Από τον Γιάννη Καντέα-Παπαδόπουλο
Μιλήσαμε με τον Βρετανό οσκαρικό ντοκιμαντερίστα για την απόφασή του να φιλοτεχνήσει το κινηματογραφικό πορτρέτο του «Ντιέγκο Μαραντόνα», του πιο αμφιλεγόμενου ποδοσφαιριστή όλων των εποχών.
Το ντοκιμαντέρ σας φτιάχτηκε χάρη στο αδημοσίευτο αρχειακό υλικό που είχατε στη διάθεσή σας. Αναρωτιόμουν, ήταν αυτό η αφορμή για να γυρίσετε την ταινία;
Πολύ καλή ερώτηση, θα σας εξηγήσω αμέσως. Λατρεύω το ποδόσφαιρο, μεγάλωσα βλέποντας τον Μαραντόνα να κλέβει την παράσταση στα Παγκόσμια Κύπελλα και να αντιλαμβάνομαι γιατί είναι ο καλύτερος παίκτης του κόσμου, ακόμα και όταν δεν τα πήγαινε τόσο καλά. Αρκετά χρόνια μετά, όταν σπούδαζα κινηματογράφο το 1995, έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο «Hand of god» του Τζίμι Μπερνς. Αφορούσε τα πρώτα χρόνια του Μαραντόνα στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο και το παρασκήνιο γύρω από τη ζωή του. Είχα εκστασιαστεί με όσα διάβαζα, παρόλο που αργότερα έμαθα ότι στην Αργεντινή και την Ιταλία το βιβλίο θεωρείται εξαιρετικά αμφιλεγόμενο.
Εκείνη την εποχή γύριζα τις πρώτες μου μικρού μήκους, έτσι είχα απλώς σκεφτεί πως θα ήταν φανταστικό να έκανε κάποιος μια ταινία βασισμένος στο βιβλίο. Τα χρόνια πέρασαν, άρχισα να κάνω ταινίες που γνώρισαν σχετική επιτυχία και έτσι φτάνουμε στο 2012. Τότε ήρθε σε επαφή μαζί μου ένας άνθρωπος ο οποίος μου εκμυστηρεύτηκε ότι υπάρχει ανεκμετάλλευτο αρχειακό υλικό με τον Μαραντόνα στο οποίο θα μπορούσα να έχω πρόσβαση. Όμως τότε είχα μόλις τελειώσει το «Senna», μια ταινία για έναν Βραζιλιάνο ήρωα των σπορ, έτσι δεν ήθελα να κάνω αμέσως μετά μία ακόμα για έναν Αργεντινό· έτσι αρνήθηκα.
Όταν όμως το 2015 σκεφτόμουν τι θα κάνω μετά το «Amy: Το Κορίτσι Πίσω Από το Όνομα», θυμήθηκα την ύπαρξη του υλικού και τη σημασία που είχε για μένα ο Μαραντόνα. Αλλά πριν πάρω την απόφαση να κάνω ένα ντοκιμαντέρ για τον παίκτη, ήθελα να βεβαιωθώ πως θα έχω αποκλειστική πρόσβαση στο υλικό και στον ίδιο το Μαραντόνα. Γιατί έτσι θα είχα την ευκαιρία να πάρω συνέντευξη από αυτόν που με ενδιέφερε, ενώ στα δύο προηγούμενα ντοκιμαντέρ μου οι άνθρωποι που αφορούσαν δε βρίσκονταν στη ζωή.
Το πιο ενδιαφέρον περιστατικό, πάντως, συνέβη ενώ διαπραγματευόμασταν τα συμβόλαια για την εκμετάλλευση του υλικού. Μάθαμε πως ο Μαραντόνα είχε δει το «Senna» και του άρεσε, ενώ λίγο καιρό πριν είχα κερδίσει το Όσκαρ για το «Amy». Έτσι μια μέρα, προτού καν τον γνωρίσω, είδαμε στη σελίδα του Μαραντόνα στο Facebook τη φωτογραφία μου με την περιγραφή: «Αυτός εδώ ο τύπος μόλις βραβεύτηκε με Όσκαρ και θα γυρίσει μια ταινία για εμένα». Τότε καταλάβαμε πως θα γυρίζαμε πράγματι το ντοκιμαντέρ.
Δε χρειάστηκε δηλαδή να πείσετε τον Μαραντόνα να συμμετάσχει στο ντοκιμαντέρ;
Είναι αστείο γιατί δε συναντήθηκα ποτέ με κανέναν στα αλήθεια για να κάνω την ταινία. Στο «Senna» χρειάστηκε να ταξιδέψω στο Σάο Πάολο και να μιλήσω με την οικογένεια του Άιρτον, ενώ για το «Amy» έπρεπε να πείσω τους διαχειριστές των δικαιωμάτων της Έιμι Γουάινχαουζ για το τι ακριβώς ήθελα να κάνω. Σε αυτήν την περίπτωση οι παραγωγοί μου απλώς κανόνισαν τις νομικές λεπτομέρειες με τους δικηγόρους του Ντιέγκο. Έτσι εξασφαλίστηκε ότι θα είχα στη διάθεσή μου συνολικά εννέα ώρες για συνεντεύξεις μαζί του.
Ποια ήταν οι συμπεριφορά του στις συνεντεύξεις; Γιατί έχουμε ακούσει πως μπορεί να γίνει στρυφνός και απότομος.
Το πιο σημαντικό με τον Μαραντόνα είναι να είσαι υπομονετικός και ευτυχώς είμαι πάρα πολύ, για αυτό και κάθε ταινία μου παίρνει τέσσερα με πέντε χρόνια για να ολοκληρωθεί. Επομένως όταν τον συνάντησα πρώτη φορά στο Ντουμπάι του έκανα απλές ερωτήσεις ώστε να νιώσει άνετα. Βέβαια ακόμα και τότε είχε ορισμένες έντονες αντιδράσεις, ειδικά όταν τον ρωτούσα για κάποια συγκεκριμένα άτομα. Τότε αρνιόταν πεισματικά να μου απαντήσει. Αυτό όμως είναι κομμάτι της δουλειάς, οφείλω σε τέτοιες περιπτώσεις να συμπεριφέρομαι σαν δημοσιογράφος και να προκαλώ τον άλλο να ανοιχτεί.
Πιστεύετε πως έχετε δει ένα μέρος έστω του πραγματικού εαυτού του Μαραντόνα;
Θα έλεγα πως έχω γνωρίσει διαφορές εκδοχές της προσωπικότητάς του. Δεν είναι εύκολο να σου απαντήσω. Γιατί, για παράδειγμα, όταν στο Μουντιάλ της Μόσχας τον βλέπαμε να ξεσπά σαν αλλοπαρμένος στις κερκίδες, αναμφισβήτητα ήμασταν μάρτυρες μιας πτυχής του Μαραντόνα. Ο άνθρωπος που γνώρισα εγώ όμως στο σπίτι του δεν είχε καμία σχέση με αυτό, ήταν ήρεμος, χαλαρός και σε καλή κατάσταση. Άρα όταν έχεις την ευκαιρία να τον γνωρίσεις με αυτόν τον ουσιώδη και ειλικρινή τρόπο, δεν μπορείς παρά να νιώσεις μια συμπάθεια προς το πρόσωπό του όταν όλοι τον διακωμωδούν. Χωρίς φυσικά να παραβλέπεις όλα τα άσχημα που έχει κάνει, τα οποία προσωπικά δε δικαιολογώ καθόλου. Απλώς ο Μαραντόνα που γνώρισα εγώ δεν έχει σχέση με αυτόν που χλευάζουν όλοι.
Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε πως πρόκειται για έναν άνθρωπο που μάχεται με τον εθισμό εδώ και δεκαετίες. Όταν λοιπόν βρεθεί σε μια κατάσταση όπου όλα του προσφέρονται απλόχερα, εννοώ με αυτό και τα ναρκωτικά, δε θα αργήσει να έρθει η στιγμή που θα τα εκμεταλλευτεί, θα κάνει κάτι ταπεινωτικό και θα εξευτελιστεί. Είναι φοβερό πώς ο κόσμος απολαμβάνει αυτήν την εκδοχή του Μαραντόνα. Ο στόχος μου με αυτήν την ταινία ήταν να δείξω σε όλους ποιος ήταν πριν ξεκινήσουν οι καταχρήσεις, όταν βρισκόταν στην κορυφή του κόσμου. Ίσως έτσι στο τέλος να καταλάβουμε καλύτερα γιατί έφτασε σήμερα στο σημείο που είναι.
Στο ντοκιμαντέρ φαίνεται πόσο του τσάκισαν τη ψυχολογία οι προσδοκίες του κόσμου και η πίεση της δημοφιλίας του…
Ο Μαραντόνα είναι σα μαχητής του δρόμου, δουλεύει σκληρά χωρίς να λογαριάζει την κόπωση. Για αυτό του άξιζαν και με το παραπάνω οι επιτυχίες που είχε. Πολλοί παρεξηγούν το ταλέντο του και θεωρούν πως είναι θεόσταλτο, ενώ στην πραγματικότητα ο Ντιέγκο έπαιζε με μια μπάλα στα πόδια από όταν άρχισε να περπατάει. Χωρίς παπούτσια, σε κακόφημους δρόμους, υπό άθλιες συνθήκες… Δεν είχε όμως την επιλογή να αποτύχει. Ήταν αποφασισμένος να βοηθήσει την οικογένειά του ώστε να πάψουν να ζουν στην ανέχεια. Το ποδόσφαιρο ήταν η μοναδική του επιλογή.
Οφείλω να σας ρωτήσω, έχει δει το ντοκιμαντέρ ο Μαραντόνα;
Προσπάθησα αρκετές φορές να του το δείξω. Αρχικά λίγο πριν ολοκληρωθεί, αργότερα στην πρεμιέρα στις Κάνες και πριν μια εβδομάδα, όταν η ταινία προβλήθηκε στην Αργεντινή. Τώρα, για οποιονδήποτε λόγο, οι άνθρωποι από το στενό του περιβάλλον μου είπαν σε όλες τις περιπτώσεις πως είναι τρομερά απασχολημένος και για αυτό δεν είναι καθόλου διαθέσιμος. Ελπίζω όμως να το δει κάποια στιγμή.
Καθώς γυρίζατε το ντοκιμαντέρ επηρεαστήκατε από άλλες ταινίες για τον παίκτη; Προφανές παράδειγμα η ταινία «Maradona» του Εμίρ Κουστουρίτσα.
Μου αρέσουν πολύ οι ταινίες του Κουστουρίτσα, αλλά τη συγκεκριμένη δεν την είχα δει όταν είχε κυκλοφορήσει, έτσι ήθελα να την αποφύγω όσο γύριζα τη δική μου ακριβώς για να μην επηρεαστώ. Τελικά με έπεισε να τη δω ένας φίλος δημοσιογράφος και οφείλω να ομολογήσω πως η σκηνή στην οποία ο Μαραντόνα τραγουδάει περιτριγυρισμένος από την οικογένειά του είναι ανεπανάληπτη. Τώρα πλέον που γνωρίζω εκείνον και τους συγγενείς του, καταλαβαίνω απόλυτα τι περνάει από μέσα του εκείνη τη στιγμή.
Πώς επιλέγετε τα πρόσωπα των ντοκιμαντέρ σας; Φαίνεται να έλκεστε από χαρακτήρες που πάλευαν σε όλη τους τη ζωή για ένα στόχο.
Η αλήθεια είναι πως γοητεύομαι από σκοτεινές προσωπικότητες, ανθρώπους οι οποίοι κοντράρονται ως ένα βαθμό με το κατεστημένο και καταφέρνουν να διαψεύσουν τους πάντες. Φυσικά δε γνώριζα όταν έκανα το «Senna» πως θα έφτανε η μέρα που θα γύριζα ντοκιμαντέρ για τον Μαραντόνα. Αλλά πιθανολογώ ότι οι προσωπικές μου εμπειρίες, τα βιβλία και οι ταινίες που με έχουν επηρεάσει με κατευθύνουν διακριτικά προς αυτούς τους ανθρώπους, προσπαθώντας να βρω απαντήσεις.
ΠΗΓΗ: ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ
