«Ηλεκτρονική ψηφοφορία: προοπτικές, πλεονεκτήματα, επιφυλάξεις» ήταν το θέμα διαδικτυακής συζήτησης που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής. Μιας συζήτησης, που, όπως προέκυψε και από τις εισηγήσεις, ανήκει στο εγγύς μέλλον ή, μήπως, το παρόν;
Τη συζήτηση άνοιξε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που επεσήμανε, μεταξύ άλλων, ότι «η συζήτηση για την ηλεκτρονική ψήφο σε κλίμακα εθνικών εκλογών δεν είναι τόσο πολύ μια τεχνολογική συζήτηση, αλλά στην πραγματικότητα μια πολιτική συζήτηση, κι έχει να κάνει με το πόσο ο ίδιος ο κόσμος εισπράττει την τεχνολογία, με το πώς η κοινή γνώμη, οι ψηφοφόροι, συνολικά οι συμμετέχοντες στο πολίτευμα αντιλαμβάνονται και εμπιστεύονται την τεχνολογία ή όχι».
Και ο υπουργός συνέχισε σημειώνοντας, «αν έπρεπε να είμαι πολύ κάθετος, θα έλεγα πως δεν είμαστε έτοιμοι για κάτι τέτοιο στην Ελλάδα σε επίπεδο εθνικών εκλογών, θα έπρεπε να γίνεται ολοένα περισσότερο σε επίπεδο σωματείων, ενώσεων. Βήμα βήμα από κάτω προς τα πάνω».
Χρονικά προηγείται το να χτίζεις αξιοπιστία απέναντι στα συστήματα που χρησιμοποιείς, παρατήρησε στη συνέχεια, άλλωστε «η εμπιστοσύνη του πολίτη και η αξιοπιστία απέναντι στα συστήματα αυτά χτίζεται πολύ αργά», αλλά αποτελεί πεποίθηση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, πως «η αξιοπιστία είναι κάτι που μπορεί να χαθεί πάρα πολύ εύκολα, αν δεν στήνεις τα συστήματα αυτά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
Και, συμπερασματικώς, «σε μια χώρα που έχει μεγάλο ζήτημα γραφειοκρατίας (…) ξεκινάμε από άλλη αφετηρία, να πιάσουμε όλες τις αλληλεπιδράσεις του πολίτη και της επιχείρησης με το Δημόσιο, και να χτίσουμε βήμα βήμα ένα οικοδόμημα. Πυρήνας του οποίου είναι το πολίτευμα, η δημοκρατία». Κάτι που έρχεται ως κορωνίδα «μόνο όταν έχεις χτίσει το σύνολο της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης σου απέναντι στα συστήματα.
Το σημείο-κλειδί είναι να συνεχίσουμε με την ίδια ταχύτητα, επενδύοντας σε συστήματα τα οποία ανακοινώνουμε καθημερινά για να βοηθάμε την αλληλεπίδραση του πολίτη με το κράτος», υπογράμμισε ο Κ. Πιερρακάκης και πρόσθεσε: «Η τεχνολογία είναι ουδέτερη μεν, αλλά αν αξιοποιηθεί σωστά, δύναται να βοηθήσει τον εργαζόμενο, το γονιό, τα άτομα με αναπηρία, τους αποδήμους, και να έρθει να συμφιλιώσει τον πολίτη με το κράτος. Να έχει ένα κράτος που θα τον ενδυναμώνει και δεν θα του προσθέτει εμπόδια».
Και, στο «δια ταύτα» της παρέμβασης του υπουργού, «βήμα βήμα προσθέτοντας στις τεχνικές διαδικασίες εκλογών, κατ’ αρχάς σε μικρότερη κλίμακα, σε συνδικαλιστικό ή κλαδικό επίπεδο, βήμα βήμα να δούμε πώς θα μπορούσαμε να πάμε προς αυτές τις κατευθύνσεις. Είναι κάτι το οποίο πιστεύουμε πάρα πολύ στο ότι η τεχνολογία μπορεί να επικουρήσει τη δημοκρατία, είναι κάτι το οποίο θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε».
Ακολούθησε η παρέμβαση του Γιώργου Στεργίου, γραμματέα Π.Ε της Νέας Δημοκρατίας, που από την εισαγωγική ακόμη, φράση του τόνισε ότι και η ανάγκη προϋπήρχε (π.χ. της άυλης συνταγογράφησης) και τα μέσα-εργαλεία προϋπήρχαν (π.χ. τηλεδιάσκεψη, τηλεργασία, τηλεκπαίδευση), αλλά αυτό που έλειπε ήταν οι μάστορες, όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, η πολιτική βούληση δηλαδή.
Όμως, πρόσθεσε, ο πρωθυπουργός με αποφασιστικότητα, μαζί με τους αρμόδιους υπουργούς -ένας από τους οποίους είναι ο Κ. Πιερρακάκης, όπως ανέφερε- αποτελούν «τον επιταχυντή ψηφιοποίησης της χώρας», κάνοντας επιπλέον λόγο για διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε αυτούς που βλέπουν προς το μέλλον και σε εκείνους που επαναπαύονται στο σήμερα.
Υποστηρίζοντας κι εκείνος την ηλεκτρονική ψηφοφορία σε επίπεδο εργατικών σωματείων και επιστημονικών οργανώσεων, έφερε το παράδειγμα του μεγαλύτερου επιμελητηρίου, του ΕΒΕΑ, εκεί όπου, όπως είπε, μόλις η μία στις οκτώ επιχειρήσεις-μέλη ψηφίζουν. Και σε άλλο σημείο, πόσο αντισυστημικοί και προοδευτικοί είναι αυτοί που μάχονται για ένα κλειστό σύστημα αναπαραγωγής της εξουσίας τους; διερωτήθηκε εξάλλου ο γραμματέας Π.Ε. του κυβερνώντος κόμματος.
Ενώ, αναφερόμενος στην αξιοποίηση της τεχνολογίας στις εσωκομματικές διαδικασίες και με αφορμή τη συμπλήρωση, χθες, πέντε χρόνων από την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στο «τιμόνι» της Νέας Δημοκρατίας, ο Γ. Στεργίου θύμισε πως η συμμετοχή σε εκείνη τη διαδικασία που έφερε ένα αουτσάιντερ στην ηγεσία, όπως ανέφερε, ακριβώς γιατί «εξέφρασε την αγωνία ενός ολόκληρου λαού, όπως αποδείχθηκε από την εξέλιξη των πραγμάτων και την ανάδειξή του ως πρωθυπουργού», συμπλήρωσε. Άρα, το διακύβευμα είναι σημαντικό αλλά και ο περαιτέρω εκδημοκρατισμός των κομμάτων περνάει κυρίως μέσα από την αύξηση της συμμετοχής, τη συνδιαμόρφωση πολιτικών και όχι επιβολή τους από πάνω προς τα κάτω.
«Πικρή» η υπόμνηση από τον Θεόδωρο Χατζηπαντελή, καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, ότι εξ αποστάσεως εκπαίδευση υπήρχε στην Αυστραλία από τη δεκαετία του ’60 (…), ενώ επικαλέστηκε την απόφαση 519/2015 του Συμβουλίου της Επικρατείας σύμφωνα με την οποία δεν έγιναν δεκτές οι ενστάσεις που είχαν κατατεθεί με αφορμή το νόμο 4009/2011 που προέβλεπε την εκλογή του πρύτανη με ηλεκτρονική διαδικασία. Στο σκεπτικό, ειδικότερα, της απόφασης, αναφέρεται ότι η ψηφιοποίηση της εκλογικής διαδικασίας αποσκοπεί στην εξασφάλιση της ασκήσεως του εκλογικού δικαιώματος σε περίπτωση που αυτή δεν μπορεί να ασκηθεί με φυσική παρουσία. Επίσης, σε άλλο σημείο, απορρίπτει τις αιτιάσεις ότι δεν διασφαλίζονται προϋποθέσεις για την ασφάλεια, ακεραιότητα και μυστικότητα της ψήφου.
Με αυτό το δεδομένο ο Θ. Χατζηπαντελής ξεδίπλωσε ένα ολόκληρο σχέδιο για την ηλεκτρονική ψηφοφορία, απαντώντας έτσι και σε σχετικές ενστάσεις, επιπροσθέτως πρότεινε την κατάργηση του καθεστώτος των ετεροδημοτών και την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου.
Κάθε μεταρρύθμιση, κατέληξε, πρέπει να στοχεύει, όχι ο ψηφοφόρος να πλησιάζει τις εκλογές, αλλά οι εκλογές τον ψηφοφόρο. Η Ελλάδα, είπε κλείνοντας, είναι η μοναδική χώρα που έχει ακόμη μονοδιάστατους εκλογικούς καταλόγους.
Το θέμα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας αλλά υπό ένα εντελώς διαφορετικό πρίσμα, αυτό του νομικού-συνταγματολόγου, προσέγγισε η Φερενίκη Παναγοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Και, απαντώντας στις αντίστοιχες ενστάσεις ή καχυποψία, κατέδειξε ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία από μόνη της δεν νοθεύει, δεν θέτει εν κινδύνω τις βασικές αρχές των εκλογών (άμεση, καθολική, μυστική, υποχρεωτική, ταυτόχρονη, ισότητα ψήφου, ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής βουλήσεως), αλλά αυτό που απαιτείται, είναι η θωράκιση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας με τα εργαλεία εκείνα που θα διασφαλίζουν όλες τις παραπάνω αρχές.
Την εκδήλωση συντόνισε, τέλος, ο Πάνος Σταθόπουλος, διευθυντής του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΙΔΚΚ.
ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ
