Κρίσιμες είναι οι διεργασίες που εξελίσσονται ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της μεταναστευτικής πρόκλησης, ενόψει σκληρών διαπραγματεύσεων που θα λάβουν χώρα το επόμενο διάστημα για το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Ήδη έχει συγκροτηθεί μέτωπο πέντε κρατών μελών για τη διαπραγμάτευση σημείων της πρότασης που “ανησυχούν” και “προβληματίζουν” πολλά κράτη μέλη και για την υποβολή εποικοδομητικών προτάσεων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων. Οι διαπραγματεύσεις χαρακτήριζονται ιδιαίτερα κρίσιμες και αναμένονται σκληρές, δεδομένου ότι η πρόταση δομείται στη βάση Κανονισμών οι οποίοι, εφόσον εγκριθούν, ως νομικές πράξεις, είναι απόλυτα δεσμευτικοί για τα κράτη-μέλη. Η κυβέρνηση δια του αναπληρωτή υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου έχει καταστήσει σαφές για την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι “τίποτα δεν πρόκειται να συμφωνηθεί αν δεν έχει και τη σύμφωνη γνώμη των χωρών της πρώτης γραμμής”.
Εξισορρόπηση της ευθύνης
“Απαιτούμε μια σταθερή, ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική δίκαιης κατανομής του βάρους, με εξισορρόπηση της ευθύνης”, δήλωσε μιλώντας νωρίτερα σήμερα στη Βουλή, ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Γιώργος Κουμουτσάκος και υπογράμμισε ότι η πολυαναμενόμενη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, η οποία καθυστέρησε σημαντικά, είναι ώρα να καταστεί υποχρεωτική και αποτελεσματική, για τις χώρες της πρώτης γραμμής που σηκώνουν το δυσανάλογο με τις δυνατότητες τους βάρος της μεταναστευτικής πρόκλησης. “Αυτό το Σύμφωνο θα είναι η καταστροφή της χώρας μας βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα είναι η καταστροφή της Ευρώπης”, τονίζει, την ίδια ώρα, ο ΣΥΡΙΖΑ και ζητάει τώρα από την κυβέρνηση να απαντήσει “ποιες είναι κόκκινες γραμμές”.
Ο Γιώργος Κουμουτσάκος ενημέρωσε τις κοινοβουλευτικές επιτροπές Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης και Εθνικής ‘Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, για τις ελληνικές θέσεις απέναντι την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο μετανάστευσης και ασύλου. Κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης αυτής κατέστησε σαφές ότι πλέον, με την πρόταση της ΕΕ, “βρισκόμαστε μπροστά από μια μακρά, δύσκολη, σύνθετη διαπραγμάτευση, μια εθνική διαπραγμάτευση για τη μεταναστευτική πρόκληση που αφορά την Ελλάδα άμεσα”. Στο πνεύμα αυτό, ο αναπληρωτής υπουργός εμφατικά παρατήρησε ότι, όπως στο παρελθόν, έτσι και πρόσφατα, δηλαδή, μετά τα γεγονότα στον Έβρο και τον εμπρησμό του κέντρου υποδοχής και ταυτοποίησης στη Μόρια, η Ελλάδα δέχθηκε την έκτακτη αλληλεγγύη της ΕΕ, η οποία όμως “σιγά-σιγά σβήνει όπως συμβαίνει με την εκτόνωση κάθε κρίσης” και “μετά η Ελλάδα, όπως και τα άλλα κράτη πρώτης γραμμής, μένει σχεδόν μόνη με την τεράστια ευθύνη και το βάρος διαχείρισης του μεταναστευτικού, στα σύνορά της”.
“Το βάρος της ευθύνης των κρατών πρώτης γραμμής είναι δυσανάλογο με τις δυνατότητες τους να το διαχειριστούν πλήρως και γι΄αυτό το λόγο, τα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής, απαιτούμε μια σταθερή, ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική δίκαιης κατανομής του βάρους, με εξισορρόπηση της ευθύνης, που εκ των πραγμάτων, αναλαμβάνουμε, μέσω μιας ουσιαστικής αποτελεσματικής και υποχρεωτικής αλληλεγγύης”, είπε ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου.
Βασική μας θέση, είπε, είναι ότι η ευρωπαϊκή πολιτική για το μεταναστευτικό δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια πολιτική διαχείρισης κρίσεων αλλά να αποτελέσει μια συνολική και συγκροτημένη ευρωπαϊκή απάντηση. “Ιδίως για την Ελλάδα, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο περίπλοκα, λόγω ενός δύσκολου γείτονα που πρόσφατα δεν δίστασε να εργαλειοποιήσει απελπισμένους ανθρώπους, για να εκβιάσει, μέσω της Ελλάδας, την Ευρώπη, για να προωθήσει τις πολιτικές του επιδιώξεις”, υπογράμμισε ο κ. Κουμουτσάκος.
“Βάση σκληρής διαπραγμάτευσης”
Αναφορικά με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, ο αναπληρωτής υπουργός δήλωσε ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει την προσπάθεια που κατέβαλε η Επιτροπή να συγκεράσει απόψεις, “ταυτόχρονα όμως τονίζει ότι η πρόταση αυτή, αποτελεί για εμάς, όχι την αποδεκτή κατάληξη μιας διαπραγμάτευσης αλλά βάση και εκκίνηση μιας επίμονης και σκληρής διαπραγμάτευσης για την προώθηση, των θέσεων, των προτεραιοτήτων και τελικά της προάσπισης των συμφερόντων μας”.
Η Ομάδα των πέντε
Ο αναπληρωτής υπουργός είπε στα μέλη των κοινοβουλευτικών επιτροπών, πως σε αυτή τη διαπραγμάτευση “δεν θα είμαστε μόνοι”, γιατί με ελληνική πρωτοβουλία και στήριξη των κρατών μελών πρώτης γραμμής “έχει διαμορφωθεί μια συνεκτική ομάδα πέντε κρατών που σκέπτονται και ενεργούν συντονισμένα και αποφασιστικά για μια πολιτική εξισορρόπησης των ευθυνών και αλληλεγγύης που πρέπει να δίνουν στις χώρες της πρώτης γραμμής τα άλλα κράτη μέλη”. Τα κράτη που συγκροτούν την ομάδα αυτή είναι η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, η Κύπρος και η Μάλτα. Ήδη έχει διαπιστωθεί πλήρης σύγκλιση των σκέψεων και των ανησυχιών των πέντε κρατών μελών και με συντονισμένο και ενιαίο τρόπο, πρόκειται να προσέλθουν, από την επόμενη εβδομάδα, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με την πεποίθηση ότι τίποτα δεν πρόκειται να συμφωνηθεί αν δεν έχει και τη σύμφωνη γνώμη των χωρών της πρώτης γραμμής. Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής ενημέρωσε εξάλλου τους βουλευτές ότι μελετάται το ενδεχόμενο, στο επόμενο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων και Δικαιοσύνης να κατατεθεί ενιαία θέση και ενδεχομένως να υπάρξει μια ομιλία που θα εκπροσωπεί και τα πέντε κράτη. Επιπλέον, αύριο ο κ. Κουμουτσάκος θα έχει συνάντηση, στην Αθήνα, με τον Βούλγαρο υπουργό Εσωτερικών σε μια προσπάθεια διαμόρφωσης συγκλίσεων, δεδομένου ότι και η Βουλγαρία είναι κράτος πρώτης γραμμής. Την ίδια ώρα οι συνομιλίες και με άλλα κράτη μέλη εξελίσσονται, και με τις χώρες του Βίζεγκραντ, και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που αναμένεται να έχει κεντρικό ρόλο στη διαπραγμάτευση και στο τελικό αποτέλεσμα.
Το περιεχόμενο της πρότασης
Ως προς την ουσία, το νέο Σύμφωνο συνθέτουν δέκα νομοθετικές προτάσεις, δομείται στη βάση Κανονισμών οι οποίοι, ως νομικές πράξεις, είναι απόλυτα δεσμευτικοί για τα κράτη-μέλη. “Δεν μιλάμε για Οδηγίες. Μιλάμε για προτάσεις Κανονισμών, άμεσα εφαρμοστέες στο εσωτερικό των κρατών μελών”, επισήμανε ο Γιώργος Κουμουτσάκος και πρόσθεσε ότι το γεγονός αυτό από μόνο του οδηγεί σε μια σκληρή διαπραγματευτική τακτική τα κράτη μέλη, διότι ότι συμφωνηθεί, θα πρέπει αμέσως να εφαρμοστεί. “Σε σχέση με τη διαδικασία, προτίμησή μας είναι η ταυτόχρονη διαπραγμάτευση και τοποθέτηση όλων αυτών των προτάσεων ως πακέτο, δεδομένου ότι οι διατάξεις τους θα είναι νομικά αλληλένδετες”, είπε ο Γιώργος Κουμουτσάκος. Τα κυριότερα νέα νομοθετήματα αφορούν στη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, στον προκαταρκτικό έλεγχο στα εξωτερικά σύνορα, στη διαχείριση κρίσεων και έκτακτης ανάγκης, και στις διαδικασίες χορήγησης διεθνούς προστασίας.
Στην Ελλάδα έχει συγκροτηθεί ήδη διϋπουργική ομάδα στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από τα υπουργεία Μετανάστευσης και Ασύλου, Εξωτερικών, Προστασίας του Πολίτη, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Από την έως τώρα μελέτη της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχουν αρκετές νέες ιδέες και προτάσεις που αντιμετωπίζουν ορισμένα αιτήματα και ανησυχίες κρατών μελών. Ο κ. Κουμουτσάκος χαρακτήρισε θετικό πρόσημο της πρόταση, για πρόβλεψη μηχανισμού υποχρεωτικής αλληλεγγύης, “που όμως στην πορεία εφαρμογής του, απαιτεί βελτιώσεις και διευκρινίσεις”, την πρόταση για την αναδοχή επιστροφών – επαναπατρισμών ώστε τις επιστροφές να μην αναλαμβάνει κατ΄αποκλειστικότητα το κράτος πρώτης γραμμής αλλά να διαμοιράζονται, προς επιστροφή, και σε άλλη κράτη μέλη. Μια νέα πρόσπαθεια διαφαίνεται και στην πρόταση για τη διαχείριση κρίσεων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, η οποία ήταν ελληνικό αίτημα.
Υποχρεώσεις-Αλληλεγγύη
Η πρόταση όμως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνει και αρκετά θέματα που προβληματίζουν σοβαρά τις χώρες πρώτης γραμμής, κυρίως ως προς το μείζον θέμα, της εξισορρόπησης των υποχρεώσεων και της αλληλεγγύης που είναι απαραίτητο να επιδεικνύεται από τα άλλα κράτη μέλη. “Ως προς το θέμα αυτό, οι προτάσεις της Επιτροπής υπολείπονται των προσδοκιών των χωρών της πρώτης γραμμής, οι διαδικασίες που καλούμαστε να διεκπεραιώσουμε στα σύνορα μας, υποχρεωτικά, είναι ιδιαίτερου βάρους για εμάς, ενώ η αλληλεγγύη η οποία προβλέπεται μέσω διαφορετικών επιλογών που θα έχουν τα κράτη μέλη, κατ΄εφαρμογή μιας περίπλοκης και γραφειοκρατικής διαδικασίας, με διάφορα στάδια, έχει αβέβαια αποτελέσματα”, είπε ο κ. Κουμουτσάκος.
Επιστροφές
Όσον αφορά στις επιστροφές, αν και παρατηρούνται προσπάθειες βελτίωσης της κατάστασης, συνεχίζεται να εξαρτάται η πολιτική επιστροφών από τη συνεργασία με τρίτες χώρες διέλευσης και καταγωγής, χωρίς μάλιστα αυτή η πολιτική να συνδέεται με ένα αποτελεσματικό σύστημα κινήτρων και αντικινήτρων.
Ανησυχία
Κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης, η βουλευτής της ΝΔ Μαριέττα Γιαννάκου επισήμανε ότι η Ευρώπη πρέπει να έχει μια ξεκάθαρη στάση που θα βάζει όρια στην αποδοχή μεταναστών. Υπογράμμισε επίσης την ανάγκη, οι επιστροφές να γίνονται και μέσω άλλων χωρών, και όχι μόνο μέσω της πρώτης χώρας εισόδου.
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Βίτσας προέβλεψε ότι οι χώρες πρώτης υποδοχής θα συνεχίσουν να σηκώνουν το βάρος της προσφυγικής κρίσης διότι θα επαφίεται στην καλή θέληση των χωρών της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης να φιλοξενήσουν κάποιους από τους χιλιάδες. “Δεν μπορεί να γίνει δεκτό αυτό το κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής”, είπε, επίσης, ο κ. Βίτσας.
Η βουλευτής του ΚΚΕ, Μαρία Κομνηνάκα είπε ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου είναι μια πρόταση που δίνει έμφαση στον διαμοιρασμό των απελάσεων και της καταστολής στα σύνορα και σε αντιδραστικές ρυθμίσεις για την απόρριψη των αιτημάτων ασύλου και όχι στο διαμοιρασμό της υποδοχής των αιτούντων άσυλο. “Όσο και αν επιχειρείται να εμφανιστεί ότι θα οδηγήσει σε μια νέα σελίδα αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ για τη διαχείριση του μεταναστευτικού, αυτό δεν θα ισχύσει. Να μην τρέφουν καμία προσδοκία οι πρόσφυγες και μετανάστες αλλά ούτε και οι νησιώτες ότι θα αλλάξει κάτι”, είπε η βουλευτής του ΚΚΕ.
“Αναρωτιέμαι πως μια κυβέρνηση θα ζητήσει αλληλεγγύη, όταν δεν τηρεί αυτό το αίτημα μέσα στους κόλπους της;”, ανέφερε ο βουλευτής του Κινήματος Αλλαγής, Γιώργος Καμίνης σχολιάζοντας “ανάρτηση του υπουργού Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρα για τη μεταφορά προσφύγων στην εκλογική του περιφέρεια, τις ιστορικές Θερμοπύλες”. Ο κ. Καμίνης είπε ότι οι δήμαρχοι και οι τοπικοί παράγοντες να αποδεχθούν τις ευθύνες τους για την κατανομή των προσφύγων στην ηπειρωτική Ελλάδα, αλλιώς δεν θα αποσυμφορηθούν τα νησιά. Ο κ. Καμίνης κάλεσε την κυβέρνηση να διευκρινίσει αν, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, η ελληνική κυβέρνηση θα θέσει θέμα αναθεώρησης της κοινής δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας ώστε να μην είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιστροφή στην Τουρκία, η παραμονή των προσφύγων στα νησιά.
Ανεπαρκή χαρακτήρισε τη νέα πρόταση για τη μετανάστευση και το άσυλο, η βουλευτής του ΜέΡΑ25, Σοφία Σακοράφα και υπογράμμισε ότι υπάρχει κρίσιμο θεσμικό κενό για τις χώρες που δεν επιθυμούν να μεταφέρουν πρόσφυγες στο έδαφος τους. Η βουλευτής χαρακτήρισε “‘έκθεση ιδεών” την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη συνεργασία με χώρες εκτός της ΕΕ και προειδόποιησε ότι διαφαίνεται προνομιακή ενίσχυση της Τουρκίας. “Αν η ΕΕ είχε αληθινό ενδιαφέρον για τη σωτηρία των ανθρώπων που διακινδυνεύουν τη ζωή τους, για να περάσουν τα εξωτερικά σύνορά της, θα είχε χρησιμοποιήσει διαφορετικά την FRONTEX”, είπε η Σοφία Σακοράφα και υπογράμμισε ότι για λόγους αρχής, ανθρωπιστικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, η ΕΕ οφείλει να ξεκαθαρίσει ότι ο κ. Ερντογάν δεν θα έχει τη δυνατότητα να εκβιάζει ανοιγοκλείνοντας τη στρόφιγγα των ανθρωπίνων ροών.
Ο βουλευτής της Ελληνικής Λύσης, Βασίλης Χήτας προειδοποίησε ότι η Ελλάδα είναι δυστυχώς μόνη της, επικαλούμενος δημοσιεύματα για την εγκληματικότητα εκ μέρους μεταναστών. Ο βουλευτής είπε κατηγόρησε για υποκρισία την πρόταση της ΕΕ στον “εφιάλτη” που ζουν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες και τόνισε ότι η πρόταση για τη μετανάστευση και το άσυλο όχι μόνο δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να αναλάβουν τις ευθύνες τους αλλά νομιμοποιεί την άρνησή τους αφού προβλέπει ότι “θα μπορούν αυτές οι χώρες να χρηματοδοτούν επιστροφές και όχι να δέχονται πρόσφυγες και λαθρομετανάστες” ενώ προτείνεται να συνεισφέρουν οικονομικά για νέους χώρους υποδοχής.
Οι πολυαναμενόμενες προτάσεις της Κομισιόν δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αισιοδοξίας, ανέφερε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Θεοδώρα Τζάκρη και κατηγόρησε την κυβέρνηση πως έχει δεχθεί ότι τα κράτη που δεν θα δεχθούν πρόσφυγες θα έχουν τη δυνατότητα να αναλάβουν την ευθύνη για την επιστροφή τους στις χώρες καταγωγής τους.
“Κύριε υπουργέ δεν σας ζηλεύω”, είπε ο βουλευτής της ΝΔ, Κωνσταντίνος Μπογδάνος σημειώνοντας ότι τόσο η πρόταση της Επιτροπής όσο και οι προτάσεις των χωρών πρώτης γραμμής χαρακτηρίζονται από λόγο δυναμικό μεν, διαπιστωτικό όμως. Ο βουλευτής ζήτησε ξεκάθαρες διατυπωμένες προτάσεις με χαρακτηριστικά επιβεβλημένης αλληλεγγύης. “Αν συνεχίσει έτσι, η ΕΕ που ήδη έχασε το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω μεταναστευτικού, θα εξακολουθήσει να βρίσκεται σε πορεία αποσύνθεσης. Και όπως δεν ζηλεύω εσάς, δεν ζηλεύω κι εμάς. Διότι αυτή η αποσύνθεση θα δει την Ελλάδα να υπόκειται βαριές συνέπειες στη δική μας βάρδια. Και δεν εννοώ μόνο την κυβερνητική βάρδια. Εννοώ την κοινοβουλευτική βάρδια της παρούσας θητείας. Πρέπει συντεταγμένοι, μαζικά, να καταστήσουμε σαφές ότι αυτό δεν είναι αποδεκτό. Η ΕΕ πρέπει να αναλάβει τα βάρη της, να μιλήσει με αριθμούς”, είπε ο βουλευτής της ΝΔ.
Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γιάννης Μουζάλας ζήτησε ξεκάθαρες απαντήσεις για το θέμα των επιστροφών, απαντήσεις για το που θα μένουν οι μετανάστες μέχρι την επιστροφή τους, αν θα συνεχίσει να πρέπει να διεκπεραιώνεται το άσυλο στις χώρες πρώτης εισόδου. “Η Ευρώπη πρέπει να εξετάζει τα άσυλα και σε άλλες χώρες, διότι δεν μπορεί μια χώρα να αντικαθιστά μια ήπειρο”, είπε ο Γιάννης Μουζάλας και κάλεσε την κυβέρνηση να απαντήσει αν έχει κόκκινες γραμμές διότι αυτό το Σύμφωνο “θα είναι η καταστροφή της χώρας μας βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα θα είναι η καταστροφή της Ευρώπης”. “Αυτό το Σύμφωνο θα εφαρμοστεί μόνο σε βάρος της Ελλάδας”, είπε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
Τη βαθιά του ανησυχία διατύπωσε ο βουλευτής του Κινήματος Αλλαγής, Χάρης Καστανίδης. “Πρέπει να γίνει σαφές, κατά την αρχή της διαπραγμάτευσης από τις πέντε χώρες και πάντως από τη χώρα μας, ότι στην περίπτωση που δεν δημιουργηθεί ένα πραγματικό καθεστώς αλληλεγγύης, όπου οι πάντες στην Ευρώπη να μοιράζονται τις ευθύνες, αν δεν γίνει αυτό το καθεστώς πραγματικότητα, τότε θα πρέπει να υπάρξει προειδοποίηση από τη χώρα, ότι κοινές αποφάσεις που αφορούν το μέλλον και έχουν σχέση και με τα συμφέροντα, πολύ περισσότερο και άλλων χωρών, βορειότερα ημών, δεν θα παρθούν ποτέ”, είπε ο Χάρης Καστανίδης.
