Την κριτική ματιά τους για την 50ετή περίοδο της Μεταπολίτευσης καταθέτουν στο ηλεκτρονικό περιοδικό του Κοινοβουλίου «Βουλή επί του … Περιστυλίου!» η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο προέδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, οι πολιτικοί αρχηγοί όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων, ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, ο πρώην πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτση, οι πρώην αντιπρόεδροι της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος και Γιάννης Δραγασάκης, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας και άλλες 50 προσωπικότητες από την πολιτική, την οικονομία και την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Το νέο 80ό επετειακό τεύχος του περιοδικού της Βουλής των Ελλήνων «Επί του… Περιστυλίου» είναι αφιερωμένο στα 50 χρόνια της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας. Η πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας, με άρθρα τους, απαντούν σε δύο βασικά ερωτήματα: Τι πετύχαμε και γιατί ως χώρα αυτά τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης, καθώς και ποιους στόχους θα πρέπει να κατακτήσουμε την νέα περίοδο που αρχίζει;
Σε αυτά τα ερωτήματα τοποθετούνται, επίσης με άρθρα τους, οι πρώην αρχηγοί κομμάτων Αλέκα Παπαρήγα, Αλέκος Αλαβάνος και Νίκος Κωνσταντόπουλος, οι πρώην αντιπρόεδροι της Βουλής Νικήτας Κακλαμάνης, Γιάννης Τραγάκης και η Δ’ αντιπρόεδρος της Βουλής Όλγα Γεροβασίλη, οι πρώην επίτροποι της ΕΕ Δημήτρης Αβραμόπουλος και Σταύρος Δήμας, οι πρώην υπουργοί Γιώργος Αλογοσκούφης, Ανδρέας Ανδριανόπουλος, Στέφανος Μάνος, Θοδωρής Ρουσόπουλος, Ευριπίδης Στυλιανίδης, Λούκα Κατσέλη, Γιώργος Κατρούγκαλος, Τάσος Γιαννίτσης, Κώστας Σκανδαλίδης, Φίλιππος Σαχινίδης και Νίκος Χριστοδουλάκης.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, αναφέρει ότι «στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης η χώρα μας βίωσε, κατά κοινή ομολογία, την πιο ομαλή και προοδευτική περίοδο της σύγχρονης ιστορίας της. Ποτέ άλλοτε οι δημοκρατικοί μας θεσμοί δεν επέδειξαν τέτοια αντοχή και συνέπεια, ενώ η απρόσκοπτη εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία αποτύπωσε την εμβέλεια της δημοκρατικής μας συνείδησης και την εμπέδωση του κοινοβουλευτισμού. Ωστόσο στη Μεταπολίτευση δεν έλλειψαν και οι μεγάλες προκλήσεις που δοκίμασαν την κοινωνική μας συνοχή, καθώς και το πολιτικό μας σύστημα». Ως τέτοιες σημειώνει την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, η οποία «μάς έθεσε με τρόπο αμείλικτο ενώπιον της ευθύνης μας να θεραπεύσουμε τις διαχρονικές μας παθογένειες», την πανδημία, τις ένοπλες συρράξεις στην Ουκρανία, ενώ τονίζει ότι η τραγωδία της Κύπρου παραμένει μία ανοικτή πληγή για τον ελληνισμό και μας υπενθυμίζει το εθνικό μας χρέος. «Απέναντι στις πολλαπλές κρίσεις του καιρού μας, η δύναμή μας βρίσκεται στο πλούσιο μεταπολιτευτικό μας κεκτημένο, στο ιστορικό και κοινωνικό βάθος της φιλελεύθερης δημοκρατίας μας και στην ισχυρή αναφορά μας στην Ευρώπη. Αυτή δεν συνιστά για τους Έλληνες μόνο μια πολιτειακή και γεωστρατηγική επιλογή. Είναι, πρωτίστως, μια θεμελιώδης όψη της νεοελληνικής μας ταυτότητας που συναρτάται με όλες τις εκφάνσεις του βίου μας. Πρόκειται για ένα βίωμα ελευθερίας, ισότητας και συμπερίληψης που αποτελεί τον πυρήνα της κοινωνικής και πολιτικής μας συνύπαρξης», επισημαίνει η κ. Σακελλαροπούλου και καταλήγει: «Σε αυτήν τη βάση, αξιών και εμπειριών, στηρίζεται η δημοκρατία μας για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και τις δυσκολίες τής εποχής των κρίσεων. Με υπερηφάνεια και αισιοδοξία για όσα έχουμε πετύχει αυτά τα 50 χρόνια, αλλά και με αναστοχασμό και αυτοκριτική για τις αστοχίες του παρελθόντος, ώστε η χώρα μας να προχωρήσει στον δρόμο που της αξίζει».
Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, υπογραμμίζει ότι «παρότι κάποιοι εύκολα μηδενίζουν τα επιτεύγματα της Μεταπολίτευσης, η πορεία της ήταν σαφώς ανοδική. Υπήρχαν, βεβαίως, αναταράξεις, όπως συμβαίνει σε κάθε μακρά διαδρομή. Η οικονομική κρίση σημάδεψε, επίσης, για περισσότερο από μία δεκαετία την οικονομία και την κοινωνία, ενώ μεσολάβησαν και περίοδοι σχεδόν καταστροφικές. Συνολικά, ωστόσο, το πρόσημο, αυτών των 50 χρόνων αποδεικνύεται θετικό Ο μισός αιώνας από τον Ιούλιο του 1974 παραπέμπει και στις μεγάλες ευκαιρίες που χάθηκαν στη διάρκειά του: Ευρωπαϊκά κονδύλια που σπαταλήθηκαν αντί να μετατραπούν σε υποδομές και να αλλάξουν το παραγωγικό μας μοντέλο. Όπως και αλλαγές που δυστυχώς αναβλήθηκαν, αναπαράγοντας παθογένειες οι οποίες συνοδεύουν ακόμη και σήμερα τις λειτουργίες του κράτους». Ο πρωθυπουργός αναφέρει ότι «μία σύγκριση με την εξέλιξη κρατών που εντάχθηκαν στην Ευρώπη αργότερα από εμάς αρκεί για να διαπιστωθεί ότι η πρόοδός μας στους τομείς αυτούς δεν ήταν η επιθυμητή. Ένας λόγος για τον οποίο στόχος μας, στο εξής, πρέπει να είναι η ταχύτερη σύγκλιση με τις πιο προηγμένες χώρες της ηπείρου σε όλα τα επίπεδα. Είναι ώρα να αναμετρηθούμε με τις παθογένειες του παρελθόντος που μας κρατούσαν πίσω. Και να κερδίσουμε, έτσι, τον χρόνο που πέρασε αναξιοποίητος, μειώνοντας την απόσταση που μας χωρίζει ακόμη από την ευρωπαϊκή καθημερινότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που η κυβέρνηση και εγώ προσωπικά επιμένουμε στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων. Έχουμε, ασφαλώς, πολλά και σύνθετα καθήκοντα μπροστά μας και γι’ αυτό οι μεταρρυθμίσεις θα συνεχιστούν για να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή για να εξασφαλιστούν πόροι υπέρ των πιο αδύναμων, να αντιμετωπιστεί η γραφειοκρατία για να γίνει αποτελεσματικότερο το κράτος. Με λίγα λόγια, να δοθεί με όλες μας τις δυνάμεις η μάχη της καθημερινότητας του πολίτη».
«Γνωρίζω ότι πρόκειται για δύσκολη αποστολή. Πολύ περισσότερο όταν τα προβλήματα που πρέπει να νικήσουμε έχουν ρίζες πολλών δεκαετιών. Και, δυστυχώς, όταν από τον πόλεμο εναντίον τους λείπουν οι θετικές αντιπροτάσεις της αντιπολίτευσης. Κάτι που μετατρέπει την κυβέρνηση σε πολιτικό αλεξικέραυνο για κάθε αδυναμία στη δημόσια ζωή. Ας είναι, όμως. Αυτό, άλλωστε, είναι το τίμημα της μόνης υπεύθυνης πολιτικής δύναμης. Είναι ο δρόμος ο οποίος χθες αποτυπώθηκε στην κατάργηση 50 φόρων και στη στήριξη όλων των εισοδημάτων, αυτός που σήμερα καταγράφεται στις μόνιμες αυξήσεις δίπλα στα συνεχή αναχώματα για τον έλεγχο των ανατιμήσεων και εκείνος που στο τέλος της τετραετίας θα έχει οδηγήσει στον στόχο ο μέσος μισθός στην Ελλάδα να είναι 1.500 και ο κατώτατος να φτάνει τα 950 ευρώ. Με την ίδια συνέπεια προχωρούν οι μεγάλες τομές στη δικαιοσύνη για ταχύτερη απονομή της, στην υγεία, με αναβάθμιση όλων των νοσοκομείων και δωρεάν προληπτικές εξετάσεις για όλους, στην παιδεία, με χιλιάδες προσλήψεις, στις υποδομές, με οδικούς άξονες, νέα αεροδρόμια, λιμάνια και μεγάλα έργα παντού», σημειώνει ο κ. Μητσοτάκης και καταλήγει: «Δεν λείπουν, προφανώς, τα προβλήματα ούτε, δυστυχώς, οι καθυστερήσεις και οι αστοχίες. Όμως η συνολική εικόνα της πατρίδας μας το 2024 είναι πολύ καλύτερη από κάθε άλλη στο πέρασμα του τελευταίου μισού αιώνα. Έχοντας τα σύνορά της απόρθητα. Και την εθνική της άμυνα θωρακισμένη με τα πιο σύγχρονα μέσα. Τη διπλωματία της πλαισιωμένη από ισχυρές συμμαχίες. Την οικονομία της στιβαρή. Και, κυρίως, την κοινωνία της ενωμένη».
Ο πρόεδρος της Βουλής, Κωνσταντίνος Τασούλας, στο άρθρο του, τονίζει: «Φέτος συμπληρώνεται μισός αιώνας από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, στις 24 Ιουλίου του 1974. Η πρώτη φωτογραφία, μετά το ξέσπασμα του στρατιωτικού πραξικοπήματος, είναι το προαύλιο της Βουλής κατειλημμένο από άρματα μάχης. Το πρώτο πράγμα που κατήργησε η δικτατορία ήταν οι ελευθερίες των Ελλήνων και ο κοινοβουλευτισμός. Το πρώτο πράγμα που άνοιξε μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας ήταν το Κοινοβούλιο, το οποίο με το Δ’ Ψήφισμά του διατράνωσε ότι η Δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη. Η δικτατορία εκείνη ήταν η μακροβιότερη αλλά σίγουρα η τελευταία στη χώρα μας. Και σήμερα, έχοντας εξασφαλίσει αυτά που κατοχύρωσε η πρώτη μεταπολιτευτική περίοδος, έχοντας εξασφαλίσει τον κοινοβουλευτισμό και την ελευθερία, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η χώρα μας, οι πολιτικές δυνάμεις, το Κοινοβούλιο, η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση, παλεύουμε, ο καθένας από τη δική του έπαλξη, αλλά και με κοινές αναφορές, για την ενίσχυση της πορείας της χώρας προς την προκοπή, προς την ασφάλειά της, προς την ευημερία της. Η πρώτη επέτειος αποκαταστάσεως της Δημοκρατίας, τον Ιούλιο του 1975, γιορτάστηκε σε ένα ιστορικό μέρος. Γιορτάστηκε στην Πνύκα, εκεί όπου ήταν η εκκλησία του Δήμου. Ομιλητής, λοιπό,ν ήταν ένας σπουδαίος στοχαστής της Γενιάς του ’30, ο Άγγελος Τερζάκης. Θυμάμαι από την ομιλία του εκείνη μια φράση, η οποία αισθάνομαι ότι πρέπει να μας συνοδεύει, ότι δηλαδή η Δημοκρατία είναι και αναβαθμός πολιτισμού, είναι σκαλοπάτι πολιτισμού που πρέπει συνεχώς να το ανεβαίνουμε. Γιατί είναι μία υψηλής προδιαγραφής ανθρώπινη κατάκτηση, που πρέπει και να τη σεβόμαστε και να την προστατεύουμε. Και θυμάμαι, επίσης, ότι η λαϊκή κυριαρχία, που είναι το θεμέλιο της Δημοκρατίας, σε ένα σπουδαίο βιβλίο Συνταγματικού Δικαίου του Αλέξανδρου Σβώλου, περιγράφεται ότι προέρχεται και περιβάλλεται με το κύρος της θεϊκής αλήθειας. Η λαϊκή κυριαρχία, δηλαδή, και η ισχύς της είχε περιβληθεί στα μάτια των συνταγματολόγων το κύρος, την ακτινοβολία και το γόητρο μιας θεϊκής αλήθειας. Τόσο ακλόνητη, τόσο απρόσβλητη, τόσο ακαταμάχητη ήταν η αίσθηση ισχύος της λαϊκής κυριαρχίας. Σήμερα, όμως, είναι μια άλλη εποχή. Έχουμε βιώσει με τα σκαμπανεβάσματα που όλοι γνωρίζουμε την πιο μακροχρόνια περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας στη χώρα. Και καθήκον μας προβάλλει, έναντι εκείνης της αποκαταστάσεως, προφανώς η διαφύλαξη αυτής της θεϊκής αλήθειας. Η κατάκτηση της προκοπής του ελληνικού λαού και η κατάκτηση της εθνικής του ασφάλειας, τα οποία και πριν 50 χρόνια απειλούντο και σήμερα αποτελούν στόχο διαρκούς φροντίδας μας, αλλά είναι βέβαιο ότι με αποφασιστικότητα και ενότητα αυτοί οι στόχοι, επίκαιροι όσο ποτέ, θα κατακτηθούν και πάλι».
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Στέφανος Κασσελάκης, επισημαίνει ότι «δεν είναι μόνο η πληγή του Κυπριακού που συνεχίζει να επισκιάζει την εορταστική μας διάθεση για τα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση αλλά και το γεγονός ότι η ωρίμανση της Ελληνικής Δημοκρατίας παραμένει ελλιπής, όσο αποτυγχάνουμε να εμβαθύνουμε θεσμικές τομές και μεταρρυθμίσεις που διασφαλίζουν την ακλόνητη ισχύ των κανόνων του κράτους δικαίου, την καταπολέμηση της εκτεταμένης διαφθοράς και τη διεύρυνση των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Οι κοινωνικές ανισότητες όχι μόνο δεν απομειώνονται, αλλά μεγεθύνονται κι όσο οι πολίτες συνεχίζουν να βλέπουν τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση να παραμένουν στην επικαιρότητα τόσο βαθαίνουν οι πολώσεις και υποθάλπεται ο φόβος, η οργή και η μισαλλοδοξία στα συμπιεζόμενα λαϊκά και μεσαία στρώματα. Η Ελλάδα χρειάζεται ένα μεγάλο, δημιουργικό, αναγεννητικό σοκ που θα βασίζεται σ’ έναν μακρόπνοο στρατηγικό σχεδιασμό, ώστε να πλησιάσει περισσότερο σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή δημοκρατία με ένα κράτος συμπαραστάτη και προστάτη του πολίτη, που θα πρωταγωνιστεί σε μια πορεία συμπεριληπτικής ανάπτυξης και συλλογικής κοινωνικής προόδου. Για να προοδεύσει η ελληνική κοινωνία και η δημοκρατία στην πατρίδα μας, απαιτούνται και βαθύτερες τομές στους θεσμούς της Ελληνικής Δημοκρατίας. Οι πολίτες σήμερα είναι δύσπιστοι προς το σύστημα δικαιοσύνης, αλλά και προς το πολιτικό σύστημα και τον κοινοβουλευτισμό. Κι εδώ είναι που εμείς, οι πολιτικές ηγεσίες, πρέπει να αποδείξουμε στον ελληνικό λαό -αν θέλουμε να καταπολεμήσουμε τη βαθιά κρίση πολιτικής εκπροσώπησης- ότι είμαστε γενναίοι και ικανοί να αναβαπτίσουμε με τολμηρές μεταρρυθμίσεις -στο πνεύμα της δημοκρατικής έκρηξης της Μεταπολίτευσης- τις τρεις εξουσίες, ώστε οι πολίτες να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους προς τους θεσμούς. Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει την κρίσιμη γεωπολιτική της θέση μέσω μιας ενεργητικής, πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, που δεν θα την καθιστά μέρος πολεμικών συρράξεων και αποσταθεροποιήσεων, αλλά παράγοντα ειρήνης, σταθερότητας και συνανάπτυξης στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Κι αυτό σημαίνει ότι δεν θα αφήνουμε αδρανές το διπλωματικό μας κεφάλαιο, αρκούμενοι στον ρόλο του πρόθυμου συμμάχου και του προκεχωρημένου φυλακίου, αλλά θα αξιοποιούμε τις διμερείς και πολυμερείς μας σχέσεις, καθώς και τις εντάξεις μας σε διεθνείς οργανισμούς, για να κερδίζουμε κάθε φορά πόντους στην κατεύθυνση της επίλυσης των διαχρονικών, ανοικτών διαφορών, όπως ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Τέλος, ο κ. Κασσελάκης καλεί «να επιστρέψουμε στην εξωτερική πολιτική με αυτοπεποίθηση, δυναμισμό και διάθεση πραγματικής προόδου, για να κάνουμε την πατρίδα μας -παρά το μικρό της μέγεθος- ισχυρό δρώντα και εγγυητή της ειρήνης και της συλλογικής ευημερίας της ευρύτερης γειτονιάς μας, όπως μπορούμε και όπως μας αξίζει».
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νίκος Ανδρουλάκης, υπογραμμίζει ότι «έχει σημασία να θυμόμαστε το σημείο εκκίνησης του σημερινού πολιτεύματος, επειδή το πρώτο μείζον θέμα που δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να λύσει η Μεταπολίτευση στα πενήντα χρόνια ζωής της είναι η διχοτόμηση της Κύπρου. Η εδαφική ακεραιότητα και η ευρωπαϊκή προοπτική τής ελεύθερης και ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας οφείλει να αποτελεί θεμελιώδη εθνικό στόχο. Ως μία από τις αδυναμίες της Μεταπολίτευσης, ο κ. Ανδρουλάκης αναφέρει το γεγονός ότι «δεν κατάφερε να συντηρήσει και να επεκτείνει το κοινωνικό κράτος, το οποίο συγκροτήθηκε κατά κύριο λόγο από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 1980 αφού η δημόσια υγεία και η δημόσια παιδεία έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο να αλλάξει άρδην η καθημερινότητα του ελληνικού λαού. Το δημόσιο σύστημα παιδείας, από τη μια, αποτέλεσε τον πυρήνα του παραγωγικού μοντέλου της χώρας όντας ο μοχλός της ανοδικής, κοινωνικής κινητικότητας των μη προνομιούχων και της συγκρότησης της μεσαίας τάξης, και από την άλλη το ΕΣΥ, που οραματίστηκαν και ίδρυσαν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Παρασκευάς Αυγερινός και ο Γιώργος Γεννηματάς, εξασφάλισε στον ελληνικό λαό την ίση και δωρεάν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας. Σήμερα, σε μια εποχή πολλαπλών και αλλεπάλληλων κρίσεων, έχουμε χρέος να οικοδομήσουμε ξανά το κοινωνικό κράτος, ώστε να εγγυηθούμε την προστασία των πιο ευάλωτων και των εργαζομένων, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις αντιμετώπισης του δημογραφικού και να προωθήσουμε τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Αντλώντας έμπνευση από μια πορεία 50 ετών, καλούμαστε σήμερα να προστατεύσουμε και να εμβαθύνουμε τους δημοκρατικούς θεσμούς μας ώστε να εγγυηθούμε την εθνική αξιοπρέπεια και την κοινωνική δικαιοσύνη σε ένα μέλλον γεμάτο κρίσεις, πολεμικές συγκρούσεις και αβεβαιότητες. Είναι καθήκον μας να κοιτάξουμε με θάρρος τις ελλείψεις και τα κενά, ώστε να δώσουμε αξιοπρέπεια και προοπτική στους πολλούς, τη μεσαία τάξη και τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας μέσα από ένα ισχυρό κράτος δικαίου, ένα μοντέρνο κοινωνικό κράτος και ένα δίκαιο και βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο στα πλαίσια μιας πολιτικής και κοινωνικής Ευρώπης. Η βούληση για αλλαγή πρέπει να εκφράζεται με ένα συνεκτικό πρόγραμμα συγκεκριμένων αλλαγών και μετασχηματισμών σε όλους τους τομείς. Δεν είναι σωστό ότι η πολλή δημοκρατία στάθηκε εμπόδιο στο να γίνουν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Εμπόδιο ήταν το περιεχόμενο, οι στόχοι και η αυταρχική επιβολή των κατ’ όνομα μεταρρυθμίσεων, καθώς οι περισσότερες ήταν απορρυθμίσεις που στόχο είχαν να πέσουν τα βάρη στις λαϊκές τάξεις και να παραταθεί η ζωή του κυρίαρχου συστήματος συμφερόντων».
Ο γγ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, εκτιμά ότι η αλλαγή στη διακυβέρνηση που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλη του 1974 υπήρξε προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα στην ηγεσία της δικτατορίας, στις ΗΠΑ, στο ΝΑΤΟ και στους προδικτατορικούς αστικούς πολιτικούς παράγοντες και σχηματισμούς και από τον ίδιο τον τρόπο της κατάρρευσης της δικτατορίας και το περιεχόμενο του πολιτικού συμβιβασμού ήταν δεδομένα και τα όρια των αλλαγών που αυτός θα επέφερε. Σήμερα γενική και κοινή πεποίθηση στις λαϊκές συνειδήσεις ότι πολλά δεν έγιναν όλα αυτά τα 50 χρόνια. Όμως, όλα όσα δεν έγιναν αυτά τα 50 χρόνια δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιων παραλείψεων, άστοχων επιλογών ή κακής διαχείρισης (χωρίς να λείπουν και αυτά). Κυρίως ήταν λογική προέκταση και κατάληξη της ταξικής φύσης και αποστολής της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αυτά που πρέπει να γίνουν τα επόμενα χρόνια είναι όλα όσα δεν έγιναν τα προηγούμενα 50 χρόνια. Κυρίως οι εργατικές-λαϊκές δυνάμεις να απεγκλωβιστούν από τις αυταπάτες για την εύρεση σωτήρων και σωτηρίας εντός των τειχών της καπιταλιστικής εξουσίας, όπως και από την αναζήτηση κάποιου, όπως αποδεικνύεται, ανύπαρκτου μικρότερου κακού μεταξύ των πολιτικών εκπροσώπων των εκμεταλλευτών τους. Μοναδική απάντηση στη σύγχρονη καπιταλιστική βαρβαρότητα είναι η διαμόρφωση μιας μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφικής συμμαχίας εργατών, υπαλλήλων, βιοπαλαιστών αγροτών, αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών και επιστημόνων των πόλεων, των νέων και των γυναικών των λαϊκών οικογενειών, που θα προσανατολίζεται από τις σύγχρονες ανάγκες τους και θα στοχεύει ενάντια στη ρίζα των προβλημάτων, στον πραγματικό εχθρό τους, το σύστημα της σύγχρονης καπιταλιστικής βαρβαρότητας».
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος, σημειώνει ότι «η απάντηση δεν είναι τι δεν πετύχαμε, αλλά τι χάσαμε σ’ αυτά τα 50 χρόνια. Εκ του αποτελέσματος δεν μπορεί κάποιος να αρνηθεί ότι το πολιτικο-οικονομικό μοντέλο της της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, της επονομαζόμενης Μεταπολίτευσης, που συμπληρώνει τώρα 50 χρόνια, απέτυχε. Και απέτυχε με τον πιο ηχηρό και δυστυχώς επιζήμιο για τα εθνικά και λαϊκά συμφέροντα τρόπο, αφού χρεωκόπησε η Ελλάδα, χρεωκόπησαν οι Έλληνες, τέθηκε η ελληνική δημόσια περιουσία υπό τον έλεγχο των δανειστών για 99 χρόνια, ρευστοποιήθηκε το πολιτικό σύστημα, παραδόθηκε σε τρίτους το ιερό και ιστορικό ελληνικό όνομα της Μακεδονίας, γεννώντας αλυτρωτισμούς σε βάρος της ακεραιότητας της χώρας και φιλανδοποιήθηκε η Ελλάδα απέναντι στην Τουρκία, μέσω της εξωτερικής πολιτικής του κατευνασμού και όχι εκείνης της αποτροπής. Το μέλλον είναι ο υπερκομματικός, πέραν της οποιασδήποτε ιδεοληψίας, πατριωτισμός. Η ακεραιότητα της πατρίδας, η ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους-κράτους από τα δεσμά και την επιθετικότητα της παγκοσμιοποίησης, η ιστορία μας, ο οικουμενικός πολιτισμός μας, η θρησκεία μας, η οικονομική ανάπτυξη, η ελευθερία και η ευημερία των Ελλήνων». « Η νέα περίοδος που αρχίζει πρέπει να είναι το πέρασμα στη Δ’ Ελληνική Δημοκρατία, μια δημοκρατία δυναμική και όχι στατική, όπως η απερχόμενη, με τη ζωντανή συμμετοχή των πολιτών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων», καταλήγει ο κ. Βελόπουλος.
Ο πρόεδρος της ΚΟ της Νέας Αριστεράς, Αλέξης Χαρίτσης, τονίζει ότι «προφανώς η πεντηκονταετία της αδιατάρακτης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας είναι μια κατάκτηση που δεν αμφισβητείται, όμως η φθορά που υφίστανται οι δημοκρατικοί θεσμοί, τα προβλήματα που συσσωρεύονταν χωρίς να αντιμετωπίζονται διαχρονικά, όπως π.χ. οι εισοδηματικές ανισότητες, αλλά και οι νέες προκλήσεις στις οποίες δεν δίνονται απαντήσεις, όπως η κλιματική δικαιοσύνη, κλονίζουν την εμπιστοσύνη στη δημοκρατική πολιτεία. Ως εκ τούτου δεν συνιστά η πεντηκονταετής αυτή πορεία μια ενιαία περίοδο συνεχούς βελτίωσης και εμπέδωσης της δημοκρατικής λειτουργίας, αλλά και μια περίοδο παλινδρομήσεων και οπισθοχωρήσεων. Η πολιτική και οικονομική κρίση του 2010 αποτέλεσε ένα μεγάλο πλήγμα για την ποιότητα των θεσμών και της δημοκρατικής λειτουργίας, καθώς και μια τρομακτική υπονόμευση των μεταπολιτευτικών κατακτήσεων. Έφερε, όμως, και μια νέα κατάκτηση. Κάτι που ακόμα και μεταπολιτευτικά παρέμενε ταμπού: Τη διακυβέρνηση της χώρας από την Αριστερά, διαρρηγνύοντας μια μεταπολιτευτική κανονικότητα, την εναλλαγή στην εξουσία δύο μόνο κομμάτων που συχνά συνέκλιναν πολιτικά, μια εναλλαγή που συνιστούσε ένδειξη μιας αφυδατωμένης εκλογικής δημοκρατίας. Ήταν μια περίοδος που θα έπρεπε να έχει συνοδευτεί από περισσότερες προοδευτικές, θεσμικές και συμβολικές τομές βεληνεκούς. Τομές που όμως δεν έγιναν, και σήμερα είναι περισσότερο αναγκαίες από ποτέ προκειμένου να αναζωογονήσουν τη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία». «Τα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης μάς δείχνουν ότι η Δημοκρατία δεν μπορεί παρά να γίνεται κατανοητή ως ένας ορίζοντας που διαρκώς επέρχεται και που ποτέ δεν εκπληρώνεται πλήρως. Οφείλει, συνεπώς, να διευρύνεται και να ανανεώνεται διαρκώς με ριζοσπαστικές τομές», καταλήγει ο κ. Χαρίτσης.
Ο πρόεδρος της Νίκης, Δημήτρης Νατσιός, επισημαίνει ότι «σήμερα, που καλούμαστε να κάνουμε μια αποτίμηση του μισού αιώνα δημοκρατίας, θα θέλαμε πολλές σελίδες για να περιγράψουμε τις μαύρες στιγμές που ζήσαμε ως χώρα και ως Έλληνες. Μπορεί να υπήρξαν οι δεκαετίες του ’70 και του ’80, που παρ’ όλα τα τραγικά λάθη, τις λαϊκίστικες δημαγωγίες, ειδικά τη δεκαετία του ’80, έφεραν όμως και κάποιες τομές σε ό,τι αφορά στα ατομικά δικαιώματα, την ελευθερία έκφρασης, τη συλλογική και χωρίς διακρίσεις εκπροσώπηση όπως και ένα οικονομικό μοντέλο που μπορούσε μεν το κράτος να παρέμβει στην ελεύθερη αγορά, υπήρξε όμως μια ανακατανομή του πλούτου δίνοντας έτσι και μια οικονομική ανάσα στα ασθενέστερα στρώματα. Όμως, μαζί με αυτό υπήρξε και η καταστροφική διαπλοκή με την εξουσία, όπου μεγαλοεργολάβοι και προμηθευτές του Δημοσίου καταλήστεψαν τα δημόσια ταμεία, πράγμα που υποθήκευσε το μέλλον μας. Καλώς ειπώθηκε ότι το κάποτε ηθικό δίλημμα κλέβω δεν κλέβω μετουσιώθηκε σε θα με πιάσουν ή δεν θα με πιάσουν. Όλα αυτά σε συνάρτηση με την καταβαράθρωση της παιδείας και την αποκοπή από την εθνική παράδοσή μας λειτούργησαν ως ολετήρες στις επόμενες δεκαετίες πάνω σε εθνικά ζητήματα. Η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, για να μπορέσει να ζήσει κάποια χρόνια ακόμα, χρειάζεται ένα και μόνο συστατικό: Τη Ρωμιοσύνη, τον Ρωμιό και τον Χριστό».
Η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας, Ζωή Κωνσταντοπούλου, υπογραμμίζει ότι 50 χρόνια μετά την Μεταπολίτευση τα ερωτήματα είναι αμείλικτα: «Πώς κύλησε μισός αιώνας χωρίς να εμπεδωθούν έμπρακτα στην Ελλάδα θεσμοί, εγγυήσεις, διαδικασίες που να εδραιώνουν την πραγματική δημοκρατική λειτουργία, τη λειτουργία της δικαιοσύνης, την προστασία των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας όλων, τη διαφάνεια, το τέλος των διακρίσεων, την ισότητα και την ισονομία, την εξάλειψη κάθε εμποδίου στην άσκηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων όλων; Πώς φθάσαμε στην Ελλάδα των μνημονίων, των περικοπών μισθών, συντάξεων, δημοσίων δαπανών για ζωτικές λειτουργίες όπως η παιδεία, η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση, πώς φθάσαμε στην Ελλάδα της επιβολής ενός παράνομου χρέους που δεν ανήκε στους πολίτες, της επιβολής εξουθενωτικών μέτρων για τη δήθεν αποπληρωμή αυτού του χρέους, στην ωμή παραβίαση της ηχηρής πλειοψηφικής δημοκρατικής εντολής του μοναδικού δημοψηφίσματος που πραγματοποιήθηκε μετά το 1974, του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015, του 62% ΟΧΙ; Οι απαντήσεις είναι εξίσου αμείλικτες αφού η σημερινή Ελλάδα είναι το αποτέλεσμα των πράξεων και των παραλείψεων εκείνων που ανέλαβαν αυτές τις δεκαετίες την υψηλή ευθύνη να εκπροσωπήσουν τους πολίτες, να κυβερνήσουν τον τόπο, να νομοθετήσουν, να διαχειρισθούν τα δημόσια πράγματα και το δημόσιο χρήμα, να συγκροτήσουν υπόδειγμα διακυβέρνησης και πολιτικής λειτουργίας, αλλά και κοινωνικό υπόδειγμα. Είναι αποτέλεσμα των πράξεων και των παραλείψεων εκείνων που πήραν στα χέρια τους εξουσία, κυβερνητική, νομοθετική και δικαστική και την άσκησαν με τρόπο που καταστρατηγεί την λαϊκή κυριαρχία. Με ιδιοτέλεια, ασυνέπεια, διαφθορά, ασυνειδησία, χωρίς αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους, παραδόθηκαν σε προσωπικά και ιδιωτικά συμφέροντα και ξέχασαν το δημόσιο και το κοινωνικό συμφέρον».
Ο πρόεδρος της ΚΟ των «Σπαρτιατών», Βασίλης Στίγκας, αναφέρει πως «παρ’ ότι κάθε χρόνο, με αφορμή την επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, επαναλαμβάνεται στερεότυπα από την συντριπτική πλειονότητα των πολιτικών η διαπίστωση ότι για πρώτη φορά, μεταπολιτευτικά, ζούμε μια μακρά περίοδο αδιατάρακτα ισχυρής Δημοκρατίας, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική: Η ελληνική Δημοκρατία χρησιμοποιείται ως ένα δελεαστικό λεκτικό περίβλημα, το οποίο καλύπτει έναν πυρήνα με εκ διαμέτρου αντίθετο περιεχόμενο». Ανάμεσα στα σημεία που, κατά τον κ. Στίγκα, καθιστούν το πολίτευμα «καχεκτική δημοκρατία» είναι «ο διαβρωτικός ρόλος των ΜΜΕ, η δυσανεξία στην αντίθετη άποψη, η αφελληνιστική επίδραση των διανοούμενων, η μετεξέλιξη της Ελλάδας σε ευρωνατοϊκό προτεκτοράτο, η κύρωση της προδοτικής συμφωνίας των Πρεσπών». «Αν η Ελλάδα θέλει να καυχιέται ότι έχει πράγματι δημοκρατικό πολίτευμα, θα πρέπει να επανορθώσει τα προαναφερθέντα σημεία. Αλλιώς θα μείνει για πάντα μια καχεκτική (ψευτο)δημοκρατία, η οποία θα αυτοαναπαράγεται μέσω της διαφθοράς, της πολιτικής σήψης και της κομματοκρατίας», σημειώνει ο κ. Στίγκας.
Το νέο 80ό επετειακό τεύχος του περιοδικού της Βουλής των Ελλήνων «Επί του… Περιστυλίου», με όλα τα άρθρα, είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων https://www.hellenicparliament.gr/userfiles/ebooks/periodiko_t080/index.html.
