Τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που φέρνει η ψηφιακή εποχή ως προς την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία στην εργασία, αλλά και τον ρόλο της εκπαίδευσης όσον αφορά στην καλλιέργεια μιας νοοτροπίας πρόληψης, ανέλυσε η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Νίκη Κεραμέως, μιλώντας σε εκδήλωση, με θέμα «Ψηφιακή εποχή της εργασίας και Επαγγελματική Ασφάλεια & Υγεία. Ευκαιρίες, προκλήσεις και ο κρίσιμος ρόλος της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης για την ανάπτυξη νοοτροπίας πρόληψης», η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής εκστρατείας «ασφαλείς και υγιείς χώροι εργασίας 2023-2025» και της εθνικής στρατηγικής για την υγεία & ασφάλεια στην εργασία 2022-2027.
Όπως ανέφερε η κα Κεραμέως, οι τεχνολογικές εξελίξεις, όπως η αυτοματοποίηση, η Τεχνητή Νοημοσύνη και η χρήση δεδομένων, έχουν μετασχηματίσει όχι μόνο το περιβάλλον εργασίας, αλλά και τα ίδια χαρακτηριστικά και τις απαιτήσεις των επαγγελμάτων.
Σύμφωνα με την υπουργό, η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση αποτελούν κρίσιμες συνιστώσες για την καλλιέργειας μιας νοοτροπίας προαγωγής της ασφάλειας και της υγείας στο εργασιακό περιβάλλον, μιας νοοτροπίας η οποία ενισχύει την προστασία και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των εργαζομένων.
«Η τεχνολογία παρέχει χρήσιμες πληροφορίες για τη βελτίωση της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, ενώ η συλλογή και ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο επιτρέπουν την παρακολούθηση των συνθηκών στον χώρο εργασίας και τον άμεσο εντοπισμό κινδύνων, όπως είναι, για παράδειγμα, οι αυξομειώσεις θερμοκρασίας και η υπέρβαση των επιτρεπτών ορίων θορύβου.
Επίσης, η χρήση φορητών συσκευών, όπως π.χ. τα έξυπνα ρολόγια και οι αισθητήρες, μπορούν να βοηθήσουν στην παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων, προλαμβάνοντας δύσκολες συνθήκες ή ακόμα και ατυχήματα» σημείωσε η κα Κεραμέως και προσέθεσε ότι η ψηφιοποίηση συμβάλλει στην ασφάλεια, μέσω της προσομοίωσης επικίνδυνων σεναρίων. Όπως εξήγησε, μέσα από την εικονική πραγματικότητα, οι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται σε εικονικά περιβάλλοντα, για να μάθουν πώς να διαχειρίζονται κρίσεις, χωρίς κίνδυνο, γεγονός που ενισχύει την ετοιμότητά τους και μειώνει σημαντικά την πιθανότητα ατυχημάτων.
Μάλιστα, τόνισε ότι η ευελιξία που παρέχει η ψηφιοποίηση στην εργασία ευνοεί και τους πιο ευάλωτους εργαζόμενους, όπως τους εργαζόμενους με αναπηρία.
Παράλληλα, η υπουργός Εργασίας δήλωσε ότι η ένταση της ψηφιακής εργασίας και η υπερβολική χρήση ψηφιακών εργαλείων μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας, ενώ η εξάρτηση από την τεχνολογία δημιουργεί νέες μορφές άγχους.
«Η έλλειψη κατάλληλης εκπαίδευσης ή κατάρτισης στη χρήση ψηφιακών εργαλείων ενισχύει αυτούς τους κινδύνους» σχολίασε η κα Κεραμέως, επισημαίνοντας ότι η ανασφάλεια για την επάρκεια ψηφιακών δεξιοτήτων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία και να αυξήσει τον κίνδυνο ατυχημάτων, εξαιτίας της κακής χρήσης ενδεχομένως τεχνολογικών συστημάτων.
«Σε αυτό το νέο πλαίσιο, που διαμορφώνεται, καταδεικνύεται καίριος ο ρόλος της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης ως μέσου καλλιέργειας μιας νοοτροπίας πρόληψης από πολύ νωρίς, ακόμα και από το δημοτικό» είπε η υπουργός Εργασίας, συμπληρώνοντας τα εξής:
«Η σημασία που αποδίδουμε ως υπουργείο Εργασίας στην έγκαιρη ενημέρωση συνολικά του πληθυσμού για τους κινδύνους της ψηφιακής εποχής στην εργασία αναδεικνύεται από τη Στρατηγική για την Επαγγελματική Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία 2022-2027, αλλά είναι εμφανής και στον πρόσφατο σύμφωνο συνεργασίας που υπέγραψαν τα υπουργεία Εργασίας και Παιδείας.
Μέσα από την ανάπτυξη προγραμμάτων, οι εργαζόμενοι είναι σε θέση να αποκτήσουν απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, για να εντοπίζουν τους νέους κινδύνους, να εργάζονται με μεγαλύτερη ασφάλεια και να αξιοποιούν όλα τα οφέλη αυτής της μεγάλης τεχνολογικής επανάστασης (κατανόηση ρίσκων, διαχείριση πίεσης και άγχους στο ψηφιακό περιβάλλον, πρακτική άσκηση με χρήση ψηφιακών εργαλείων, σωστή στάση σώματος μπροστά στον υπολογιστή κ.ά.)».
Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Κωνσταντίνος Καραγκούνης, δήλωσε ότι οι σύγχρονες προκλήσεις απαιτούν εκσυγχρονισμό του Κώδικα Νόμων για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «η πρωτοβουλία, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη και σύντομα θα κληθούν οι κοινωνικοί εταίροι να συνδράμουν στο έργο αυτό, αφορά στον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση της νομοθεσίας, με έμφαση στην πρόληψη ατυχημάτων στους τομείς αυξημένης επικινδυνότητας, αλλά και στους αναδυόμενους κινδύνους τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία, λόγω και των τεχνολογικών εξελίξεων».
Και προσέθεσε ότι για τα ζητήματα επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας δεν χρειάζονται μόνο νομοθετικές πρωτοβουλίες, αλλά απαιτούνται ευρύτερες πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης και κατανόησης των προβλημάτων, καθώς και εμπέδωση μιας νέας εργασιακής νοοτροπίας, μιας νοοτροπίας πρόληψης.
Στο σημείο αυτό, ο υφυπουργός Εργασίας τόνισε ότι τα υπουργεία Εργασίας και Παιδείας υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας, με στόχο την ανάπτυξη, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση στρατηγικού σχεδίου με τα αναγκαία βήματα για την ενσωμάτωση των βασικών αρχών της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία στους τομείς εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης.
Αναφέροντας ότι η υγεία και ασφάλεια στην εργασία αποτελεί έναν βασικό πυλώνα ενδιαφέροντος για την κυβέρνηση, ο κ. Καραγκούνης ανέλυσε διεξοδικά τις κυριότερες πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί από το υπουργείο Εργασίας στον τομέα αυτό.
Όπως είπε, με Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο υπογράφηκε πρόσφατα, αυστηροποιούνται οι επιτρεπτές τιμές έκθεσης σε συγκεκριμένες χημικές ουσίες και προστίθενται στη σχετική λίστα ουσίες που πλέον κρίνονται καρκινογόνες και μεταλλαξιογόνες, καθώς και άλλες οι οποίες έχουν αποδειχθεί επιβλαβείς για την αναπαραγωγική υγεία.
Επιπλέον, κωδικοποιείται η ισχύουσα νομοθεσία, ενώ, το καλοκαίρι, εκδόθηκαν δύο εγκύκλιοι για υποχρεωτική παύση εργασιών σε εξωτερικούς χώρους, λόγω του καύσωνα.
Αυτή τη στιγμή, όπως τόνισε ο κ. Καραγκούνης, αξιολογείται η δυνατότητα θέσπισης ενός κανονιστικού πλαισίου για τη θερμική καταπόνηση, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, σε συνεργασία με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Στόχος είναι να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο όπου θα πιστοποιείται με αδιαμφισβήτητο τρόπο η υπέρβαση των ορίων του βιοκλιματικού δείκτη.
Ο υφυπουργός Εργασίας συμπλήρωσε επίσης ότι ενισχύονται οι έλεγχοι σχετικά με τα μέτρα υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας αυξημένης επικινδυνότητας, ειδικά στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη.
Ταυτόχρονα, ο κ. Καραγκούνης σχολίασε ότι, τις τελευταίες δεκαετίες, βιώνουμε έναν ριζικό μετασχηματισμό της εργασίας (τηλεργασία, ψηφιακές πλατφόρμες, Τεχνητή Νοημοσύνη κλπ).
Σύμφωνα με τον υφυπουργό, η τεχνολογία και η καινοτομία μας φέρνουν αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της ψυχικής υγείας των εργαζομένων.
Όπως σημείωσε, με τον νόμο 4808/2021, εισάγεται ρητά η έννοια των ψυχοκοινωνικών κινδύνων, αναγνωρίζοντας μάλιστα τη βία και την παρενόχληση στην εργασία, συμπεριλαμβανομένης και της σεξουαλικής παρενόχλησης, ως ψυχοκοινωνικό κίνδυνο και θεσπίζοντας συγκεκριμένα μέτρα και υποχρεώσεις του εργοδότη.
Επίσης, αναπτύσσονται σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία για τη βελτίωση της συμμόρφωσης των επιχειρήσεων στη σχετική νομοθεσία και την ενίσχυση των δράσεων διάδοσης, πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης, για να εμπεδωθεί μια κουλτούρα πρόληψης.
Τέλος, υλοποιείται ενημερωτική πύλη για τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους και την ψυχική υγεία, μέσω της οποίας θα παρέχεται ενημερωτικό υλικό και ψηφιακό ερωτηματολόγιο για την εκτίμηση του εργασιακού άγχους και των ψυχοκοινωνικών κινδύνων.
Ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου, υπογράμμισε ότι οι εργαζόμενοι δικαιούνται ένα ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον, καθώς οι επιπτώσεις ενός εργατικού ατυχήματος ή μιας επαγγελματικής ασθένειας είναι τεράστιες όχι μόνο για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, αλλά και για την οικονομία συνολικά.
Στον ρόλο των κοινωνικών εταίρων αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, η υφυπουργός Παιδείας, Ιωάννα Λυτρίβη, στην τοποθέτησή της.
Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας Εργασιακών Σχέσεων, Νίκος Μηλαπίδης, δήλωσε ότι η θέσπιση του νομοθετικού πλαισίου για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία δεν είναι μόνο μια νομική υποχρέωση, αλλά συνιστά ένα θεμελιώδες δικαίωμα, είναι υποχρέωση μιας ευνομούμενης πολιτείας να διασφαλίζει ότι κάθε άνθρωπος που εισέρχεται σε έναν χώρο εργασίας ή εργάζεται εξ αποστάσεως παραμένει υγιής και ασφαλής. «Αυτό είναι το και περιεχόμενο της Εθνικής Στρατηγικής για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία» σχολίασε.
Ο Προϊστάμενος Γενικής Διεύθυνσης Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία και Ένταξης στην Εργασία, Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου, Κωνσταντίνος Αγραπιδάς, διαπίστωσε ότι οι νέες τεχνολογίες επιφέρουν σαρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας. Όπως είπε, έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες στην εργασία και ένα βασικό κριτήριο είναι η ποιότητα της εργασίας.
Ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας, Γεώργιος Τζιλιβάκης, τόνισε ότι μία από τις πρώτες προτεραιότητες που έθεσε η Επιθεώρηση Εργασίας ως Ανεξάρτητη Αρχή είναι η βελτίωση της ποιότητας των ελέγχων στον τομέα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία.
«Αυτό έγινε με συγκεκριμένα βήματα» υπογράμμισε ο κ. Τζιλιβάκης και προσέθεσε ότι, αρχικά, πραγματοποιήθηκε αναδιάταξη των δυνάμεων της Επιθεώρησης Εργασίας, έτσι ώστε οι έλεγχοι να εστιάσουν σε κλάδους με αυξημένη επικινδυνότητα. Με τον τρόπο αυτό, αυξήθηκε ο αριθμός των ελέγχων στους συγκεκριμένους κλάδους τόσο το 2023 όσο και την τρέχουσα χρονιά.
Επιπλέον, χρησιμοποιούνται σύγχρονες τεχνολογίες με τάμπλετ στους επιτόπιους ελέγχους για ταχύτητα και διαφάνεια, ενώ αναδείχθηκε το ζήτημα των επαγγελματικών ασθενειών και ξεκίνησε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας, προκειμένου να δημιουργηθεί το πλαίσιο για την καταγραφή τους και την αντιμετώπισή τους.
«Παράλληλα, έχουμε συμβάλει με τις προτάσεις μας προς το υπουργείο Εργασίας ως προς τον εκσυγχρονισμό των ελέγχων στα οικοδομοτεχνικά έργα. Όλα αυτά θα ενισχυθούν περισσότερο με την επικείμενη ψήφιση των διατάξεων του νόμου 4512, που θα επιφέρει μια πραγματική μεταρρυθμιστική αλλαγή, μια επανάσταση στον χώρο της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία. Έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας, καθώς υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης» συμπλήρωσε ο κ. Τζιλιβάκης.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο διοικητής της Επιθεώρησης Εργασίας σημείωσε ότι, στο επόμενο χρονικό διάστημα, θα ενταχθούν νέα εργαλεία για ακόμα πιο αποτελεσματικούς ελέγχους στο πεδίο, όπως είναι τα drones και επιδίωξη είναι να πραγματοποιηθούν παρουσιάσεις σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς για τη σημασία της ασφάλειας στην εργασία.
«Οι σημερινοί μαθητές και φοιτητές είναι οι αυριανοί εργαζόμενοι και εργοδότες» τόνισε ο κ. Τζιλιβάκης.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, τοποθετήθηκαν εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων. Κάποια από τα αιτήματα που έθεσαν είναι η παροχή οικονομικών κινήτρων για την ασφάλιση του επαγγελματικού κινδύνου και διοχέτευση περισσότερων πόρων στην κατεύθυνση της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία.
