Στο ποδόσφαιρο, όπως και στη ζωή, υπάρχουν ορισμένες λέξεις μαγικές:
Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο (Edson Arantes do Nascimento ) ή απλά Πελέ. Ο θρύλος , το «μαύρο μαργαριτάρι» (Perola negra) του παγκοσμίου ποδοσφαίρου , γίνεται 80 ετών! Ογδόντα χρόνια «βασιλείας».
Μία ημέρα σαν σήμερα, στις 23 Οκτωβρίου 1940, γεννήθηκε στην πόλη Τρες Κορασόες (σ.σ: στα ελληνικά σημαίνει τρεις καρδιές) της πολιτείας Μίνας Ζεράις της Βραζιλίας. Ήταν το πρώτο παιδί από τα τρία της οικογένειας και βαφτίστηκε Έντισον προν τιμή του εφευρέτη Τόμας Έντισον (πήγε στη γενέθλια πόλη του λίγο καιρό πριν από τη γέννηση του Πελέ) και στη συνέχεια αφαιρέθηκε το «ι» από το όνομα.
Γιορτάζει τα 80α του γενέθλια, δυστυχώς με κινητικούς περιορισμούς, λογικό με δεδομένη την ηλικία του, αλλά κυρίως εξαιτίας της πρόσφατης επέμβασης ισχίου, που τον αναγκάζει να υποστηρίζεται στις μετακινήσεις του.
Εξακολουθεί να φροντίζει την υγεία του με σχολαστικό τρόπο στη Γκουαραζά, μια παραθαλάσσια πόλη κοντά στο αγαπημένο του Σάντος στο Σάο Πάολο.
«Τώρα που είμαι 80 ετών πρέπει να ευχαριστήσω τον Θεό που μου έδωσε υγεία για να φτάσω τόσο μακριά και διαύγεια αν και όχι πάντα τόσο έξυπνα. Όπου κι αν πάω στον κόσμο με υποσδέχονται δέχονται άψογα, οι πόρτες είναι πάντα ανοιχτές για μένα. Ελπίζω ότι όταν φτάνω στον ουρανό ο Θεός να με καλωσορίσει με τον ίδιο τρόπο που όλοι με καλωσορίζουν σήμερα χάρη στο αγαπημένο μας ποδόσφαιρο» ανέφερε σε ηχογραφημένο του μήνυμα πριν λίγες ημέρες, με αφορμή τα γενέθλιά του, ο Πελέ, ένας από τους 20 πιο σημαντικούς ανθρώπους του 20ου αιώνα σύμφωνα με το περιοδικό Time.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ
Τα παιδικά χρόνια ήταν φτωχικά. Αναγκαζόταν να παίζει μπάλα γεμίζοντας τις κάλτσες του με χαρτιά μη δυνάμενη η οικογένεια να του αγοράσει παπούτσια.
Ο πατέρας του Ζοάο Ράμος ντο Νασιμέντο, ελπιδοφόρος διεθνής ποδοσφαιριστής αγωνιζόμενος ως κεντρικός επιθετικός, που ένας σοβαρός τραυματισμός στα 25 του τον κράτησε, ήθελε ο γιος να ακολουθήσει το δρόμο του, σε αντίθεση με τη μητέρα του Δόνα Σελέστε. Θέλοντας να βοηθηθεί οικονομικά και να μπορέσει να αγοράσει δική του μπάλα δούλευε σε καταστήματα τσαγιού ως υπάλληλος και γυάλιζε παπούτσια έξω από τους κινηματογράφους.
Ο Πελέ σχολείο κατάφερε να πάει μόνο μέχρι την τέταρτη τάξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο δρόμος που θα έπρεπε να περπατήσει ήταν διαφορετικός.
ΟΤΑΝ ΕΓΙΝΕ…ΠΕΛΕ ΚΑΙ «ΒΑΣΙΛΙΑΣ»
Κι αν το όνομα Πελέ είναι γνωστό σε κάθε ποδοσφαιρική γειτονιά του πλανήτη, εκείνος είχε δηλώσει πως δεν γνωρίζει πως προέκυψε το πρωσονύμιο και επίσης ότι δεν του άρεσε, σημειώνοντας ότι δεν υποδηλώνει κάτι στην πορτογαλική γλώσσα. Όταν πολύ αργότερα ένας θεολόγος του είπε ότι η λέξη αυτή υπάρχει στη Βίβλο και στα εβραϊκά σημαίνει θαύμα, άλλαξε την άποψή του.
Του το «κόλλησε» ένας συμμαθητής του στο σχολείο. Μέχρι σήμερα υπάρχουν δύο εκδοχές για το πως προέυψε. Η πρώτη αναφέρει πως μία ημέρα που έπαιζε ποδόσφαιρο, στα χωράφια του Τρες Κορασόες με τους φίλους του, με μία αυτοσχέδια μπάλα φτιαγμένη με πανιά και χαρτιά κάποια στιγμή βρήκε πεταμένη, κοντά σε σταθμό του τρένου μία παλιά, ξεφούσκωτη, χαλασμένη, αλλά δερμάτινη μπάλα. Έτσι και το pele που σημαίνει δέρμα σε πολλές λατινογενείς γλώσσες. Η έτερη εκδοχή είναι πως το όνομα προήλθε όταν ο ίδιος φώναζε λανθασμένα τον αγαπημένο παίκτη του «Μπιλέ», τερματοφύλακα της Βάσκο ντα Γκάμα.
Όσο για το «βασιλιάς», ένας τίτλος που του δόθηκε από τον θεατρικό συγγραφέα Νέλσον Ροντρίγκες όταν ήταν μόλις 17 ετών.
Ο ΠΕΛΕ ΚΑΙ ΟΙ…ΑΛΛΟΙ
Ο Πέλε συνεχίζει να συγκρίνεται με τους άλλους μεγάλους στην ιστορία του ποδοσφαίρου, Ντι Στέφανο, Κρόιφ, Μαραντόνα και τους …νεότερους Μέσι και Κριστιάνο Ρονάλντο. Σίγουρα αυτή η σύγκριση μεταξύ τους δεν είναι μόνο άδικη, αλλά και αδύνατη, όπως υπογράμμισε πρόσφατα η ισπανική εφημερίδα Marca: διαφορετικοί χρόνοι, γήπεδα, διαιτησία, μπάλες, φυσική ικανότητα . Άλλωστε το ποδόσφαιρο είναι διαφορετικό, και τίποτα δεν είναι το ίδιο, σε οποιοδήποτε είδος ζωής, όπως πριν από 50 χρόνια.
Πάντως σίγουρα λίγοι είναι εκείνοι που αμφισβητούν την ιστορική αξιοπιστία του Σέζαρ Λουίς Μενότι, παγκόσμιου πρωταθλητή το 1978 με την Αργεντινή, που υποστήριξε, παρά το γεγονός ότι στη… συζήτηση «συμμετείχαν» τρεις Αργεντινοί: «Αυτός, για μένα, ήταν ο καλύτερος στην ιστορία. Ο Πελέ είχε τα πάντα, δεν του έλειπε τίποτα: μια προνομιακή σωματική διάπλαση, ένας παίκτης που κέρδιζε τις μονομαχίες, ηγέτης σαν τους θεούς … Ήταν ο μεγαλύτερος, ο καλύτερος όλων των εποχών.»
Εκείνος έχει πει: «Ο κόσμος με ρωτάει πότε θα γεννηθεί ο νέος Πελέ. Ποτέ! Οι γονείς μου έκλεισαν το εργοστάσιο παραγωγής. Όταν ο Μέσι βάλει 1.283 γκολ σαν εμένα και πάρει 3 Μουντιάλ, το βλέπουμε», τόνιζε συχνά.
Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Κι αν το βασικό επιχείρημα όσων αμφιβάλουν για την πρωτοκαθεδρία του είναι ότι δεν έπαιξε ποτέ σε ευρωπαϊκή ομάδα, όπου ο συντελεστής δυσκολίας είναι υψηλότερος σε σχέση με το βραζιλιάνικο πρωτάθλημα, η απάντηση έρχεται από την ίδια την Ιστορία. Παρά τις πιέσεις που ασκούσαν οι μεγάλοι σύλλογοι της Ευρώπης για να τον αποκτήσουν, ο Πελέ παρέμεινε στη Σάντος 17 χρόνια λόγω της μεγάλης του αγάπης για την ομάδα, αλλά και λόγω της απαγόρευσης που ασκούσε η κυβέρνηση της χώρας, μιας και ο πρόεδρός της Ζάνιο Κουάδρος το 1961 τον κήρυξε «εθνικό θησαυρό», για να τον εμποδίσει να φύγει.
Η ΠΟΡΕΙΑ, ΤΟ ΣΤΥΛ ΚΑΙ ΤΑ ΡΕΚΟΡ ΤΟΥ
Αγωνίστηκε ως δεύτερος επιθετικός. Η τεχνική κατάρτιση και η αθλητικότητά του επαινέθηκαν παγκοσμίως, και κατά τη διάρκεια της καριέρας του ήταν γνωστός για την άριστη ντρίμπλα και πάσα του, την εξαιρετική του ικανότητα στο ψηλό παιχνίδι, τη δημιουργικότητά του, αλλά και τη μεγάλη του έφεση στο σκοράρισμα.
Έπαιξε για 19 χρόνια στη Σάντος (1956-1974) με τον εντυπωσιακό απολογισμό των 658 τερμάτων σε 639 αναμετρήσεις! Στην συνέχεια πήγε στις ΗΠΑ για να παίξει επί τρία χρόνια στον Κόσμο της Νέας Υόρκης (37 γκολ σε 64 συμμετοχές), του οποίου ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος το 2010.
Ο Πελέ τελείωσε την πολυετή καριέρα του με τον Κόσμο της Νέας Υόρκης.
Επίσημα ο «Βασιλιάς του Ποδοσφαίρου» πέτυχε 753 γκολ σε 813 παιχνίδια. Από αυτά τα 77 (σε 91 αγώνες) με την εθνική Βραζιλίας, αριθμός που τον κρατάει ακόμα στην κορυφή των σκόρερ της selesao. Εκείνος και όχι μόνο, συνηθίζει να αναφέρει τον αριθμός 1283 μιλώντας για τα γκολ, υπολογίζοντας εκείνα σε ανεπίσημα παιχνίδια (1281 σε 1363 παιχνίδια σύμφωνα με την FIFA).
Μεταξύ άλλων, κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ επίτευξης χατ-τρικ (92!!!), έχει θέση στο βιβλίο «Guinness World Records» για τα ρεκόρ- γκολ και το ρεκόρ για τον μικρότερο σε ηλικία ποδοσφαιριστή που έπαιξε σε τελικό Μουντιάλ και κατέκτησε το τρόπαιο, καθώς το 1958 στον αγώνα με την Σουηδία, ήταν 17 ετών και 249 ημερών!
Κατέκτησε τρία Μουντιάλ (1958, 1962, 1970) με την εθνική ομάδα της Βραζιλίας.
Θεωρείται ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα από την FIFA και τη Διεθνή Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου(IFFHS). Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ήταν για μεγάλη περίοδο ο καλύτερα αμειβόμενος αθλητής στον κόσμο. Κατέχει τους τίτλους “Ποδοσφαιριστής του Αιώνα” από τη FIFA, “Αθλητής του Αιώνα” από την Ολυμπιακή Επιτροπή και είναι μέλος του ποδοσφαιρικού Hall of Fame. To 1999 εξελέγη Ποδοσφαιριστής του Aιώνα μετά από ψηφοφορία των νικητών (1956-1999) της Χρυσής Μπάλας του περιοδικού France Football. Το 2000, σε παγκόσμια δημοσκόπηση της FIFA στο Διαδίκτυο ποιος είναι καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών, ήρθε δεύτερος με 18%, πρώτος με 53,60% ήρθε ο Μαραντόνα, ενώ αντίθετα, στην ψηφοφορία της FIFA “Football family” και των αναγνωστών του περιοδικού FIFA Magazine ο Πελέ ήρθε πρώτος με 72% των ψήφων. Στην ψηφοφορία των ειδικών αθλητικογράφων, ο Πελέ ήρθε πρώτος με 1.705 πόντους, και δεύτερος ήρθε ο Γιόχαν Κρόιφ με 1.303.[16][17] Σε Ψηφοφορία στη Βραζιλία για τον καλύτερο ποδοσφαιριστή του αιώνα ήρθε πρώτος, με δεύτερο τον Γκαρίντσα.
«ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ»
Πολλές είναι οι ιστορίες που περιβάλουν -και δημιούργησαν- τον θρύλο του Πελέ. Ο Γκιγιέρμο Βελάσκες, ο πρώην διαιτητής, πρωταγωνίστησε σε μία από αυτές. Ήταν 18 Ιουνίου 1968, στην Μπογκοτά, σε μια φιλική συνάντηση μεταξύ Σάντος και της εθνικής Κολομβίας, που προετοιμαζόταν να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικού. Μετά 42 λεπτά στο παιχνίδι, ο Πελέ έκανε φάουλ σε ένα αντίπαλό του και είδε την κόκκινη κάρτα.
Οι διαμαρτυρίες των παικτών από την Σάντος ένωσαν τους χιλιάδες οπαδούς που βρίσκονταν στις κερκίδες του Estadio El Campin, απαιτώντας την επιστροφή του στο γήπεδο. Οι αντιδράσεις ανάγκασαν την κολομβιανή ομοσπονδία να αντικαταστήσει τον Γκιγιέρμο Βελάσκες στο ημίχρονο και να επιτρέψει την επιστροφή του Πελέ να αγωνιστεί στην επανάληψη.
Ένα χρόνο αργότερα, στις 19 Νοεμβρίου 1969, στο στάδιο Maracana. Ο Πελέ έγραψε Ιστορία σημειώνοντας το 1000ο γκολ του (σε επίσημα και ανεπίσημα παιχνίδια), νικώντας από το σημείο του πέναλτι τον Αργεντινό τερματοφύλακα Εντγκάρντο Αντράντι, κάνοντας το 2-1 τον αγώνα Σάντος-Βάσκο ντα Γκάμα. Ο αγώνας διακόπηκε, καθώς πλήθος δημοσιογράφων και οπαδών εισήλθε στον αγωνιστικό χώρο προκειμένου να τον αποθεώσουν.
ΟΙ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΕΣ ΚΑΙ «Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΘΡΥΛΟΥ»
Πολλές είναι οι δημοπρασίες που έγιναν χιλιάδες προσωπικά αντικείμενα του Πελέ, μεταξύ αυτών και τριών μεταλλίων του παγκοσμίου κυπέλλου, προκειμένου να συγκεντρωθούν κεφάλαια για φιλανθρωπικούς σκοπούς αλλά και την ενίσχυση της πρώην ομάδας του, Σάντος.
Στο «Tribeca Film festival», στη Νέα Υόρκη, παρουσιάστηκε η ταινία για την παιδική ηλικία, με τίτλο «Η γέννηση ενός Θρύλου». Η ταινία γράφτηκε και σκηνοθετήθηκε από τους αδελφούς Τζεφ και Μάικλ Ζίμπαλιστ, συγγραφείς των ντοκιμαντέρ «Favela Rising» και «The two Escobars». Στην ταινία πρωταγωνιστούν μερικοί διάσημοι Βραζιλιάνοι ηθοποιοί, όπως οι Ροντρίγκο Σαντόρο, Μίλτον Γκονσάλβες και ο 18χρονος ποδοσφαιριστής Κέβιν ντε Πάουλα, στο ντεμπούτο του στις οθόνες, ο οποίος υποδύεται τον Πελέ.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΓΑΜΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΤΟΥ
Στην διάρκεια της ζωής του παντρεύτηκε την Ροσιμέρι Τσίμπι, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά (Εντίνιο, Τζένιφερ, Κέλι), καθώς και με την τραγουδίστρια Ασίρια Νασιμέντο, μητέρα των διδύμων Ζόσουα και Σελέστε, ενώ είχε επίσης μια κόρη από την πρώην οικονόμο του Ανίζια Μασάντο, τη Σάντρα Αράντες, η οποία πέθανε το 2006. Λίγο πριν συμπληρώσει 76 χρόνια ζωής νυμφεύθηκε στην Γκαραούχα, στην ακτή του Σάο Πάολο, την 50χρονη επιχειρηματία ιαπωνικής καταγωγής Μάρσια Σιμπέλε Αόκι, με την οποία διατηρούσε σχέση από το 2010 και είχε γνωρίσει στο ασανσέρ πολυκατοικίας του Σάο Πάολο, όπου και ζούσαν.
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ 722 ΑΓΩΝΕΣ 676 ΓΚΟΛ 27 ΤΙΤΛΟΙ
Πρωτάθλημα Paulista 407 465 10 (Σάντος)
Τουρνουά Ρίο-Σάο Πάολο 53 48 4 (Σάντος)
Πρωτάθλημα Βραζιλίας 172 102 6 (Σάντος)
Copa Libertadores 15 14 2 (Σάντος)
Copa Intercontinental 3 7 2 (Σάντος)
Recopa Sudamericana 2 1 1 (Σάντος)
Recopa International 1 0 1 (Σάντος)
Supercopa Sudamericana 5 2
NASL* 64 37 1 (Κόσμος Νέας Υόρκης)
ME THN ΕΘΝΙΚΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣ 91 ΑΓΩΝΕΣ 77 ΓΚΟΛ 3 ΤΙΤΛΟΙ
Μουντιάλ (πορκριματικά) 6 6 –
Μουντιάλ 14 12 3
Copa America 6 8 0
Άλλοι αγώνες 65 51 –
ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ
Πρώτος σκόρερ Paulista τελική φάση 3
Πρώτος σκόρερ Paulista 7
Πρώτος σκόρερ Κυπέλλου Βραζιλίας 3
Ιδανική ενδεκάδα NASL 2
MVP NASL 1
* Από το 1961 έως το 1968 το πρωτάθλημα Βραζιλία έφερε τις ονομασίες Taca Brasil (31 αγώνες-31 γκολ-5 τίτλοι) και Torneio Roberto Gomes Pedrosa (57-37-1)
** North American Soccer League
***Οι αριθμοί προέρχονται από την ισπανική εφημερίδα Μarca
Οι αριθμοί των άλλων μεγάλων της ποδοσφαιρικής Ιστορίας:
ΝΤΙ ΣΤΕΦΑΝΟ
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ 643 ΑΓΩΝΕΣ 468 ΓΚΟΛ 22 ΤΙΤΛΟΙ
ME THN ΕΘΝΙΚΗ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ 37 ΑΓΩΝΕΣ 29 ΓΚΟΛ 1 ΤΙΤΛΟΙΓΙΟΧΑΝ ΚΡΟΙΦ
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ 706 ΑΓΩΝΕΣ 391 ΓΚΟΛ 22 ΤΙΤΛΟΙ
ME THN ΕΘΝΙΚΗ ΟΛΛΑΝΔΙΑΣ 48 ΑΓΩΝΕΣ 33 ΓΚΟΛ – ΤΙΤΛΟΙΝΤΙΕΓΚΟ ΜΑΡΑΝΤΟΝΑ
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ 588 ΑΓΩΝΕΣ 311 ΓΚΟΛ 9 ΤΙΤΛΟΙ
ME THN ΕΘΝΙΚΗ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ 90 ΑΓΩΝΕΣ 33 ΓΚΟΛ 2 ΤΙΤΛΟΙΚΡΙΣΤΙΑΝΟ ΡΟΝΑΛΝΤΟ
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ 852 ΑΓΩΝΕΣ 642 ΓΚΟΛ 30 ΤΙΤΛΟΙ
ME THN ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΡΤΟΓΑΛΊΑΣ 167 ΑΓΩΝΕΣ 101 ΓΚΟΛ 2 ΤΙΤΛΟΙΛΙΟΝΕΛ ΜΕΣΙ
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΜΕ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ 732 ΑΓΩΝΕΣ 632 ΓΚΟΛ 34 ΤΙΤΛΟΙ
ME THN ΕΘΝΙΚΗ ΑΡΓΝΕΤΙΝΗΣ 139 ΑΓΩΝΕΣ 71 ΓΚΟΛ 1 ΤΙΤΛΟΙ
Αντ. Βαζογιάννης
