Το ακανθώδες ζήτημα της ηπείρου μας, «Η Ευρώπη μετά το Brexit: Προκλήσεις και προοπτικές για μια νέα σχέση», προσέγγισαν το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και η αντιπροσωπεία του Ιδρύματος Konrad-Adenauer για την Ελλάδα και την Κύπρο, σε μια από κοινού διαδικτυακή συζήτηση. Με το εμβολιαστικό να είναι ένα από τα ανοιχτά κεφάλαια της ευρω-βρετανικής σχέσης.
Στο μήνυμά του, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για Ευρωπαϊκά Θέματα, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, επισήμανε κατ’ αρχάς πως το Brexit έδειξε ότι η Ευρώπη δεν κατόρθωσε να αφομοιώσει πολιτικά και οικονομικά τις ανησυχίες του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ παράλληλα το Η.Β. δεν κατάφερε να αποκτήσει την κουλτούρα μιας αποκλειστικά ευρωπαϊκής δύναμης. Ανέδειξε, δε, τα ζητήματα της επόμενης ημέρας: πρώτον, ότι η Ευρώπη έχασε τη γεωπολιτική προστιθέμενη αξία της Μεγάλης Βρετανίας και δεύτερον ότι η ίδια η Μεγάλη Βρετανία έχασε την άμεση πρόσβαση στη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, την Ε.Ε. των 500 εκατομμυρίων και των τρισεκατομμυρίων του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. «Παρά την απώλεια της Μεγάλης Βρετανίας όμως, η ΕΕ έδειξε ότι είναι αποφασισμένη να προχωρήσει μπροστά και να πάρει κρίσιμες και γενναίες αποφάσεις», τόνισε, φέρνοντας ως παράδειγμα τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, την από κοινού αντιμετώπιση της πρωτόγνωρης υγειονομικής κρίσης, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα εμβολιασμού καθώς και την ενταξιακή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων.
«Το 2020 ήταν μία χρονιά ορόσημο. Και τώρα είναι στα χέρια μας το 2021, η Ευρώπη να τρέξει ακόμα περισσότερο», σημείωσε ο αναπληρωτής υπουργός, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι αρχικές αρρυθμίες στο πρόγραμμα των εμβολιασμών, και τα βήματα που θα ακολουθήσουν να μη διακινδυνεύουν την μελλοντική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο. «Δεν πρέπει να μπούμε με το Ηνωμένο Βασίλειο σε μία φάση ανταγωνισμού – εμβολιαστικού, υγειονομικού ή ακόμη και οικονομικού, γιατί η Ευρώπη είναι μία δύναμη συνεργασίας», σημείωσε εμφατικά ο Μ. Βαρβιτσιώτης. Το 2021 είναι μια χρονιά κομβική, προκειμένου μετά την κρίση του κορονοϊού να μπούμε σε μία περίοδο οικονομικής ανάκαμψης είπε. Αναφέρθηκε ακόμα στις ωφέλειες του Brexit, καθώς πολλές υπηρεσίες θα μετακομίσουν προς την Ε.Ε., και ήδη σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα έχει προσεγγίσει τους ψηφιακούς «νομάδες» ή ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στις διεθνείς χρηματαγορές προκειμένου να εγκατασταθούν στη χώρα μας.
Στο κεφάλαιο των ευρωτουρκικών σχέσεων, ο Μ. Βαρβιτσιώτης σημείωσε ότι η Ευρώπη πρέπει να δείξει με τρόπο αποφασιστικό, πως στις διεθνείς σχέσεις δεν υπερισχύει η λογική του ισχυρότερου, αλλά η λογική του Διεθνούς Δικαίου, που πρέπει να γίνεται σεβαστή από όλες τις πλευρές. «Κάτι τέτοιο θα προσέθετε ιδιαίτερη ισχύ στην Ευρωπαϊκή Ένωση», διεμήνυσε χαρακτηριστικά.
Τέλος, ανέδειξε και τον συμβολισμό της τρέχουσας χρονιάς, καθώς σηματοδοτεί τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, η οποία εμφορείτο από αρχές και αξίες που σήμερα είναι στον πυρήνα της Ευρώπης, ενώ ταυτόχρονα γιορτάζουμε και τα 40 χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Στο σημείο αυτό, και αφού εξήρε τη συμβολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή, σημείωσε πως «σήμερα η Ελλάδα βλέπει στην Ευρώπη το σπίτι της», όπως και ότι ως τελευταίο σύνορο της Ευρώπης, υπερασπίζεται όχι μόνο τα σύνορα, αλλά και τις αξίες της Ευρώπης.
Από την πλευρά της η Μαρία Σπυράκη, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τόνισε εισαγωγικώς ότι «η κρίση των εμβολίων απέδειξε πόσο σημαντική είναι η συμφωνία», ενώ σε άλλο σημείο, η ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας αναρωτήθηκε εάν θα έχει επιτυχία η ανεξάρτητη πορεία του Ηνωμένου Βασιλείου – για να απαντήσει η ίδια: «Το ερώτημα είναι πολυ-παραμετρικό: εξαρτάται κυρίως, από το σε ποιους τομείς το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποφασίσει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, από το πώς θα κινηθεί συνολικά η διεθνής συγκυρία σε σχέση με τα βασικά ζητήματα του κόσμου».
Στο σημείο αυτό μάλιστα, η Μ. Σπυράκη υποστήριξε ότι η διοίκηση Μπάιντεν δεν φαίνεται να υιοθετεί την αντίληψη της διοίκησης Τραμπ «να δημιουργήσει μια κατάσταση εκλεκτικής συγγένειας σε σχέση με το Η.Β.. Το αντίθετο μάλιστα: η προτεραιοποίηση των σχέσεων με την Ευρώπη, μας δείχνει ότι έχουμε ήδη αποσαφηνίσει τα πεδία συνεργασίας για την επόμενη μέρα. ‘Αρα – συμπέρανε η ευρωβουλευτής – το Η.Β. θα είναι η χώρα που θα περιμένει τη σειρά της, σε σχέση με την πολύ ισχυρή και ενιαία αγορά της Ε.Ε., ανεξαρτήτως παραδοσιακών σχέσεων με την Ουάσιγκτον». Ευχήθηκε δε, το Η.Β. να τα καταφέρει και εκτός Ε.Ε., διαμηνύοντας συγχρόνως ότι «η επιστροφή είναι μια διαδικασία η οποία γίνεται πιο εύκολα από την απομάκρυνση».
Στο κλείσιμο, η Μ. Σπυράκη μίλησε δηκτικά για τον Ν. Φάρατζ, ο οποίος τώρα κάνει πολιτική καριέρα στο Λονδίνο, αφού προηγουμένως, όπως σημείωσε, φρόντισε να εξασφαλίσει παχυλή σύνταξη ως τέσσερις φορές εκλεγμένος ευρωβουλευτής, και ενώ δεν έχει διαψεύσει ότι έχει εξασφαλίσει για τα παιδιά του γερμανικά διαβατήρια.
Εκτός από τον υπουργό και την ευρωβουλευτή, εκ μέρους της Ελλάδας, στην εκδήλωση συμμετείχε και ο Παναγιώτης Κακολύρης, επικεφαλής Διεθνών Σχέσεων του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής: «Σε μια περίοδο κρίσης, όπως η πανδημία που περνάμε, γίνεται περισσότερο κατανοητή η σημασία της Ευρώπης: η αξία αυτής της κοινής πορείας. Και παρά τα προβλήματα, παρά τις δυσκολίες που όλοι διαπιστώνουμε, η συντονισμένη αντιμετώπιση της μεγάλης πρόκλησης του κορονοϊού αποτελεί την καλύτερη δυνατή λύση. Διότι η πανδημία ανέδειξε πόσο ζωτικής σημασίας είναι η συνεργασία».
«Γι’ αυτήν ακριβώς την Ευρώπη θέλουμε να μιλήσουμε. Για την Ευρώπη της αλληλεγγύης, που προσπαθεί και καταφέρνει να ξεπερνά τις αδυναμίες της. Για την Ευρώπη που μέσα και παρά τις αντιφάσεις της, πετυχαίνει και βρίσκει λύσεις εκεί που όλοι βλέπουν αδιέξοδα» ανέφερε ο κ. Κακολύρης. Κλείνοντας, εστίασε σε μια «επιμέρους διάσταση που ήρθε επώδυνα στην επιφάνεια, με αφορμή και τον λεγόμενο ‘πόλεμο των εμβολίων’: τη σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Μεγάλη Βρετανία. Είναι ξεκάθαρο – τόνισε – ότι η πληγή του Brexit δεν έχει κλείσει ακόμα. Και είναι λογικό ότι θα χρειαστεί χρόνος. Η υλοποίηση αυτού του ιστορικού διαζυγίου εξακολουθεί να είναι σε θολά νερά. Βεβαίως το ότι δεν είμαστε πλέον δίπλα, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν σημαίνει ότι είμαστε και απέναντι. Παραμένουμε σύμμαχοι και εταίροι. Η Βρετανία δεν άλλαξε ήπειρο. ‘Αλλαξαν όμως σημαντικά τα δεδομένα της εταιρικής μας σχέσης».
Εξαιρετικό ενδιαφέρον είχαν όμως και οι παρεμβάσεις των προσκεκλημένων από το εξωτερικό: Ενδεικτικά ο Nicolai von Ondarza, επικεφαλής του τομέα ερευνών της γερμανικής δεξαμενής σκέψης, Stiftung Wissenschaft und Politik – SWP, παρατήρησε ότι «το πολιτικό δηλητήριο που προκάλεσε το Brexit δεν έχει εξαφανιστεί, και αμφότερες πλευρές πρέπει να αναζητήσουν μια θετική ατζέντα για να εργασθούν πιο εποικοδομητικά (…) Να αλλάξουμε ατμόσφαιρα, να γυρίσουμε σελίδα σε σχέση με αυτήν την εταιρική σχέση» πρότεινε.
Η διαδικτυακή συζήτηση είχε την πρωτοτυπία να δώσει λόγο και σε αναλυτές από τη Σκωτία και τη Βόρειο Ιρλανδία. Έτσι, η Kirsty Hughes, διευθύντρια του σκωτσέζικου Κέντρου Ευρωπαϊκών Σχέσεων, έκανε λόγο για ένα «κακό, δύσκολο Brexit, που προκάλεσε σοκ στην οικονομία». Αναφέρθηκε παράλληλα στις επιμέρους συμφωνίες του Ηνωμένου Βασιλείου, χαρακτήρισε «ιδεολογικό project» το Brexit και επέκρινε το Βρετανό πρωθυπουργό. Από την άλλη, ο Βορειοϊρλανδός Eoin Drea, από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών “Martens”, παρατήρησε ότι η πανδημία έχει αλλάξει παντελώς τις απόψεις για τα δημοσιονομικά. Εξάλλου, όπως πρόσθεσε, θα ήταν ανέφικτο να μιλούσαμε λίγους μήνες πριν για το Ταμείο Ανάκαμψης. Brexit και πανδημία είναι οι μεγάλες προκλήσεις για την Ε.Ε. σε αυτή τη μετά-Brexit εποχή, κατέληξε.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμό του διευθυντή της αντιπροσωπείας του Ιδρύματος Konrad-Adenauer για την Ελλάδα και την Κύπρο, Henri Bohnet, ενώ τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Αλεξάνδρα Βουδούρη.
