Συνέντευξη στην Δήμητρα Αθανασοπούλου
«Η Κυρία που λυπάται» μυρίζει χαρτί και μελάνι. Είναι φρεσκοτυπωμένη και ο Πέτρος Τατσόπουλος ελεύθερος να μιλήσει για εκείνη.
Αφού βγήκε από την απομόνωση στην οποία βρισκόταν για να ολοκληρώσει τη συγγραφή του τελευταίου του βιβλίου, μας μυεί στο μυθιστορηματικό του σύμπαν, ενώ μας εξομολογείται πως τον τελευταίο καιρό ζούσε με το φόβο «μη του συμβεί κάτι και δεν προλάβει να γράψει τις τελευταίες σελίδες».
Ο Έλληνας συγγραφέας, στοχαστής και πολιτικός μας εξηγεί μέσα από ποιες (δια)νοητικές διαδρομές άρχισε να θίγει το ζήτημα της υψηλής φιλανθρωπίας, ως θέση και ως πόζα. Όποτε του απευθύνουμε μια ερώτηση σχετικά με το βίωμα της δικής του υιοθεσίας- μια εμπειρία που έχει αποτυπωθεί στο χαρτί- μας παραπέμπει στην «Καλοσύνη των ξένων» .
Τόσο μέσα στις σελίδες του νέου «πνευματικού παιδιού» του όσο και κατά τη διάρκεια της συνέντευξης κλείνει το μάτι με τρόπο μυθιστορηματικό στις θεωρίες συνωμοσίας. Κάνει ποιοτικό διαχωρισμό ανάμεσα σε ρεαλιστές και καιροσκόπους της πολιτικής, αποκαλώντας «natural born killers» την Έφη Αχτσιόγλου και τον Δημήτρη Τζανακόπουλο. Ο ίδιος δηλώνει ρεαλιστής και φιλελέφτ χωρίς φόβο και πάθος. Δεν μας αποκαλύπτει με ποιο κόμμα θα κατέβει στις εκλογές. Αλλά είναι βέβαιο πως δεν θα κάτσει να βλέπει τηλεόραση.
-Τι αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την «κυρία που λυπάται»;
«Η “κυρία που λυπάται” είναι ένα αστυνομικό ψυχολογικό θρίλερ. Το γράφω εδώ και δυο- τρία χρόνια. Ο τίτλος οφείλεται στον Θανάση Διαμαντόπουλο, που ήταν καθηγητής μου στο πανεπιστήμιο. Μιλούσαμε ένα βράδυ για τις εξετάσεις και ανέφερε πως έλεγε στους φοιτητές που κλαίγονταν: “να πάτε δίπλα στην κυρία που λυπάται”. Και σκέφτηκα τι υπέροχος τίτλος! Το βιβλίο, έτσι όπως διαμορφώθηκε, δεν έχει να κάνει με καθηγητές και εξετάσεις. Άλλο περιβάλλον. Αλλά είναι μια φράση που σου κάνει ένα κλικ και αρχίζεις να κατασκευάζεις ένα μυθιστορηματικό σύμπαν. Εμένα μου… κόλλησε αυτή η φράση και συνειρμικά με οδήγησε στην υψηλή φιλανθρωπία. Γιατί αυτός ο παρατατικός διαρκείας τα λέει όλα. Δεν είναι η κυρία που λυπήθηκε αλλά η κυρία που λυπάται επαγγελματικά! Με οδήγησε να σκεφτώ τι είναι η φιλανθρωπία ως πόζα, ως θέαμα. Το show off της φιλανθρωπίας…»
-Και πού καταλήξατε;
«Η φιλανθρωπία είναι ξέπλυμα δημόσιας εικόνας, δηλαδή να φτιάχνει κάποιος ένα ίματζ μέσα από τη φιλανθρωπία. Μπορεί να είναι και ένας τρόπος να διοχετεύσεις πραγματικά αισθήματα συμπόνιας για τους ανθρώπους. Μπορεί να είναι και ένα ξέπλυμα ενοχής. Μιλάω για τους πλούσιους φιλάνθρωπους. Η φιλανθρωπία μπορεί να λειτουργήσει ως αναπλήρωση. Όπως είναι η υιοθεσία. Να αποκτήσεις ένα παιδί. Εγώ είμαι υιοθετημένος και ξέρω καλά το θέμα».
-Θεωρείτε πως η υιοθεσία ταυτίζεται με τη φιλανθρωπία;
«Αναφέρομαι στην ιδέα “σώζω το γάμο μου μέσα από ένα παιδί” που είτε αποκτώ μέσω υιοθεσίας, είτε φυσικά. Η αναπλήρωση μπορεί να υπάρχει και στα βιολογικά παιδιά. Αναφέρομαι στην αυταπάτη εκείνων που συμπαρασύρουν στη δυστυχία τους και ένα παιδί. Αναφέρομαι στο κακό που μπορείς να κάνεις μέσω του καλού. Και οι θεωρίες συνωμοσίας μπλέκονται με τη φιλανθρωπία. Γιατί μπορεί να κάνεις ένα φορολογικό “ξέπλυμα”. Ήθελα να μιλήσω για όλα αυτά στο βιβλίο μου, χωρίς να γίνει δοκίμιο, βερμπαλιστικό. Το μυθιστόρημα είναι κάτι όπου δείχνεις τα πράγματα, δεν τα λες. Είναι μια ευκαιρία να δούμε ποιοι είμαστε πραγματικά, τι είδους κοινωνία, πολιτική, τηλεόραση έχουμε».
-Τι είδους πολιτική- ους έχουμε στην Ελλάδα;
«Η πολιτική ασχολείται με την επιδερμίδα των πραγμάτων. Τουλάχιστον η κομματική. Γι’ αυτό και οι παθογένειες υπάρχουν. Ασχολείται με τη δική της εικόνα και εμπλέκεται σε ένα small talk- σου’ πα, μου’ πες- πολύ φθοροποιό! Και δεν βλέπουμε τη γενική εικόνα».
-Πόσο ενδιαφέρει το small talk της πολιτικής τους πολίτες;
«Ελάχιστα έως καθόλου! Είναι τόσο επικαιρικά τα πράγματα με τα οποία ασχολείται η πολιτική».
-Και γιατί στα τηλεοπτικά πάνελ δεν βλέπουμε παρά την αναπαραγωγή small talk;
«Είναι ο ίδιος ρόλος που έκανε της μόδας τα ριάλιτι, τις εκπομπές – κολυμπήθρες του θυμικού».
«Η σημερινή πολιτική είναι ένα ατελείωτο ριάλιτι»
-Η σημερινή πολιτική είναι δηλαδή ένα ατελείωτο πολιτικό ριάλιτι;
«Απολύτως! Και με μηδενικό κόστος. Άνθρωποι που πηγαίνουν χωρίς να πληρώνονται και χαίρονται. Ομιλητές ευερέθιστοι που τσακώνονται και που αλληλοδιακόπτονται. Όλα αυτά τα θεωρώ εγκλήματα πνευματικής οκνηρίας».
-«Ήσασταν και εσείς εκεί». Τι λέτε τώρα μετά από τόσο καιρό και από της «παρουσίας σας» στα πράγματα και από τη συγγραφή αυτού του βιβλίου;
«Το λάθος μου ήταν η συνεργασία με το ΣΥΡΙΖΑ. Και όποιο άλλο λάθος έκανα τα τρία χρόνια που ήμουν βουλευτής ήταν απόρροια του αρχικού λάθους. Δηλαδή πολλές πράξεις έγιναν για να μη χειροτερέψουν τις συνέπειες του αρχικού λάθους. Όπως για κάτι που επικρίθηκα πάρα πολύ. Γιατί δεν έδωσα ψήφο στον Σταύρο Δήμα. Η θεωρία συνωμοσίας που είχε αρχίσει να διαδίδει ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν τα τύμπανα της αποστασίας. Αν επικρατούσε αυτή η θεωρία, αν είχαν αποκαλύψει το όργιο αποστασίας μας, το αποτέλεσμα θα ήταν μια σαρωτική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Ο μόνος τρόπος για να αποδείξεις πως δεν ήσουν μέρος αυτής της συνωμοσίας είναι να μη ψηφίσεις τον Σταύρο Δήμα που στήριζε το νέο σου κόμμα, το ΠΟΤΑΜΙ. Δεν έχεις άλλο τρόπο. Είσαι εγκλωβισμένος στο πρώτο σου λάθος, ότι κάποτε ήσουν ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν μια φαντασίωση. Αν δεν είχε έρθει στην εξουσία ακόμα θα πίστευαν πως θα σκίσει τα μνημόνια. Εγώ ποτέ δεν το πίστεψα. Εγώ ήμουν με τους ρεαλιστές. Αλλά επικράτησαν οι καιροσκόποι».
-Ποιοι είναι οι καιροσκόποι και ποιοι οι ρεαλιστές σήμερα;
«Θα έλεγα πως είναι ο Τζανακόπουλος και η Αχτσιόγλου. Αυτοί οι δύο είναι natural born killers. Αυτή η νέα γενιά δεν έχει ιδεοληψίες με τη γραβάτα και τα τακούνια, με την αστική εμφάνιση. Δεν έχουν πρόβλημα να σβήσουν από το twitter όλα όσα έλεγαν αυτά τα χρόνια και εφαρμόζουν τα αντίθετα. Ο Παππάς και ο Τσίπρας ανήκουν σε άλλη γενιά. Αυτή η γενιά είναι στον αντίποδα των ιδεοληπτικών».
-Όταν λέτε ιδεοληπτικοί, φαντάζομαι πως αναφέρεστε στον Παναγιώτη Λαφαζάνη και στον Αλέκο Αλαβάνο;
«Ναι!»
-Και ποιοι άλλοι είναι οι ρεαλιστές στους οποίους ανήκατε;
«Ο Δραγασάκης, ο Παπαδημούλης και διάφοροι άλλοι που για να παραμείνουν μεταλλάχτηκαν σε καιροσκόπους. Όλοι όσοι έμειναν είναι καιροσκόποι. Τι τους διαφοροποιεί; Ρεαλιστής είναι εκείνος που βλέπει πως η ρητορική του δεν συνάδει με την πραγματικότητα, ζητά συγγνώμη και προσαρμόζεται ρεαλιστικά στο πρόγραμμα. Ο καιροσκόπος λέει “ωχ, η πραγματικότητα δεν είναι όπως την περίμενα. Θα αλλάξουμε τώρα τις λέξεις”! Θα συνεχίσουμε να λέμε πως είμαστε πιστοί στις ιδέες μας και θα κάνουμε τα ανάποδα. Τα τύμπανα του Όργουελ».
«Μονόδρομος για το ΚΙΝΑΛ να συνεργαστεί με τη ΝΔ»
-Τι είδους συμμαχίες προβλέπετε στις επόμενες εκλογές;
«Χωρίς το πρώτο κόμμα δεν μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως πρώτο κόμμα είναι η ΝΔ. Είναι μονόδρομος για το ΚΙΝΑΛ να συνεργαστεί με τη Νέα Δημοκρατία. Τι άλλο να κάνει; Να κατέβει με προεκλογική ατζέντα πως πήγε σε εκλογές; Η ΝΔ όπως όλα τα μεγάλα πολυσυλλεκτικά κόμματα έχει πολλούς λαϊκιστές».
-Και το δικό σας πολιτικό σχέδιο;
«Πριν σας απαντήσω θα σας πω τι κακό μας έχει κάνει ο Κοέλιο με τη φράση “αρκεί να θέλεις κάτι πολύ, το σύμπαν θα συνωμοτήσει”. Το τι θα κάνω, λοιπόν, στην πολιτική δεν εξαρτάται μόνο από το τι θέλω εγώ. Αν με ρωτάς αν προτιμώ να κατέβω στις εκλογές ή να κάτσω να δω τηλεόραση, φυσικά προτιμώ να κατέβω!»
-Δεν θα μας πείτε με ποιο κόμμα; Φαντάζομαι όχι με το Ποτάμι..
«Το Ποτάμι έχει τελειώσει ως κοινοβουλευτική δύναμη. Από όλους τους χώρους που πήγα είναι οι άνθρωποι που συμπαθώ περισσότερο. Δεν κατεβαίνεις όμως στην πολιτική για να δηλώσεις τις ιδέες σου. Αλλά για να κάνεις πράγματα. Τις ιδέες μου τις δηλώνω και μέσα από τα άρθρα μου. Δεν μπορώ να πω με ποιον θα κατέβω χωρίς να με έχει καλέσει. Δεν έχει νόημα να σου πω με ποιον θέλω, γιατί θα γίνω σαν τον Τσακαλώτο όταν έλεγε για την Σκάρλετ Γιόχανσον».
«Κακοφορμισμένη από την αρχή η συμφωνία των Πρεσπών»
-Τι είδους ιστορία είναι η συμφωνία των Πρεσπών;
«Ήταν μια κακοφορμισμένη ιστορία από την αρχή. Το κακό με τις Πρέσπες ήταν πως πήγαμε να το αντιμετωπίσουμε με διπολική διαταραχή σε μια μανιοκαταθλιπτική κατάσταση. Το να έχουμε έναν υπουργό Εθνικής Άμυνας που δηλώνει πως θα τορπιλίσει τη συμφωνία όταν συναφθεί, αλλά η ίδια συμφωνία δεν θα μπορούσε να συναφθεί χωρίς τη δική του ψήφο εμπιστοσύνης, δημιουργεί κλίμα σχιζοφρενικό για το συνομιλητή σου στο εξωτερικό. Εδώ, λοιπόν, θα πουν δεν έχουμε συνηθισμένους πολιτικούς αλλά πολύ ιδιαίτερα άτομα με ειδικές ανάγκες. Η αξιοπιστία σου είναι στο ναδίρ ως συνομιλητής. Και επειδή έχω δουλέψει στο συμβούλιο της Ευρώπης τρία χρόνια όταν ήμουν βουλευτής, ξέρω πως σκέφτονται οι ξένοι για εμάς και πόση ευαισθησία έχουν σε οποιαδήποτε διαταραχή ορθού λόγου. Από κει και πέρα είναι θετικό το ότι δόθηκε όνομα σε μια χώρα που δεν είχε. Αλλά το ότι συνοδεύτηκε από μια αναγνώριση εθνικότητας και γλώσσας αναιρούσε τον ίδιο τον εθνικό προσδιορισμό. Τι αναγνωρίσαμε; “Μακεδόνες” που μιλούν “μακεδονικά” αλλά ζουν σε μια χώρα που λέγεται Βόρεια Μακεδονία. Δεν κατάλαβα γιατί δεν θα μπορούσαν να είναι “βορειομακεδόνες” που μιλούν “βορειομακεδονικά” όπως είναι Νεοζηλανδοί και Νοτιοαφρικανοί!»
-Κατά πόσο σχετίζεται η απόφαση σας να γίνετε συγγραφέας με την προσωπική σας διαδρομή; Γιατί έχετε πει πως η απόφαση να γίνετε κοινωνικός λειτουργός σχετίζεται με την υιοθεσία σας…
«Είχα αποφασίσει να γίνει συγγραφέας προτού μάθω πως είμαι υιοθετημένος. Αλλά παράτησα τις σπουδές στα οικονομικά και αποφάσισα να γίνω κοινωνικός λειτουργός γιατί όταν ήμουν 19 χρονών -σκαλίζοντας χαρτιά- έπεσα πάνω στην έκθεση που είχε συντάξει μια κοινωνική λειτουργός για την υιοθεσία μου. Ήταν κάτι σαν το Truman Show και εγώ σαν τον Τζιμ Κάρει. Υιοθετήθηκα όταν ήμουν 8 χρονών. Η διαδικασία είχε ξεκινήσει φυσικά λίγα χρόνια νωρίτερα. Πριν ήμουν σε ανάδοχη οικογένεια και πριν στο ΠΙΚΠΑ».
-Εσείς δεν είχατε μνήμες από την προηγούμενη ζωή σας; Ή έστω κάποια αναπάντητα ερωτηματικά;
«Όχι. Είχα υποψίες αλλά δεν είχα βεβαιότητες. Υπήρχε ένα πλέγμα ψεμάτων που το κάλυπτε καλά όλο αυτό. Τα γράφω όλα στην “καλοσύνη των ξένων”. Ήταν σαν η ανακάλυψη μου ξαφνικά να έδενε τις θεωρίες συνωμοσίας που είχα μέσα στο μυαλό μου»
-Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι ένα ζήτημα που επανέρχεται στο βιβλίο σας. Τελικά τι λειτουργία έχουν στη ζωή μας;
«Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι ένα εργαλείο πνευματικής νωθρότητας. Αυτό δεν σημαίνει πως ζούμε σε έναν αγγελικό κόσμο όπου κανένας δεν συνωμοτεί εναντίον μας. Από πίσω υπάρχει ένα εργαστήριο ορθού λόγου. Το βλέπουμε στο Μεσαίωνα. Μοιάζει και με τη λογική που αναπτύξαμε με το Μνημόνιο. Από τη στιγμή που δεχτήκαμε την ανορθολογική σύμβαση πως είναι μια συνωμοσία για να μας τα πάρουν όλα, μετά φτιάχνεις οικοδομήματα ορθού λόγου πάνω σε ένα ψέμα. Μιλάμε για ένα λαό όπου ο ένας στους δυο δεν διαβάζει ούτε ένα βιβλίο στη ζωή του αφού τελειώσει το σχολείο! Ούτε coffee table book! Δεν διαβάζουν ούτε τα βιβλία που διαβάζουν οι άνθρωποι που δεν διαβάζουν βιβλία, όπως λέει και ο Μάρκαρης».
-Για ποιο λόγο επιλέξατε για κεντρικό ήρωα έναν ψυχολόγο; Έχετε κάνει ψυχανάλυση;
«Δεν έχω κάνει ψυχανάλυση και δεν έχω σπουδάσει ψυχολογία. Δεν έχω ασκήσει τα επαγγέλματα των ηρώων των βιβλίων μου. Ο ήρωας μου είναι ένα ψυχολόγος με στοιχειώδεις σπουδές. Της εκλαϊκευμένης ψυχολογίας. Είναι ένας ψυχολόγος κυνικός που δεν πιστεύει στην ύπαρξη της ψυχής. Είναι ένας από αυτούς τους τηλεοπτικούς ψυχολόγους που γράφει βιβλία αυτοβελτίωσης, γενικοτήτων και στερεοτύπων. Ο ήρωάς μου παίρνει χαρακτηριστικά από παντού. Ακόμα και από μένα. Τον κυνισμό μου, τον αθεϊσμό μου. Έχει μια στάση ζωής απομυθοποιητική όπως εγώ».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Politik την Παρασκευή 09 Νοεμβρίου 2018
