία, τα ήθη και έθιμα της περιοχής συνδέουν το παρελθόν με το σήμερα φανερώνοντας τη διαχρονική και αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου, με τη φύση στον Ψηλορείτη. Στα Ανώγεια το παρελθόν και το παρόν παντρεύονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
«Ο κύκλος της ζωής» αποτελεί μια θεματική ενότητα στα πλαίσια της οποίας παρουσιάζονται οι μεγαλύτεροι σταθμοί της ζωής του Ανωγειανού, από τη γέννηση, το γάμο, τις τελετουργίες, τα λόγια, τους ανθρώπινους καημούς, τα σύμβολα, τις μαρτυρίες, τις μουσικές, τους χορούς, τα γλέντια και τις λύπες. «Ο κύκλος της ζωής», έχει στόχο να παρουσιάσει το φάσμα του βίου, αλλά και τη διαχρονικότητα της ζωής των Ανωγείων και των ανθρώπων. Ιδιαίτερο το δέσιμο των ανωγειανών, εντοπίζεται, μεταξύ άλλων, και στις γειτονιές τους, όπου σε κάθε τετράγωνο διαβιούν συγκεκριμένες οικογένειες.
Οδοιπορικό σε Μυλοπόταμο και Αμάρι
Το οδοιπορικό στην επαρχία Μυλοποτάμου συνεχίστηκε με επίσκεψη στο σπήλαιο Σφεντόνη στα Ζωνιανά, όπου ο υπεύθυνος Νίκος Κάβαλος ανάφερε ότι κάθε χρόνο 45.000 περίπου είναι οι επισκέπτες του σπηλαίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την τοπική οικονομία της περιοχής. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει ωστόσο να γίνει για την διαχείριση του σπηλαίου, που γίνεται απο ανθρώπους του πολιτιστικού συλλόγου. Κρυονέρι, Αγρίδια, Ζωνιανά, Αγγελιανά, Μαργαρίτες και Ελεύθερνα μερικά από τα χωριά της ευρύτερης περιοχής του Μυλοποτάμου φιλοδοξούν με τη σειρά τους να εισέλθουν στο χάρτη των τουριστικών επισκέψεων στον Μυλοπόταμο.
Ιδιαίτερη μνεια θα πρέπει να γίνει στο χωριό Κρυονέρι, τόπος καταγωγής του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη, όπου μόλις πριν λίγες ημέρες έγινε εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια προτομής του ίδιου και της μητέρας του, Μαργής Χριστοδουλάκη – Καζαντζάκη. Η επαρχία Αμαρίου αποτέλεσε τον επόμενο σταθμό της επίσκεψη μας στο νησί και με αφετηρία τη μονή Αρκαδίου διασχίσαμε κατά σειρά τα χωριά Θρόνο, Κλεισίδη, Γερακάρη, καταλήγοντας στο όμορφο Μέρωνα με θέα τις πλαγιές του Ψηλορείτη. Στον Μέρωνα ειδικά υπάρχει και ειδικό κέντρο πληροφόρησης του Γεωπάρκου, που είναι ανοικτό το καλοκαίρι, όπως μας εξήγησε ο Γιώργος Καλομοίρης. Στο μέσο της διαδρομής ξεχωρίζει το φαράγγι της Πατσού που είναι γνωστό για το σπηλαιώδη ναό του Αγίου Αντωνίου, που κατά την αρχαιότητα αποτέλεσε λατρευτικό σπήλαιο αφιερωμένο στον Κραναίο Ερμή. Γύρω από τους βράχους πηγάζει νερό, ενώ πάνω από το ναό ρέει νερό που συγκεντρώνεται ως «αγίασμα». Καθημερινά δεκάδες είναι οι επισκέπτες του, που αναμφίβολα γεύονται απλόχερα την ομορφιά της κρητικής φύσης.
Η κρητική φύση συγκριτικό πλεονέκτημα για τους επιχειρηματίες
Το συγκριτικό πλεονέκτημα της κρητικής φύσης και των προϊόντων της αποτελεί και προστιθέμενη αξία για τους επιχειρηματίες της περιοχής. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάννης Παπαδάκης, ιδιοκτήτης της αγροτουριστικής μονάδας Έναγρον στο χωριό Αξό Μυλοποτάμου, σημείωσε ότι η ευρύτερη περιοχή έχει μεγάλα περιθώρια επιχειρηματικής δράσης στο σκέλος της φιλοξενίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ξενώνας Εναγρον κινείται με πληρότητες που αγγίζουν το 100% σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της λειτουργίας τους. Τέλος, το βασικό προϊόν της κρητικής γης χρησιμοποίησαν η Παρασκευή Μπουρδάκη και ο Μανώλης Πλευράκης, που άφησαν την πρωτεύουσα για να εγκατασταθούν στο χωριό Αγγελιανά στο Ρέθυμνο και δημιούργησαν το εργαστήριο «Αθός», όπου παρασκευάζονται βιολογικά αιθέρια έλαια. Έχοντας ως βάση, το έξτρα παρθένο κρητικό ελαιόλαδο βιολογικής καλλιέργειας, σε συνδυασμό με αγνές πρώτες ύλες της κρητικής γης, το ζευγάρι και στη ζωή δημιουργεί σαπούνια κρέμες και εκχυλίσματα βοτάνων. Οπως εξηγούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με όχημα το ηλεκτρονικό τους κατάστημα οι πελάτες είναι από όλο τον κόσμο.
ΑΚΟΜΜ – Ψηλορείτης Αναπτυξιακή Α.Ε Ο.Τ.Α
Το ΑΚΟΜΜ – Ψηλορείτης Αναπτυξιακή Α.Ε Ο.Τ.Α, έχει συμμετάσχει ενεργά στις διαδικασίες ίδρυσης του δικτύου των ορεινών δήμων της Κρήτης με τον διακριτικό τίτλο “Το Κοινό των Ορεινών”. Το δίκτυο ιδρύθηκε το 2004 με την μορφή αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρίας. Σκοπός του δικτύου είναι η από κοινού εθελοντική και στενή συνεργασία των ορεινών Δήμων των τριών ορεινών όγκων της Κρήτης (Ψηλορείτης, Λευκά Όρη, Δίκτη) για θέματα που έχουν σχέση με την γεωγραφική τους ιδιαιτερότητα και την από κοινού διεκδίκηση λύσεων για τα πραγματικά τους προβλήματα που αφορούν γενικότερα την ιστορική, πολιτισμική, κοινωνικοοικονομική περιβαλλοντική και την εν γένει αναπτυξιακή τους πορεία με στόχο την ισόρροπη ανάπτυξη τους με τις μη ορεινές περιοχές. Μέλη του είναι 19 ορεινοί Δήμοι και Κοινότητες καθώς και το νησί Γαύδος. Το Δίκτυο συνέβαλλε σημαντικά στην εκπόνηση και εφαρμογή ειδικού προγράμματος για τους Ορεινούς Ογκους της Κρήτης.
Εμβληματικά Βουνά Ψηλορείτης και Ολυμπος
Να τονιστεί ότι η Ελλάδα συμμετέχει με δυο βουνά στο Δίκτυο Εμβληματικών Βουνών της Μεσογείου που ιδρύθηκε μέσα από μια διακρατική συνεργασία στο πλαίσιο του προγράμματος LEADER 2007-2013. Πρόκειται για τον Ψηλορείτη και τον Όλυμπο, που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα, “ EMbleMatiC”, το οποίο υλοποιείται μέσω του προγράμματος INTERREG-MED 2014-2020 και έχει στόχο τον χαρακτηρισμό των εμβληματικών βουνών της Μεσογείου ως προορισμούς αριστείας.
Το πρόγραμμα EMbleMatiC είναι ένα ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ για τη δημιουργία και τη δοκιμή ενός νέου τουριστικού προϊόντος βασισμένου στις ιδιαιτερότητες που εδράζονται στην ενδοχώρα των παράκτιων περιοχών.
Η άμεση σύνδεση του στόχου του προγράμματος “ EMbleMatiC” με το στόχο 3.1 του INTERREG-MED προέρχεται από την προσπάθεια για μια αειφόρο ανάπτυξη των περιοχών μέσω συντονισμένων και στοχοθετημένων μεθόδων και πρακτικών, σε όρους ολοκληρωμένης διαχείρισης του παράκτιου τουρισμού.
