Στις 25 Μαΐου 2020, ο Τζορτζ Φλόιντ δολοφονήθηκε στη Μινεάπολη από έναν άνθρωπο του οποίου η δουλειά ήταν να προστατεύει το κοινό – Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη έγιναν είδαν έναν 46χρονο μαύρο άνδρα να συγκρατείται βάναυσα για περισσότερο από εννέα λεπτά.
Όλος ο κόσμος έγινε μάρτυρας του αποτρόπαιου εγκλήματος, καθώς το βίντεο με τον λευκό αστυνομικό Ντέρεκ Τσάβιν να πιέζει με το γόνατό του στο λαιμό του Τζορτζ Φλόιντ έγινε viral.
Τον άκουσαν να λέει περισσότερες από 20 φορές ότι δεν μπορούσε να αναπνεύσει.
Τον άκουσαν να παρακαλεί για τη μητέρα του.
Παρακολούθησαν τον Τσάβιν να πιέζει το γόνατό του στο λαιμό του Φλόιντ.
Ο Τζορτζ Φλόιντ ήταν αναίσθητος όταν έφτασε το ασθενοφόρο και μια ώρα αργότερα ανακηρύχθηκε νεκρός.
Δεν ήταν το πρώτο παράδειγμα αστυνομικής βίας που τραβήχτηκε σε βίντεο, αλλά αυτό που το έκανε διαφορετικό ήταν η αντίδραση που προκάλεσε.
Κάτι ισχυρό «χτίστηκε» σε όλο τον κόσμο.
Μέσα από όλα αυτά, ο αθλητισμός προσέφερε μια σκηνή για να εκφράσουν όλοι τα συναισθήματα τους. Ένα χρόνο μετά το θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ, ο Τσάβιν καταδικάστηκε για φόνο.
Ο ρατσισμός έχει μπει στο περιθώριο όπως ποτέ άλλοτε και αισθάνεται κανείς ότι οι άνθρωποι τελικά ακούν.
Υπήρξε τεράστια και έντονη αντίδραση από τον κόσμο του αθλητισμού τον τελευταίο χρόνο. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί μεγαλύτερη πρόοδος…
Το καλοκαίρι των διαμαρτυριών
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού στο αθλητικό καλαντάρι έδωσε στους ανθρώπους χρόνο να προβληματιστούν.
Τον περασμένο Ιούνιο, ο παγκόσμιος πρωταθλητής πυγμαχίας βαρέων βαρών, Άντονι Τζόσουα, μίλησε στο πλήθος σε μια διαμαρτυρία του «Black Lives Matter» στη γενέτειρά του, στην πόλη Γουότφορντ.
«Ο ιός έχει κηρυχθεί πανδημία», είπε και συνέχισε: «Αυτό είναι εκτός ελέγχου. Και δεν μιλάω για τον Covid-19. Ο ιός για τον οποίο μιλώ ονομάζεται ρατσισμός. Είμαστε ενωμένοι ενάντια σε έναν ιό που έχει συμβάλει στη λήψη ζωών νέων, ηλικιωμένων, πλούσιων, φτωχών: ενός ιού που είναι απογοητευτικός και εξαπλώνεται σε όλους τους τομείς.
Δεν μπορούμε πλέον να καθίσουμε πίσω και να παραμείνουμε σιωπηλοί σε αυτές σε αυτές τις παράλογες, παράνομες δολοφονίες και στον ρατσισμό στους ανθρώπους, βασισμένο μόνο σε αυτό: Το χρώμα του δέρματος τους.»
Καθώς το άθλημα επέστρεψε σταδιακά, η διαμαρτυρία το ακολούθησε. Οι παίκτες που γονατίζουν έγιναν γρήγορα ο κανόνας. Ο Αμερικανός ποδοσφαιριστής Κόλιν Καπερνικ το είχε επαναλάβει το 2016. Τότε, άσκησε έντονη κριτική και τελικά έμεινε χωρίς ομάδα στο NFL.
Αλλά τον Ιούνιο του 2020, ο ίδιος οργανισμός (NFL) είπε ότι ήταν «λάθος να μην ακούγονται οι παίκτες νωρίτερα» και ενθάρρυνε τους πάντες «να μιλήσουν και να διαμαρτυρηθούν ειρηνικά».
Τώρα, σε μια εντυπωσιακή αντίθεση με τη θεραπεία που είχε λάβει ο Καπερνικ στο γόνατο μόλις λίγα χρόνια πριν, ήταν οι αθλητές που δεν συμμετείχαν στις διαδηλώσεις, το καλοκαίρι του 2020 έγιναν… πρωτοσέλιδα.
Όταν μετά τη διακοπή της σεζόν, η Premier League επανάρχισε στις 17 Ιουνίου, όλοι οι παίκτες γονάτισαν πριν ξεκινήσουν.
Λίγες μέρες μετά την εκστρατεία του, οδήγησε την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να αντιστρέψει την απόφαση να μην παράσχει κουπόνια για σχολικά γεύματα σε περίπου 1.3 εκατομμύρια παιδιά στις καλοκαιρινές διακοπές τους, ο επιθετικός της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Μάρκους Ράσφορντ, ύψωσε την γροθιά του σε χαιρετισμό Black Power στο γήπεδο της Τότεναμ.
Και όταν, μία εβδομάδα αργότερα, ένα πανό που έγραφε “White Lives Matter Burnley” έπεσε πάνω από το Etihad Stadium κατά τη διάρκεια του εκτός έδρας αγώνα τους με την Μάντσεστερ Σίτι, ο αρχηγός Μπέρνλι, Μπεν Μι είπε ότι «ντρέπεται».
Στη Formula 1, ο μόνος μαύρος οδηγός του αθλήματος μίλησε επίσης «έξω από τα δόντια».
Μερικοί ένιωσαν άβολα με το γονάτισμα. Ο Λιούις Χάμιλτον είπε ότι η απροθυμία τους οφείλεται στην έλλειψη κατανόησης. Πραγματοποιήθηκε συνάντηση πριν από το Αυστριακό Grand Prix στις 5 Ιουλίου.
«Υπάρχουν ακόμα μερικοί άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν πλήρως τι συμβαίνει και το λόγο γι΄ αυτές τις διαμαρτυρίες», δήλωσε ο Βρετανός παγκόσμιος πρωταθλητής και πρόσθεσε: «Θα συνεχίσω την προσπάθεια να τους καθοδηγήσω, να επηρεάζω όσο περισσότερους ανθρώπους μπορώ σε αυτό το θέμα.»
Μια εβδομάδα αργότερα, αφού κέρδισε το γκραν πρι της Στυρίας, σήκωσε τη γροθιά του σε ένα χαιρετισμό Black Power καθώς στεκόταν στο αυτοκίνητό του και το έκανε ξανά στο βάθρο.
«Οι άνθρωποι αναφέρουν ότι ο αθλητισμός δεν είναι χώρος για πολιτική, αλλά τελικά είναι ένα ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προσπαθούμε να τονίσουμε».
Η ορμή μεγάλωνε, όσο οι διαμαρτυρίες προχωρούσαν
Στις 9 Ιουλίου, το MLS ξεκίνησε ξανά. Την επόμενη μέρα, ο «ισχυρός άνδρας» των Μόντρεαλ Ιμπακτ και ο θρύλος της Άρσεναλ Τιερί Ανρί απότισαν φόρο τιμής στον Τζορτζ Φλόιντ γονατίζοντας για τα πρώτα οκτώ λεπτά και 46 δευτερόλεπτα του πρώτου αγώνα.
Το έκαναν για να αντιπροσωπεύσουν το χρονικό διάστημα που ο Ντέρεκ Τσάβιν είχε το γόνατό του σφηνωμένο στο λαιμό του Τζόρτζ Φλόιντ πριν πεθάνει. Την ίδια εβδομάδα, ο πρώην παίκτης του κρίκετ και σχολιαστής, Μάιλ Χόλντινγκ μίλησε δυνατά σε ένα βίντεο κλιπ που έγινε viral και αργότερα κέρδισε ένα βραβείο.
«Η απανθρωπιά της μαύρης φυλής είναι εκεί που ξεκίνησε», είπε. «Θυμάμαι τις σχολικές μου μέρες. Ποτέ δεν μου δίδαξαν τίποτα καλό για τους μαύρους. Η ιστορία γράφεται από τον κατακτητή, όχι από εκείνους που έχουν κατακτηθεί. Η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους που κάνουν το κακό, όχι από τους ανθρώπους που βλάπτονται, πρέπει να επιστρέψουμε και να διδάξουμε και τις δύο πλευρές της ιστορίας.»
Ο θρύλος του μποξ Τζόνι Νέλσον είπε για τον Τσάβιν: «Αν ένας άντρας μπορεί κυριολεκτικά να σκοτώσει κάποιον, και να κοιτάξει στην κάμερα ενώ το κάνει – τι συνέβη μέχρι εκείνο το σημείο για να τον κάνει να νιώθει τόσο άνετα με την πράξη του;»
Φαινόταν ότι κάτι άλλαζε… και μετά πυροβολήθηκε ο Τζέικομπ Μπλέικ
Στις 23 Αυγούστου 2020, ο Τζέικομπ Μπλέικ, ένας άοπλος 29χρονος μαύρος, πυροβολήθηκε επτά φορές στην πλάτη στο Κενόσα του Ουισκόνσιν. Ο αστυνομικός που τον πυροβόλησε προσπαθούσε να τον συλλάβει καθώς έμπαινε στο αυτοκίνητό του, όπου κάθονταν τα τρία παιδιά του.
Μετά τους πυροβολισμούς, οι Μιλγουόκι Μπακς δεν κατέβηκαν στο ματς του ΝΒΑ με το Ορλάντο, στις 26 Αυγούστου, ακριβώς τέσσερα χρόνια από τότε που οι διαμαρτυρίες του Καπερνικ είχαν «ενοχλήσει» τα ΜΜΕ.
Τα «Ελάφια» εξέδωσαν την ακόλουθη δήλωση: «Παρά τον συντριπτικό λόγο για αλλαγή, δεν υπήρξε καμία ενέργεια, οπότε η αφοσίωσή μας σήμερα δεν μπορεί να είναι στο μπάσκετ. Όταν φτάνουμε στο γήπεδο και εκπροσωπούμε τον Μιλγουόκι και τον Ουισκόνσιν, αναμένεται να παίξουμε σε υψηλό επίπεδο, να καταβάλουμε μέγιστη προσπάθεια και να λογοδοτήσουμε ο ένας στον άλλον.”
Μέρος της δήλωσης διαβάστηκε από τον τότε παίκτη των «Μπακς», Στέρλινγκ Μπράουν, ο οποίος είχε συγκρατηθεί βίαια από την αστυνομία επειδή πάρκαρε σε χώρο στάθμευσης γι΄ άτομα με ειδικές ανάγκες το 2018. Ο Μπράουν προχώρησε σε μηνύσεις και πρόκειται ν΄ αποζημιωθεί με 750.000 δολάρια σε μια διευθέτηση που υπόσχεται επίσης πολιτική αλλαγή.
Ο πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Μπαράκ Ομπάμα, έγραψε στο Twitter: «Επιδοκιμάζω τους παίκτες των Μπακς για να υπερασπιστούν αυτό που πιστεύουν», ενώ από την πλευρά του ο Ντόναλντ Τραμπ είχε πει ότι NBA μετατράπηκε σε «μια πολιτική οργάνωση».
Στις 26 Αυγούστου, οι παίκτριες του WNBA των Atlanta Dream και Washington Mystics διαμαρτυρήθηκαν εναντίον του πυροβολισμού του Τζέικομπ Μπλέικ φορώντας μπλουζάκια με τρύπες σε αυτά, που αντιπροσώπευαν τον αριθμό των πυροβολισμών που δέχτηκε ο Μπλέικ από την αστυνομία.
Κι άλλες ομάδες, σε όλα τα κορυφαία αθλήματα των ΗΠΑ, επίσης προχώρησαν σε αναβολές αγώνων.
Η σταρ του τένις, Ναόμι Οσάκα, αποχώρησε από τον ημιτελικό της στο Western & Southern Open της Νέας Υόρκης, λέγοντας:
«Η παρακολούθηση της συνεχιζόμενης γενοκτονίας των μαύρων από τα χέρια της αστυνομίας ειλικρινά με κάνει να αρρωσταίνω.
«Ως μαύρη γυναίκα, νιώθω σαν να υπάρχουν πολύ πιο σημαντικά ζητήματα που χρειάζονται άμεση προσοχή, αντί να με παρακολουθούν να παίζω τένις. Δεν περιμένω να συμβεί κάτι δραστικό με το να μην παίζω, αλλά αν μπορώ να ξεκινήσω μια συζήτηση σε ένα κορυφαίο λευκό άθλημα, θεωρώ ότι αυτό είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.»
Κατά τη διάρκεια του US Open τον Σεπτέμβριο, η Οσάκα αποφάσισε να κάνει περισσότερα.
Φορούσε μια διαφορετική μάσκα προσώπου κατά τη διάρκεια κάθε ενός από τους επτά αγώνες της στο τουρνουά, μέχρι τη νίκη της στον τελικό. Κάθε μάσκα είχε το όνομα ενός μαύρου θύματος ή υποτιθέμενου θύματος αστυνομικής ή ρατσιστικής βίας στις ΗΠΑ.
Η Οσάκα φορούσε μάσκες με τα ονόματα των Αχμάντ Αρμπερι, Μπριόνα Τέιλορ, Ελάιζα ΜακΚλέιν, Τζορτζ Φλόιντ, Φιλάντο Καστίλ, Ταμίρ Ράις και Τρέιβον Μάρτιν.
Οι ικογένειες ορισμένων από αυτά τα θύματα την ευχαρίστησαν δημόσια που φορούσε τις μάσκες, καταγράφοντας μηνύματα βίντεο που έπαιζαν γι αυτήν στο σύνολο του αθλητικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα ESPN.
Είπε ότι τα μηνύματα αυτά την έκαναν να αισθανθεί «πραγματικά ευγνώμων και… πραγματικά ταπεινωμένη». «Προσπαθούσα πολύ σκληρά να μην κλάψω», είπε, ενώ όταν ρωτήθηκε ποιο μήνυμα ήθελε να στείλει, απάντησε: «Λοιπόν, ποιο ήταν το μήνυμα που λάβατε είναι περισσότερο η ερώτηση; Εκτός από αθλήτρια, είμαι μία μαύρη γυναίκα», πρόσθεσε.
Ο Λιούις Χάμιλτον συνέχισε επίσης να αναφέρεται και σε άλλα θύματα αστυνομικής βίας στις ΗΠΑ.
Στις 13 Σεπτεμβρίου στο γκραν πρι της Τοσκάνης, φορούσε ένα μπλουζάκι με τις λέξεις: «Σύλληψη των αστυνομικών που σκότωσαν την Μπριόνα Τέιλορ.»
Η 26χρονη γιατρός πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε από αστυνομικούς στο σπίτι της στο Κεντάκι τον Μάρτιο του 2020.
Εισέβαλλαν βίαια, χωρίς να χτυπήσουν μη έχοντας ένταλμα, που σήμαινε ότι δεν ειδοποίησαν κανέναν.
Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων μετά τον αγώνα, ακόμη και στο βάθρο, ο Χάμιλτον φορούσε ξανά το μπλουζάκι και είπε: «Ήθελα να σταθώ στο γεγονός ότι άνθρωποι σκοτώνονται στο δρόμο και κάποια σκοτώθηκε στο σπίτι της. Βρέθηκαν σε λάθος σπίτι κι αυτοί οι άνθρωποι εξακολουθούν να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Έχουν περάσει έξι μήνες από τότε που η Τέιλορ δολοφονήθηκε από αστυνομικούς στο σπίτι της. Ακόμα δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη. Δεν θα μείνουμε σιωπηλοί.»
Τον Ιανουάριο του 2021 δύο αστυνομικοί που πήραν μέρος στην επιδρομή απολύθηκαν.
Τον ίδιο μήνα, ανακοινώθηκε ότι κανένας αστυνομικός δεν θα αντιμετώπιζε ποινικές κατηγορίες για τον πυροβολισμό του Τζέικομπ Μπλέικ, που καταγράφηκε σε βίντεο. Έμεινε παράλυτος από τη μέση και κάτω. Τον Απρίλιο, το υπουργείο δικαιοσύνης των ΗΠΑ διέταξε έρευνα για το αστυνομικό τμήμα του Λούισβιλ στο Κεντάκι για το θάνατο της Μπριόνα Τέιλορ.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά το θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ, ο κόσμος του αθλητισμού έχει δει εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες αθλητές να διαμαρτύρονται κατά των φυλετικών διακρίσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ωστόσο, στις 22 Απριλίου 2021, η ΔΟΕ επιβεβαίωσε ότι οι πράξεις διαμαρτυρίας – όπως το γονάτισμα – θα συνεχίσουν να απαγορεύονται στους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι οποίοι θα ξεκινήσει στις 23 Ιουλίου. Υπήρξε πίεση για χαλάρωση των κανόνων, καθώς ο θάνατος του Τζορτζ Φλόιντ πυροδότησε διαδηλώσεις κατά του ρατσισμού σε όλο το φάσμα του αθλητισμού.
Κατά τη διάρκεια διαβουλεύσεων περίπου 10 μηνών, η ΔΟΕ ρώτησε 3.547 αθλητές εάν πρέπει να αλλάξει τον «Κανόνα 50», ο οποίος απαγορεύει τις διαδηλώσεις.
Συνολικά, το 67% δήλωσε ότι ήθελε να διατηρήσει το Ολυμπιακό βάθρο απαλλαγμένο από διαμαρτυρίες και το 70% ήταν πρόθυμοι να αποφύγουν τις επιδείξεις εντός των σταδίων.
Ο κανόνας 50 αναφέρει: «Δεν επιτρέπεται καμία διαδήλωση ή πολιτική, θρησκευτική ή φυλετική προπαγάνδα σε ολυμπιακούς χώρους, γήπεδα ή άλλες περιοχές.»
Η ΔΟΕ αναφέρει ότι υπάρχει ο κανόνας για την «προστασία της ουδετερότητας του αθλητισμού» και τη διασφάλιση ότι «η συγκέντρωση στους Ολυμπιακούς Αγώνες παραμένει στις εμφανίσεις, τον αθλητισμό, την ενότητα και την οικουμενικότητα.»
Η Αμερικανίδα σφυροβόλος, Γκουέν Μπέρι, απάντησε με μια ισχυρή ανάρτηση στο Instagram: «Είναι εύκολο για τα άτομα να πουν ότι αφήνουν προσωπικά ζητήματα εκτός αθλητισμού. Αυτή η πολυτέλεια παρέχεται σε εκείνους που δεν θα έχουν ποτέ φυλετικές διακρίσεις εναντίον τους.
«Μακάρι να είχε δοθεί στον Μπόθαμ Τζιν η ίδια επιλογή όταν δολοφονήθηκε στο σπίτι του», έγραψε. «Για να μην αναφέρουμε τα αμέτρητα άτομα των οποίων τα ονόματα προστίθενται σε μια αναπτυσσόμενη λίστα. Αυτός είναι ο λόγος που δεν ταλαντεύομαι. Δεν θα σταματήσω να φωνάζω.
Η ζωή μου περιλαμβάνει κάτι περισσότερο από το άθλημα που παίζω. Όταν περπατώ έξω από το γήπεδο, είμαι ακόμα μία μαύρη γυναίκα στην Αμερική. Τι έχει σημασία αν κερδίζω σε διοργανώσεις ή, παίρνω μετάλλια; Μπορώ να σκοτωθώ από τον φόβο ή την παρανόηση κάποιου. Έτσι, στέκομαι όπως είμαι, μία αθλήτρια και ακτιβίστρια. Η επιτυχία μου στον αθλητισμό μου έδειξε ότι οι ευκαιρίες είναι αναγκαστικές και έτσι είναι η πρόοδος.
Οι μαύρες κοινότητες αντιμετωπίζονται με τα ίδια μειονεκτήματα που υποφέραμε πριν από 50 χρόνια όταν οι αδελφοί μου Τζον Κάρλος και Τόμι Σμιθ διαδήλωσαν στη Πόλη του Μεξικού στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1968».
Το 1968, οι Κάρλος και Σμιθ τέθηκαν σε αναστολή για τις ενέργειές τους και αποβλήθηκαν από την Ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ. Πενήντα τρία χρόνια αργότερα, η ΔΟΕ δήλωσε ότι θα ληφθούν υπόψη κυρώσεις για όσους παραβιάζουν τον «κανόνα 50» στο Τόκιο.
Η πρωταθλήτρια του μήκους, Τιάνα Μπαρτολέτα, είχε άλλη μια προκλητική απάντηση σε αυτό τον περιορισμό. «Αυτό που δεν μπορεί να καταλάβει η ΔΟΕ είναι ότι δεν ζητήσαμε άδεια. Εκτελούσαμε μια πρόσκληση», έγραψε στο Twitter.
«Για ορισμένους αθλητές, οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι το μόνο μέρος όπου κάποιος πρόκειται να τους ακούσει», πρόσθεσε σε συνέντευξή της στο περιοδικό Women’s Running. «Όταν χρησιμοποιούμε το σώμα μας για ψυχαγωγία ή αθλητισμό, αυτή είναι η μόνη φορά που μερικοί από εμάς βιώνουμε σεβασμό και ακεραιότητα.»
Μποϊκοτάζ στα ΜΜΕ για τις «επιθέσεις» στο διαδίκτυο
Στον κόσμο του ποδοσφαίρου, ο ρατσισμός είναι τόσο έντονος όσο ποτέ. Οι οπαδοί μπορεί να μην βρίσκονταν στα γήπεδα στο μεγαλύτερο μέρος του περασμένου έτους, αλλά οι παίκτες δέχονταν πολύ συχνά «επιθέσεις» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πρόσφατα, υπήρξε η αίσθηση ότι για εβδομάδες προς το τέλος των πρωταθλημάτων, όπου κάθε μέρα ένας διαφορετικός παίκτης δεχόταν ρατσιστική επίθεση στο διαδίκτυο. Στα τέλη Απριλίου, παρατηρήθηκε μποϊκοτάζ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από συλλόγους, αθλητές και αθλητικούς φορείς, σε μια προσπάθεια να καταπολεμηθούν οι διακρίσεις.
Οι αριθμοί για τη σεζόν 2019/2020, η τελευταία που είχε γεμάτα γήπεδα, έδειξαν ότι 287 ποδοσφαιρικοί αγώνες στην Αγγλία είχαν περιστατικά εγκλήματος μίσους που αναφέρθηκαν στην αστυνομία, με ρατσιστικά ή, άσεμνα συνθήματα σε διπλάσιο αριθμό.
Το ίδρυμα κατά των διακρίσεων «Kick It Out» είπε ότι υπήρξε μια «συγκλονιστική αύξηση» της τάξεως του 42% στις αναφορές φυλετικών διακρίσεων που είχε λάβει στο αγγλικό επαγγελματικό ποδόσφαιρο την περασμένη σεζόν, παρά το ότι μεγάλο μέρος του διεξήχθη με κλειστά γήπεδα.
Δείτε επίσης: «Στον κόσμο του Ζλάταν, ο ρατσισμός δεν έχει θέση!»
