Το θέμα της σίτισης και της διαχείρισης των χρημάτων για το προσφυγικό / μεταναστευτικό θίγει το Ποτάμι, μετά και το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ της εφημερίδας Politik. Βουλευτές του κόμματος κατέθεσαν σχετική ερώτηση στη Βουλή, ενώ σε σχετική ανακοίνωση γίνεται λόγος για «φαγοπότι της σίτισης».
Η ανακοίνωση που εξέδωσε το Ποτάμι:
«Χιλιάδες απευθείας συμβάσεις, εκατομμύρια ευρώ σε λίγους, πολλά (νέα) ερωτήματα.
“Γκρίζα σημεία” στη διαχείριση των χρημάτων για το προσφυγικό / μεταναστευτικό κρύβουν οι απαντήσεις των αρμόδιων υπουργείων που φτάνουν στη Βουλή μετά τη σχετική ερώτηση των βουλευτών του Ποταμιού.
- Πολλές εκατοντάδες συμβάσεις με απευθείας ανάθεση.
- Διαδοχικές ανανεώσεις συμβάσεων – έως και 45 φορές!- στους ίδιους ανθρώπους.
- Αναθέσεις «μέσω διαπραγματεύσεων» (!) χωρίς να έχουν υπάρξει δημόσιες προκηρύξεις.
- “Πρόχειροι διαγωνισμοί” – “συνοπτικοί διαγωνισμοί”.
Αυτά συνθέτουν την συνήθη πρακτική που ακολουθείται για δύο και πλέον χρόνια, παρότι ο έκτακτος χαρακτήρας της υποδοχής των προσφύγων/μεταναστών έχει αποκτήσει πλέον μόνιμα χαρακτηριστικά.
Τα στοιχεία από το Υπουργείο Άμυνας δείχνουν πως σχεδόν το 80% του ποσού των συμβάσεων αφορούν τον τομέα της σίτισης στα hot spots των νησιών. Η μερίδα του λέοντος των χρημάτων αυτών έχει κατευθυνθεί με απευθείας αναθέσεις σε πολύ μικρό αριθμό συγκεκριμένων εταιριών κέτερινγκ, κάτι που παραπέμπει σε συνθήκες ενός ιδιότυπου “καρτέλ”.
Συγκεκριμένα οι δαπάνες για τις προσφυγικές δομές του ΥΕΘΑ δείχνουν ότι έως σήμερα έχουν συναφθεί 1.967 συμβάσεις ύψους 112.077.099 ευρώ εκ των οποίων τα 88.563.087 έχουν διατεθεί για τη σίτιση.
Ενδεικτικά για τα hot spots των νησιών Λέσβου, Σάμου και Κω έχουν συνολικά συναφθεί σε δύο χρόνια 302 συμβάσεις συνολικού προϋπολογισμού 30,4 εκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 27,9 εκατομμύρια ευρώ αφορούν συσσίτια που έχουν δοθεί χωρίς δημόσιους διαγωνισμούς σε μόλις 4 εταιρίες!
Στην Αττική έχουν συναφθεί συμβάσεις σίτισης συνολικής αξίας 31,4 εκατομμυρίων ευρώ. Στις περισσότερες περιπτώσεις των συμβάσεων σίτισης δεν αναγράφεται η χρονική διάρκεια των συμβάσεων, ούτε ο αριθμός των ατόμων που σιτίστηκαν.
Αντίστοιχα ερωτηματικά προκύπτουν για τις δαπάνες για τις υποδομές.
Για τις δομές φιλοξενίας στην βόρεια Ελλάδα (Καβάλα, Θεσσαλονίκη, Γιαννιτσά, Τσεπέλοβο, Κόνιτσα κ.λ.π.) δαπανήθηκαν σχεδόν 19 εκατομμύρια ευρώ με 594 συμβάσεις, οι περισσότερες με απευθείας αναθέσεις ή με την διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού.
Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Βέροιας όπου από τις 328 συμβάσεις – ύψους 8.5 εκατομμυρίων – μόνο οι 41 έγιναν με δημόσιο διαγωνισμό.
Οι αποκαλύψεις γύρω από τις συμβάσεις εγείρουν νέα ερωτήματα πρόσθετα από αυτά που έχουν ανακύψει και έχουν κινητοποιήσει την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).
Το Ποτάμι επανειλημμένα είχε επισημάνει την προχειρότητα και τελικά την κακοδιαχείριση των κονδυλίων για το μεταναστευτικό/ προσφυγικό. Οι απαντήσεις των υπουργείων αντί να αμβλύνουν τις ανησυχίες μας, τις ενισχύουν. Η δική μας προσπάθεια για διαφάνεια, λογοδοσία και καταλογισμό ευθυνών θα συνεχιστεί γιατί αυτά θα καθορίσουν την ανθρώπινη διαβίωση μεταναστών και προσφύγων αλλά και το επίπεδο ζωής των περιοχών που τους φιλοξενούν.
Η ερώτηση που κατέθεσε το Ποτάμι:
«Προς τους κ.κ. Υπουργούς: α) Οικονομίας και Ανάπτυξης
β) Εθνικής Άμυνας
γ) Εξωτερικών
δ) Προστασίας του Πολίτη
ε) Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
στ) Οικονομικών
ζ) Υγείας
η) Μεταναστευτικής Πολιτικής
ΘΕΜΑ: “Πού καταλήγουν τα ευρωπαϊκά κονδύλια για την αντιμετώπιση του προσφυγικού;”
Από το 2015 που ξεκίνησε η προσφυγική κρίση έως σήμερα, περισσότεροι από 1.000.000 πρόσφυγες και μετανάστες εισήλθαν στη χώρα μας. Σήμερα μεγάλο ποσοστό των προσφύγων/μεταναστών διαμένει σε κέντρα φιλοξενίας στα νησιά υποδοχής, των οποίων η χωρητικότητα είναι σχεδιασμένη για πολύ λιγότερα άτομα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης. Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα η Μόρια της Λέσβου, όπου σχεδόν 10.000 άνθρωποι συνωστίζονται σε καταυλισμό με μέγιστη χωρητικότητα 3.000 ατόμων και η κατάσταση είναι το λιγότερο τραγική: ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής, περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα και καθημερινά περιστατικά έντονης βίας, ακόμα και σεξουαλικής, με θύματα μέχρι και μικρά παιδιά.
Για την διαχείριση αυτής της πρωτόγνωρης προσφυγικής κρίσης, η Ελλάδα χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών εργαλείων. Από τις αρχές του 2015 μέχρι τον Ιούνιο του 2018 είχαν δοθεί στην Ελλάδα 561 εκατ. ευρώ μέσω των εθνικών προγραμμάτων και πάνω από 1 δις ευρώ ως έκτακτη βοήθεια (400 εκατ. από τις αρχές του 2015 και άλλα 650 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2016-2018).
Εντυπωσιακά όμως είναι τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την απορρόφηση των χρημάτων αυτών. Το μεγαλύτερο μέρος της έκτακτης χρηματοδότησης (916,3 εκατ. από τα 1,05 δις) έχει ήδη απορροφηθεί, ενώ αντίθετα, από τα 561 εκατ. ευρώ της χρηματοδότησης μέσω εθνικών προγραμμάτων, έχουν απορροφηθεί μόνο τα 153 εκατ..
Οι τελικοί δικαιούχοι των ποσών είναι: οι κεντρικές υπηρεσίες των Υπουργείων, τα παραρτήματα διεθνών οργανώσεων στην Ελλάδα, καθώς και ελληνικές και ξένες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), οι οποίες παίρνουν τα χρήματα απευθείας, χωρίς την διαμεσολάβηση του κράτους, ως «έμμεση βοήθεια». Όσον αφορά στις κεντρικές υπηρεσίες των Υπουργείων, χρηματοδότηση έχουν λάβει το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Άμυνας, οι Υπηρεσίες Πρώτης Υποδοχής, ακόμη και το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, και η Ελληνική Ακτοφυλακή κατά το μέρος της αρμοδιότητάς τους. Την μερίδα του λέοντος συγκεντρώνουν το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (99,9 εκατ. ευρώ για τα έτη 2016-2017) και το Υπουργείο Υγείας με 27,45 εκατ. ευρώ.
Στο μεταξύ νέα στοιχεία βλέπουν συνεχώς το φως της δημοσιότητας σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης των ευρωπαϊκών κονδυλίων και την σύναψη των σχετικών συμβάσεων από τις αρμόδιες αρχές, τα οποία δημιουργούν εύλογα ερωτήματα ως προς την τήρηση των αρχών νομιμότητας και διαφάνειας.
Ανάλογα ερωτήματα τίθενται αναφορικά και με την διαχείριση της χρηματοδότησης από τις ΜΚΟ. Κάποιες από τις οργανώσεις που συνδράμουν στο προσφυγικό τα τελευταία 3 χρόνια στην Ελλάδα είναι παραρτήματα παγκόσμιων δικτύων με πολύχρονη και διεθνή παρουσία σε δεκάδες χώρες, ενώ άλλες είναι αποκλειστικά «γέννημα» της προσφυγικής κρίσης της τελευταίας περιόδου. Ωστόσο δεν λείπουν και ενώσεις με αμφίβολο σκοπό που ιδρύθηκαν υπό τον μανδύα των ΜΚΟ τις οποίες και βαρύνουν σοβαρές καταγγελίες για διασπάθιση κρατικού και κοινοτικού χρήματος. Το 2016, σε μια προσπάθεια να ελεγχθεί εκ των υστέρων το χάος που δημιουργήθηκε από τη δράση διαφόρων επιτήδειων υπό το πρόσχημα των ΜΚΟ, δημιουργήθηκε το Εθνικό Μητρώο ελληνικών και ξένων ΜΚΟ. Στο Μητρώο αυτό είναι μέχρι σήμερα καταγεγραμμένες επίσημα μόνο 48 ελληνικές και ξένες ΜΚΟ, οι οποίες θα είναι και οι μόνες που θα δικαιούνται κρατική χρηματοδότηση. Ωστόσο, ο πραγματικός αριθμός των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη χώρα, σύμφωνα με μια πρώτη καταγραφή, ανέρχεται σε πολλές δεκάδες, ενώ το εν λόγω σύστημα έχει σοβαρές ελλείψεις και αδυναμίες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της διεθνώς αναγνωρισμένης ΜΚΟ PRAKSIS, η οποία είναι εγγεγραμμένη ταυτόχρονα σε 5 Μητρώα αρμοδιότητας πολλών διαφορετικών Υπουργείων!
Σύμφωνα με δήλωση του Επιτρόπου Μετανάστευσης κ. Δημήτρη Αβραμόπουλου, η Ελλάδα έχει λάβει συνολικά 1,6 δις για περίπου 65.000 πρόσφυγες προκειμένου να βελτιώσει τις συνθήκες στα κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας, ωστόσο η σημερινή κατάσταση καταδεικνύει μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα. Γίνεται πλέον σαφές ότι η περίπτωση της προσφυγικής κρίσης στην Ελλάδα έχει τελικά εξελιχθεί στην πιο ακριβή ανθρωπιστική βοήθεια στην ιστορία, με βάση το ποσό που θα έπρεπε να αντιστοιχεί σε κάθε πρόσφυγα.
Με βάση όλα τα παραπάνω, ερωτώνται οι κ.κ. Υπουργοί:
- Ποιο είναι ύψος του συνολικού ποσού που έχει λάβει μέχρι σήμερα η χώρα μας από την ΕΕ για την αντιμετώπιση του προσφυγικού και τι ποσοστό από αυτά τα χρήματα έχει απορροφηθεί;
- Με ποιες διαδικασίες ελέγχονται οι δημόσιες αρχές και οι ΜΚΟ ως προς την διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων; Έχουν πραγματοποιηθεί έλεγχοι και αν ναι, έχουν διαπιστωθεί περιπτώσεις κακής διαχείρισης;
- Έχουν δημοσιοποιηθεί οι συμβάσεις μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και των αναδόχων που ανέλαβαν έργα σχετικά με το προσφυγικό καθώς και τυχόν υπεργολαβιών; Να κατατεθούν τα σχετικά έγγραφα.
- Πώς επιλέχθηκαν οι ΜΚΟ που διαχειρίστηκαν χρήματα του εργαλείου Στήριξης Έκτακτης Ανάγκης της Ε.Ε. και πόσα χρήματα διαχειρίστηκε η καθεμία από αυτές; Να κατατεθούν τα σχετικά έγγραφα.
- Για πόσες ΜΚΟ εκκρεμεί ακόμη η διαδικασία καταγραφής και πιστοποίησης που προβλέπει ο νόμος και για ποιο λόγο εξακολουθούν να υπάρχουν πολλαπλά Μητρώα; Να κατατεθούν τα σχετικά έγγραφα.
Οι ερωτώντες βουλευτές
Σταύρος Θεοδωράκης – Α΄ Θεσσαλονίκης
Γιώργος Αμυράς – Β’ Αθηνών
Σπύρος Δανέλλης – Ηρακλείου
Σπύρος Λυκούδης – Α’ Αθηνών
Γιώργος Μαυρωτάς – Αττικής
Γρηγόρης Ψαριανός – Β’ Αθηνών».
