Οι εκφράσεις που επαναλαμβάνονται τυποποιούνται, γίνονται δόγματα και σκοτίζουν τον εποπτικό έλεγχο της λογικής, όπως έλεγε ο Γκαίτε σε σχέση με τις συγκρούσεις του με τη στερεότυπη σκέψη του επιστημονικού κατεστημένου της εποχής του. Η ιστορία της κοινωνικής εξέλιξης και της επιστημονικής και πολιτικής σκέψης επιβεβαιώνουν με άπειρα παραδείγματα την παραπάνω πικρή διαπίστωση. Το δόγμα παγιδεύει τη σκέψη, ακυρώνει την έρευνα και υποκαθιστά την αλήθεια. Το να παρακολουθείς και να αναλύεις μια διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα από την αμετακίνητη θέση ενός δόγματος είναι ουσιαστική παραίτηση από την προσπάθεια κατανόησής της.
Όλα αυτά ισχύουν κατεξοχήν στην περίπτωση της βασικής θέσης του Μαρξ για την πάλη των τάξεων, η οποία εξελίχθηκε σε αμετακίνητο και αδιαμφισβήτητο δόγμα για τους θιασώτες της σκέψης του. […] Η γενική αλήθεια της ρήσης του Ηρακλείτου «πόλεμος πάντων πατήρ» αποτέλεσε για τον αρχαιογνώστη Μαρξ αφετηρία να διαγνώσει στην «πάλη των τάξεων» το «κινούν αίτιον» των κοινωνικών εξελίξεων και της προόδου. Οι διαπιστώσεις του Μαρξ ήρθαν μαζί με τις επαναστατικές ανακατατάξεις της βιομηχανικής επανάστασης, σε μια εποχή που άλλαζε ραγδαία η τεχνολογία της παραγωγής και σημειωνόταν το τέλος της φεουδαρχικής περιόδου, με την αρχή της βιομηχανικής.
…Η θεωρία της «πάλης των τάξεων» δεν έχει έδαφος να ριζώσει σήμερα. Σύμφωνα με τις σημερινές συνθήκες, οι «τάξεις» που κατέλαβαν και διαχειρίστηκαν την εξουσία δεν εκπροσωπούν πλέον τον κατακερματισμένο κοινωνικό ιστό. Η σύγχρονη κοινωνία, που χαρακτηρίζεται από νέες μορφές κοινωνικής οργάνωσης και δημιουργίας, καθιστά το δόγμα της «πάλης των τάξεων» ανεδαφικό και αναχρονιστικό. Ο άνθρωπος είναι παραγωγός πολιτισμού και δημιουργεί τη συνείδησή του μέσα από αυτήν την ιδιότητά του, ενώ το αίτημα του συλλογικού προσανατολίζεται προς την αναζήτηση νέων δομών και μορφών συλλογικότητας. Στην ανοιχτή κοινωνία, οι ρόλοι είναι σημαντικότεροι από τις τάξεις, γεγονός που ανοίγει δρόμους για την πραγματική πρόοδο και ολοκλήρωση της δημοκρατίας.
Τα δημοκρατικά κόμματα, που εξελίχτηκαν σε αντίθεση με τα ταξικά δόγματα, έχουν σημαντικό ρόλο σε αυτό το νέο πολιτικό τοπίο, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η πρόοδος δεν θα επηρεαστεί από παλιές αγκυλώσεις. Στην ανοιχτή κοινωνία δημιουργούνται οι συνθήκες για να ανακτήσουν οι πολίτες την ελευθερία τους, συνεχίζοντας να προσδοκούν ανθεκτικές λύσεις κοινωνικής δικαιοσύνης και ευημερίας.
