Κατά τη διάρκεια των εργασιών τοποθέτησης του νέου ενιαίου αγωγού ύδρευσης στην Ερέτρια, στο πλαίσιο του έργου του Δήμου Ερέτριας «Αντικατάσταση Δικτύου Ύδρευσης Ερέτριας (υπόλοιπα τμήματα πόλης)», το οποίο είναι ενταγμένο στο Ε.Π. «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» (ΟΠΣ 500157) και παρακολουθείται από εξειδικευμένο προσωπικό της ΕΦΑ Ευβοίας (2ο υποέργο), εντοπίστηκε στην πόλη της Ερέτριας ένα τμήμα οικίας της υστεροκλασικής περιόδου (μέσα 4ου αι. π.Χ.) με διατηρημένο βοτσαλωτό δάπεδο που φέρει κεντρική παράσταση δύο Σατύρων.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, το συγκεκριμένο κτίσμα βρίσκεται στον πυρήνα του αστικού ιστού της αρχαίας πόλης, κοντά στο ιερό του Δαφνηφόρου Απόλλωνα, στη «Συνοικία των Παναθηναϊκών Αμφορέων» και στη «Οικία των Μωσαϊκών», όπου έχουν ερευνηθεί στο παρελθόν κατοικίες του 4ου αι. π.Χ. με εντυπωσιακά βοτσαλωτά ψηφιδωτά δάπεδα.
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής έρευνας αποκαλύφθηκε ένα τετράπλευρο δωμάτιο σχεδόν τετραγωνικής διατάξεως, με εσωτερικές διαστάσεις 3,50μ. x 3,55μ., το οποίο ορίζεται νότια και ανατολικά από τοίχους. Στις υπόλοιπες πλευρές (βόρεια και δυτική) δεν ήταν δυνατή η αποκάλυψη των τοίχων του δωματίου, λόγω της περιορισμένης έκτασης του ανασκαφικού χώρου και της ύπαρξης του οδοστρώματος της δημοτικής οδού.
Στο εσωτερικό του δωματίου εξετάστηκε ψηφιδωτό δάπεδο κατασκευασμένο από φυσικά βότσαλα, μικρού μεγέθους και λευκού χρώματος, το οποίο φέρει ένα κεντρικό μετάλλιο, διαμέτρου 1,13μ., με παράσταση Σατύρων. Αναπαρίστανται δύο ανδρικές μορφές με ζωόμορφα χαρακτηριστικά (ουρά, κέρατα, μυτερά αυτιά). Ο ένας είναι νεαρής ηλικίας που παίζει διπλό αυλό, ενώ ο άλλος είναι γενειοφόρος, μεγαλύτερης ηλικίας, και πιθανόν χορεύει στους ρυθμούς της μουσικής. Για την απόδοση των χαρακτηριστικών του προσώπου και λεπτομερειών του σώματος χρησιμοποιήθηκαν βότσαλα διαφόρων χρωμάτων (λευκό, μαύρο, κόκκινο, κίτρινο), με πιο χαρακτηριστική την απόδοση των μαλλιών με κίτρινα βότσαλα, που προσδίδουν ρεαλισμό και ζωντάνια στις μορφές της παράστασης.
Κατά μήκος της βόρειας, ανατολικής και δυτικής πλευράς του δωματίου, αποκαλύφθηκε ένα υπερυψωμένο δάπεδο από κονίαμα, πλάτους 0,935μ. και ύψους 2-3 εκατοστών, κατασκευή που χρησιμοποιούνταν για την τοποθέτηση κλινών ή ανακλίντρων. Αυτή η χαρακτηριστική αρχιτεκτονική λεπτομέρεια βρίσκεται συχνά σε κατοικίες της ίδιας περιόδου στην Ερέтρια (Δυτική Συνοικία, Οικία Μωσαϊκών) και προϊδεάζει για την ταύτιση του χώρου με ανδρώνα, όπου τελούνταν συμβατικά δείπνα και συμποσιακές εκδηλώσεις. Η απεικόνιση των Σατύρων, που είναι σε καλή διάθεση και διασκεδάζουν με τη μουσική, συνδέεται επίσης με τη χρήση του χώρου αυτού για τη διεξαγωγή εορταστικών εκδηλώσεων.
Μετά την εγκατάλειψή του, στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες (5ος-6ος αιώνας μ.Χ.), ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο, όπως προκύπτει από την ανακάλυψη πέντε (5) τάφων (4 κεραμοσκεπείς και 1 απλός λάκκος), οι οποίοι είχαν διανοιχθεί μέσα στην επίχωση του δωματίου και σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν παρασύρει και διαταράξει το δάπεδο, καθώς και άλλους πέντε (5) τάφους (4 κεραμοσκεπείς και 1 απλός λάκκος) της ίδιας περιόδου στα νότια (εξωτερικά) του δωματίου.
Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, μετά την ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας και την πρώτη εκτίμηση των αρχαιολογικών δεδομένων, η οικία και το βοτσαλωτό ψηφιδωτό δάπεδο χρονολογούνται πιθανώς μετά τα μέσα του 4ου αι. π.Χ., την εποχή όπου εμφανίζονται οι πολυτελείς ιδιωτικές οικίες στην αρχαία Ερέτρια. Αυτές οι κατοικίες ακολουθούν τον γνωστό αρχιτεκτονικό τύπο με την κεντρική περίστυλη αυλή, γύρω από την οποία αναπτύσσονται οι ιδιωτικοί και δημόσιοι χώροι για επίσημες περιστάσεις και συμποσιακές εκδηλώσεις. Παρόμοια βοτσαλωτά δάπεδα από την «Οικία των Μωσαϊκών» έχουν χρονολογηθεί περίπου το 360-350 π.Χ.
Μετά από ομόφωνη γνωμοδότηση του τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Στερεάς Ελλάδας κατά την αρ. 3/26-6-2024 Συνεδρίασή του, ελήφθη η απόφαση για την προσωρινή κατάχωση του δαπέδου για λόγους προστασίας και την τροποποίηση της διαδρομής του αγωγού ύδρευσης, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα θιγεί με κανέναν τρόπο και να αναδειχθεί στο μέλλον.
Η ΕΦΑ Ευβοίας, έχοντας υπόψη την άριστη κατάσταση διατήρησης του βοτσαλωτού ψηφιδωτού δαπέδου και την μοναδικότητα της παράστασης του κεντρικού μεταλλίου, προχώρησε σε άμεσες εργασίες στερέωσης και καθαρισμού του δωματίου από Συντηρητές της Υπηρεσίας. Παράλληλα, έχει ληφθεί μέριμνα ώστε το νέο αυτό αρχαιολογικό σύνολο να ενταχθεί προς ανάδειξη στη «Μελέτη ενοποίησης των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου Ερέτριας», που εκπονήθηκε με χρηματοδότηση από το Ε.Π. «Στερεά Ελλάδα 2014-2020» και επιδιώκεται να εξεταστεί από το ΚΑΣ.
