Σύμφωνα με μια σημαντική έκθεση, τα πρότυπα ψηφοφορίας και τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων του περασμένου έτους δείχνουν ότι η ΕΕ κινείται προς μια πιο εθνοτική, κλειστή και ξενοφοβική αντίληψη της «ευρωπαϊκότητας», η οποία θα μπορούσε τελικά να αμφισβητήσει το ίδιο το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Ιδρύματος (ECF) εντοπίζει τρία βασικά «τυφλά σημεία» σε όλο το μπλοκ και υποστηρίζει ότι η διασταύρωσή τους ενέχει τον κίνδυνο να διαβρώσει ή να αλλάξει ριζικά το αίσθημα της ΕΕ.
Ο Zerka ορίζει το «ευρωπαϊκό συναίσθημα» ως την αίσθηση ότι ανήκεις σε έναν κοινό χώρο, μοιράζεσαι ένα κοινό μέλλον και ενστερνίζεσαι κοινές αξίες, τις οποίες προσδιορίζει ως οικουμενικότητα, ισότητα και κοσμικότητα – και υποστηρίζει ότι αυτές αμφισβητούνται όλο και περισσότερο. Παρά τη χρονιά των πολέμων και των εκλογών, η έκθεση αναφέρει ότι οι δημοσκοπήσεις έδειξαν σταθερά πως μεγάλος αριθμός πολιτών σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ συνεχίζει να εμπιστεύεται το μπλοκ, είναι αισιόδοξος για το μέλλον του και αισθάνεται συνδεδεμένος με αυτό.
Ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνα, όλο και περισσότεροι πολίτες αισθάνονται «αποκλεισμένοι», «απογοητευμένοι» ή «αδιάφοροι» για την ΕΕ, ιδίως μαύροι και μουσουλμάνοι, πολίτες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και νέοι ψηφοφόροι που αισθάνονται, αντίστοιχα, ότι η ΕΕ είναι «πολύ λευκή», «πολύ δυτική» ή «πολύ μπούμερ». Οι μαύροι και αραβικής καταγωγής Ευρωπαίοι έχουν εκτεθεί σε μια τεράστια αύξηση των ξενοφοβικών αφηγήσεων μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, αναφέρει η έκθεση.
Η έκθεση, με τίτλο «Καλώς ήρθατε στην Μπάρμπιλαντ» – μια αναφορά στην ανακάλυψη της Μπάρμπι ότι το σπίτι της δεν είναι η ουτοπία που νόμιζε ότι ήταν – κατέληξε στο συμπέρασμα πως η απειλή για το ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι η διολίσθηση προς μια «εθνοτική» αντίληψη της ευρωπαϊκότητας, στην οποία η ξενοφοβία, ήδη δημοφιλής σε πολλές πρωτεύουσες, ανθίζει ανεξέλεγκτα στη «γλώσσα, τις πολιτικές και τις προοπτικές της πολιτικής της ΕΕ.
Εάν ένας αυξανόμενος αριθμός Ευρωπαίων καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ΕΕ δεν τους εκπροσωπεί, ούτε αντανακλά τις ανησυχίες και τις αξίες τους, το οικοδόμημα της ΕΕ θα μπορούσε να καταρρεύσει εντελώς, προειδοποίησε ο Zerka. Αυτό το σενάριο καταδεικνύει την ανάγκη για επείγουσα δράση προκειμένου να διατηρηθεί η συνοχή και η δύναμη της ευρωπαϊκής κοινότητας.
