Ανακαλύψτε τη σημασία του Συντάγματος του 1864 στην ελληνική πολιτική ιστορία και τις επιπτώσεις του στη δημοκρατία.
Στις 17 Οκτωβρίου 1864, 160 χρόνια πριν από σήμερα, υπογράφηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ το Σύνταγμα του 1864, με το οποίο εγκαθιδρυόταν πολίτευμα βασιλευομένης δημοκρατίας και το οποίο από πολλές απόψεις αποτελεί ένα σημαντικότατο βήμα στη συνταγματική ιστορία της χώρας.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ελληνικού κοινοβουλίου: Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του νέου καταστατικού χάρτη της χώρας ήταν ότι επανέφερε την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας του Συντάγματος της Τροιζήνας του 1827 και διείπετο από τη δημοκρατική και όχι τη μοναρχική αρχή.
Θέλοντας να μπούμε στα ενδότερα του Συντάγματος του 1864, συμβουλευόμαστε τους κ.κ. Πασχάλη Μ. Κιτρομηλίδη και Κώστα Χ. Χρυσόγονο, οι οποίοι αναλύουν την εγκυρότητα και την ιστορική σημασία του Συντάγματος.
Το Σύνταγμα του 1864 ήταν το επιστέγασμα της διαδικασίας άσκησης συντακτικής εξουσίας που άρχισε με την επανάσταση του Οκτωβρίου 1862 και την ανατροπή του Οθωνα. Για την αλλαγή αυτή, καθοριστική υπήρξε η επιμονή του Οθώνα σε έναν συγκαλυμμένο απολυταρχισμό, ακόμη και μετά τη θέσπιση του Συντάγματος του 1844.
Η επανάσταση δεν αποσκοπούσε στην κατάργηση της βασιλείας αλλά στη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του πολιτεύματος με την αντικατάσταση της δυναστείας. Η αναζήτηση του νέου βασιλιά αποτέλεσε έργο της βρετανικής διπλωματίας και η επιλογή του πρίγκιπα της Δανίας Γεωργίου επικυρώθηκε τον Μάρτιο του 1863 με ψήφισμα της Β’ Εθνικής Συνέλευσης. Στην Εθνοσυνέλευση επικράτησαν συντηρητικές αντιλήψεις και δεν επιτεύχθηκε λύση στο θεμελιώδες ζήτημα της εισαγωγής του κοινοβουλευτικού συστήματος.
Τα άρθρα 31 και 37 του νέου Συντάγματος έδιναν στον βασιλιά την αρμοδιότητα να διορίζει και να παύει τους υπουργούς, χωρίς ειδικούς περιορισμούς. Παράλληλα, το Σύνταγμα καθόριζε τη διαδικασία απόλυσης της Βουλής και οι κυβερνήσεις των Ανακτόρων συχνά έρχονταν σε σύγκρουση με τη λαϊκή θέληση.
Η κοινωνική δυσαρέσκεια που προκαλούσαν οι κυβερνητικές μεθοδεύσεις διογκώθηκε και υποχρέωσε τον Γεώργιο να δηλώσει την αρχή της δεδηλωμένης το 1875. Παρόλο που δεν καθιερώθηκε ως συνταγματικός κανόνας, η αναφορά του στις κυβερνητικές διαδικασίες δημιούργησε πολιτική ατμόσφαιρα που αμφισβήτησε τη νόμιμη εκλογική διαδικασία. Η συνταγματική μεταβολή του 1910-1911 και οι προκλήσεις που αντιμετώπισε έδειξαν την αναγκαιότητα της μεταρρύθμισης και τη ρήξη με ένα παλαιό καθεστώς.
Από την ίδρυση του Συντάγματος του 1864 έως και τις σημερινές προκλήσεις της ελληνικής πολιτικής, το Σύνταγμα παραμένει θεμελιακό κομμάτι της δημοκρατικής εξέλιξης της χώρας, υπενθυμίζοντας τη σημασία των δικαιωμάτων και της κοινωνικής ευημερίας σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο πολιτικό περιβάλλον.
