Του Θ. Καλέση
Ο Θωμάς Καλέσης γράφει στην Politik για το «βαθύ ΠΑΣΟΚ» και πως δίδαξε πολιτικό μάρκετινγκ στα 80s!
Όταν έχεις μεγαλώσει σε ένα σπίτι που ο πατέρας έχει βάλει αφίσα στο αυτοκίνητο για να πανηγυρίσει νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές, όταν έχεις ζήσει άφιξη του Ανδρέα Παπανδρέου στα μέσα των 80s στη Θεσσαλονίκη από τον Φοίνικα μέχρι το Μακεδονία Παλλάς και τούμπαλιν, όταν έχεις θαυμάσει τα…μαγικά σκηνοθετικά τρικ του Μπιρσίμ στην τηλεόραση, τότε είσαι παιδί της γενιάς μου. Μιας γενιάς που αντιλήφθηκε την πολιτική στα πρώτα του βήματα, ως έναν οπαδικό καυγά ανάμεσα στον ήλιο και την αλλαγή του ΠΑΣΟΚ, τον πυρσό και το γαλάζιο της Νέας Δημοκρατίας.
Ασφαλώς και υπήρχε φανατισμός τα χρόνια εκείνα. Ασφαλώς και κάποιοι έπαιρναν αυτή την κόντρα πολύ πιο σοβαρά από όσο τελικά θα έπρεπε. Όταν έχεις βρεθεί το 1984 στην οδό Βασιλίσσης Όλγας στο ύψος της περιοχής του Ντεπό με τις τοπικές οργανώσεις των δύο κομμάτων να βρίσκονται αντικριστά η μία στην άλλη, τότε έχεις ζήσει το τι πάει να πει «σουρεαλισμός» στην πραγματική του διάσταση.
Υπήρχαν γενιές που μεγάλωσαν με αυτόν τον πολιτικό καυγά μέσα στο σπίτι. Ο Μητσοτάκης για τον επονομαζόμενο «Πασόκο» ήταν κόκκινο πανί, ο Παπανδρέου για κάποιον δεξιό ήταν ο λαοπλάνος που κοροϊδεύει τον κόσμο. Στο σχολείο η κόντρα μεταφράζονταν ως οπαδική. Και αφορούσαν δύο πράγματα. Τις οικογενειακές καταβολές. Και τη χρωματική διαφορά του πράσινου με το γαλάζιο.
Θα ήταν ωραίο να αναλύσουμε πόσο διαφορετικές ήταν οι εποχές εκείνες για τον κόσμο. Για έναν κόσμο που εκ των πραγμάτων ήταν χωρισμένος στα δύο λόγω του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στην καπιταλιστική Δύση, και το σοσιαλιστικό Ανατολικό μπλοκ, μια χώρα με τα πολιτικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας λόγω της πρότερης κατάστασης (βλ. εμφύλιος, Χούντα, μεταπολίτευση) ήταν επόμενο να χωριστεί σε δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Αυτό όμως είναι ένα άλλο ζήτημα.
Όταν το “βαθύ ΠΑΣΟΚ” δίδαξε πολιτικό μάρκετινγκ
Το βασικό θέμα μας αφορά την υπόθεση μάρκετινγκ. Το κομμάτι της διαφημιστικής προώθησης δηλαδή ενός κόμματος, εν προκειμένω αυτού που ονομάζουμε σήμερα… βαθύ ΠΑΣΟΚ. Ας μην λησμονούμε ότι τα μέσα που διέθετε κάποιος στα 80s για να προωθήσει κάτι, ήταν μηδαμινά. Για παράδειγμα προκειμένου να διαφημιστεί ένας θίασος στην πόλη, έπρεπε να βγει ένα αυτοκίνητο με δύο τεράστια μεγάφωνα στην οροφή του, με ένα μήνυμα γραμμένο επαναλαμβανόμενα σε μια κασέτα που θα παίζει στη διαπασών και να διασχίσει τους δρόμους της.
Ο άλλος τρόπος ήταν να μέσω τηλεοπτικής διαφήμισης στην ΕΡΤ, η οποία όμως τότε, κόστιζε μια περιουσία. Ο τρίτος τρόπος ήταν οι αφίσες. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 η αφίσα είχε απασχολήσει ουκ ολίγες φορές τον πολιτικό κόσμο. Όλοι τις καταδίκαζαν για την ρύπανση που προκαλούσαν, όπως και για το αντιαισθητικό θέαμα στους τοίχους, αλλά όλοι τις χρησιμοποιούσαν για να περάσουν το μήνυμά τους.
Στο πλαίσιο αυτό ομολογουμένως το «βαθύ ΠΑΣΟΚ» έκανε θαύματα. Πότε με την προώθηση του αρχηγού του, Ανδρέα Παπανδρέου η εικόνα του οποίου με το βλέμμα χαμένο προς το μέλλον και μηνύματα του στυλ «Μαζί για μια Ελλάδα που αγαπάμε, για μια Ευρώπη που θέλουμε» έκανε θραύση και πότε με μηνύματα αλληγορικής σημασίας για τις ανάγκες των οποίων χρησιμοποιούνταν απλά τεχνάσματα.
Όπως π.χ. ένα ζευγάρι το οποίο μετρούσε το ύψος του, καθώς το ΠΑΣΟΚ μπορούσε «να εξασφαλίσει πραγματική ισότητα στην Ελληνίδα». Όπως η χρησιμοποίηση ενός παλιού παραδοσιακού χιλιάρικου γιατί το ΠΑΣΟΚ μπορούσε «να σταματήσει την ακρίβεια», όπως η φωτογραφία μιας τετραμελούς αγροτικής οικογένειας μπροστά από ένα ουράνιο τόξο γιατί το ΠΑΣΟΚ μπορούσε «να ζωντανέψει και την ελληνική ύπαιθρο». Ή τέλος πάντων έξι χέρια πάνω από μια αναμμένη φωτιά γιατί το ΠΑΣΟΚ μπορούσε «να φροντίσει με στοργή όλους τους Έλληνες».
Δεν θα εξετάσουμε τι από όλα αυτά έκανε τελικά το ΠΑΣΟΚ. Ο ιστορικός έχει μιλήσει και έχει καταγράψει. Υπάρχουν όμως εικόνες που τις μνημονεύουμε μέχρι σήμερα, όπως το κοριτσάκι που έδινε ένα μπουκέτο λουλούδια μετά το τέλος κάθε ομιλίας του Ανδρέα Παπανδρέου. Εικόνες που προσπαθούν κάποιοι να αντιγράψουν σήμερα. Με όλα τα κακέκτυπα όμως που μπορεί να φέρει η απλή αντιγραφή. Γιατί οι εποχές έχουν αλλάξει. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει. Το μάρκετινγκ έχει κάνει βήματα μπροστά.
Οπότε η κακή αντιγραφή πέρα από τη νοσταλγική διάθεση δεν παύει να σημαίνει και έλλειψη ιδεών.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Politik την Παρασκευή 18 Μαΐου 2018
