Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού θα είναι οι πρώτοι που θα φιλοξενήσουν ίσο αριθμό αθλητών, σε άνδρες και γυναίκες, αλλά εκτός του αγωνιστικού χώρου η κατάσταση είναι διαφορετική, με μόλις μία στους 10 προπονητές να είναι γυναίκα!
Οι υποψήφιοι για χρυσά μετάλλια που έχουν γυναίκα προπονητή είναι, η Αμερικανίδα σπρίντερ, Γκάμπι Τόμας, ο Βρετανός δύτης, Τομ Ντέιλι, ο Βρετανός κολυμβητής, Άνταμ Πίτι και η Ουκρανή άλτρια ύψους Γιαροσλάβα Μαχούτσιχ, η οποία πρόσφατα κατέρριψε το μεγάλο ρεκόρ της Στέφκα Κονσταντίνοβα στο άλμα εις ύψος με 2,10μ.
Αν και οι απόψεις αλλάζουν, η προπονητική σε επίπεδο ελίτ παραμένει κυρίως… ανδρική υπόθεση.
«Το βασικό εμπόδιο είναι το κλαμπ των “παλιών φίλων”» δήλωσε η πρώην παγκόσμια πρωταθλήτρια ποδηλασίας και προπονήτρια Μάριον Κλινιέ, η οποία βοήθησε στη μεταφορά της Ολυμπιακής Φλόγας στην πορεία της προς το Παρίσι, όπου θα ξεκινήσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στις 26 Ιουλίου.
Με την θέση αυτή συμφώνησαν και προπονητές άλλων αθλημάτων, με αρκετούς να υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες έπρεπε να δουλέψουν ακόμη πιο σκληρά για να ακουστούν και συχνά αισθάνονταν «παραμελημένες και υποτιμημένες.»
Η Νορβηγίδα προπονήτρια τριάθλου, Ενριέτε Μέρο, δήλωσε ότι οι εκφοβισμοί και οι διακρίσεις από άνδρες προπονητές προς τις γυναίκες προπονήτριες και αθλήτριες ήταν και είναι συνηθισμένοι. Πολλές γυναίκες δίσταζαν να μιλήσουν από φόβο μήπως χάσουν τις δουλειές τους.
Είπε ότι η κατάσταση στην εθνική της ομάδα ήταν τόσο άσχημη που παραιτήθηκε για να επικεντρωθεί στην ιδιωτική προπονητική. «Έχουμε μακρύ δρόμο μπροστά μας» δήλωσε στο Ίδρυμα Τόμσον του Ρόιτερς.
«Αυτό δε συμβαίνει μόνο στη Νορβηγία. Προπονητές από άλλες χώρες μου έχουν πει το ίδιο» ανέφερε η Μέρο.
Άλλοι προπονητές δήλωσαν ότι δεν είχαν αντιμετωπίσει εμφανή σημάδια μισογυνισμού, αλλά ο χρόνος μακριά από το σπίτι για εκπαιδευτικά καμπ και διοργανώσεις καθιστούσαν δύσκολο για τις γυναίκες να συνδυάσουν μια καριέρα κορυφαίου επιπέδου σε συνδυασμό με τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο – που πραγματοποιήθηκαν το 2021 λόγω της πανδημίας του κορονοϊού – μόνο το 13% των διαπιστευμένων προπονητών ήταν γυναίκες, από το 11% στο Ρίο, το 2016.
Στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου το 2022, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν το 10% των προπονητών.
Η Βίκι Χάιτον, ιδρύτρια του Δικτύου Γυναικείας Προπονητικής, μιας παγκόσμιας πλατφόρμας για τις γυναίκες προπονήτριες να συνδέονται μεταξύ τους, δήλωσε ότι το βασικό πρόβλημα ήταν συστημικό, καθώς ο αθλητισμός «δημιουργήθηκε από άνδρες για άνδρες.»
Ο «πατέρας» του σύγχρονου Ολυμπιακού Κινήματος, Πιερ ντε Κουμπερτέν, απαγόρευσε την παρουσία γυναικών από τους πρώτους Αγώνες το 1896, δηλώνοντας αργότερα ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν για την «εξύψωση του ανδρικού αθλητισμού» με τις «γυναικείες επευφημίες ως ανταμοιβή.»
Αν και οι γυναίκες συμμετείχαν σε ελάχιστα αγωνίσματα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1900, χρειάστηκαν άλλα 112 χρόνια για να μπορέσουν να συμμετάσχουν σε κάθε άθλημα. Στο μεταξύ, οι κορυφαίες θέσεις σε διεθνείς και εθνικές αθλητικές οργανώσεις συνεχίζουν να κυριαρχούνται από άνδρες.
«Η δυναμική εξουσίας στον αθλητισμό δεν έχει αλλάξει πραγματικά» δήλωσε η Χάιτον και συνέχισε: «Και αυτό το υπόλοιπο είναι ο λόγος που βλέπουμε τόσο λίγες γυναίκες σε υψηλά πόστ, όπως και προπονήτριες κορυφαίων αθλητών.»
Εισαγωγή των γυναικών στις κορυφαίες θέσεις
Πολλοί προπονητές δήλωσαν ότι η αλλαγή έπρεπε να ξεκινήσει από την κορυφή, με τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ), τις διεθνείς αθλητικές ομοσπονδίες και τις εθνικές κυβερνητικές αρχές.
Η αντιπρόεδρος της ΔΟΕ, Νικόλ Χόβερτς, μία από τις μόλις τέσσερις γυναίκες που κατείχαν ποτέ αυτή τη θέση, δήλωσε ότι ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπή, Τόμας Μπαχ, ήταν «αντιμετώπισε πάρα πολύ σοβαρά» το να τοποθετήσει περισσότερες γυναίκες σε εξέχουσες θέσεις.
«Το σημαντικό για μένα είναι να μην κρατάμε το ψηλά… το ασανσέρ, αλλά να το στέλνουμε πιο κάτω για να μπορούν περισσότερες γυναίκες να φτάσουν σε αυτές τις ηγετικές θέσεις» πρόσθεσε η Νικόλ Χόβερτς.
Η αντιπρόεδρος δήλωσε ότι η ΔΟΕ συνεργαζόταν με αθλητικούς οργανισμούς για να ανοίξει περισσότερες θέσεις προπονητικής στις γυναίκες. Τα αθλήματα που ήταν οι «οδηγοί» αυτής της προσπάθειας ήταν η πάλη, το σκέιτμπορντ, το τζούντο και το ταεκβοντό.
Το 2019, η ΔΟΕ ξεκίνησε το πρόγραμμα εκπαίδευσης WISH, το οποίο στοχεύει στο να βοηθήσει με κάθε τρόπο τις γυναίκες για να προπονούν στο υψηλότερο επίπεδο.
Μέχρι στιγμής έχει εκπαιδεύσει 123 γυναίκες προπονήτριες, από 22 αθλήματα και 60 χώρες. Τουλάχιστον έξι από αυτές θα βρεθούν στο Παρίσι.
Σκάνδαλα κακοποίησης
Η προπονήτρια του τριάθλου, Μέρο, δήλωσε ότι οι γυναίκες προπονήτριες εξελίχθηκαν σε σημαντικά πρότυπα για κορίτσια και νέες γυναίκες. Είπε ότι πολλές αθλήτριες ήθελαν γυναίκες προπονήτριες, εν μέρει επειδή κατανοούσαν πώς λειτουργούν τα σώματα των γυναικών.
Οι εμμηνορροϊκοί κύκλοι μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση, απαιτώντας προσαρμογή της διατροφής και της προπόνησης, και ορισμένοι τραυματισμοί επηρεάζουν διαφορετικά τις γυναίκες από τους άνδρες.
Η Μέρο δήλωσε ότι οι γυναίκες αθλήτριες μπορεί επίσης να προτιμούν να μιλήσουν με μια γυναίκα προπονήτρια για θέματα που έχουν να κάνουν με το σώμα τους, καθώς και για διατροφικές διαταραχές, που επηρεάζουν κάποια αθλήματα.
Πολλοί προπονητές εκτιμούν, ότι η ύπαρξη περισσότερων γυναικών προπονητριών θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης.
Αυξανόμενος αριθμός αθλητών, συμπεριλαμβανομένων των κολυμβητών, γυμναστών και τενιστών, έχουν αναφέρει ότι παρενοχλήθηκαν, κακοποιήθηκαν ή βιάστηκαν από προπονητές.
Αθλήματα που επηρεάστηκαν από πρόσφατα σκάνδαλα περιλαμβάνουν το γυναικείο μπάσκετ στο Μάλι, αλλά και το σνόουμπορντ στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πολλαπλά εμπόδια
Ορισμένα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες προπονήτριες αντικατοπτρίζουν τα έμφυλα στερεότυπα.
Προκαταλήψεις που τονίστηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016, όταν οι φρουροί ασφαλείας εμπόδισαν την βετεράνο προπονήτρια στίβου, Άνς Μπόθα, ενώ προσπαθούσε να φτάσει στην πίστα για να αγκαλιάσει τον Νοτιοαφρικανό σπρίντερ Γουέιντ φαν Νίεκερκ, μετά την κατάρριψη του παγκοσμίου ρεκόρ των 400 μέτρων και την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου.
Οι γυναίκες προπονήτριες περιέγραψαν περιστατικά όπου υπονομεύθηκαν από άνδρες προπονητές, ή όταν οι ιδέες τους απορρίφθηκαν σε συναντήσεις, για να γίνουν αργότερα αποδεκτές όταν προτάθηκαν από άνδρα!
Η προπονήτρια μοντέρνου πεντάθλου, Νίκολα Ρόμπινσον, είπε ότι χρησιμοποιούσε το ουδέτερο όνομα φύλου “Νικ” στα email. «Κάνει τη ζωή μου ευκολότερη», είπε και πρόσθεσε: «Δεν μου αρέσουν ούτε θέλω προκαταλήψεις»
Ένας άλλος αποτρεπτικός παράγοντας είναι η δυσκολία του συνδυασμού της ελίτ προπονητικής με τη μητρότητα.
Η Έμιλι Χάντισαιντ, υπεύθυνη ανάπτυξης προπονητών στο φιλανθρωπικό ίδρυμα UK Coaching, το οποίο προσπαθεί να αυξήσει τη διαφορετικότητα στο επάγγελμα, είπε ότι ένα άλλο εμπόδιο ήταν η έλλειψη υποστήριξης και ανάπτυξης για τις γυναίκες προπονήτριες.
Αυτό ήταν μια πραγματικότητα σε αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, όπου υπάρχει μεγάλη διαφορά στη χρηματοδότηση και στους πόρους μεταξύ του ανδρικού και του γυναικείου παιχνιδιού.
Η Χάντισαιντ είπε ότι υποστήριζε μια προπονήτρια ποδοσφαίρου που είχε εξασφαλίσει περίοπτη θέση σε έναν κορυφαίο σύλλογο, αλλά δεν είχε προσωπικό και έκανε πέντε διαφορετικές δουλειές, κάτι που ένας άνδρας προπονητής σε παρόμοιο στάδιο καριέρας δεν θα αντιμετώπιζε.
Υποστήριξε ότι οι χώρες που ηγούνται της προσπάθειας να αυξήσουν τον αριθμό των γυναικών σε κορυφαίο επίπεδο είναι, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς και η Μ. Βρετανία.
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποίησαν ότι η παροχή προγραμμάτων ανάπτυξης γυναικών προπονητριών δεν ήταν αρκετή και μια πληθώρα τέτοιων πρωτοβουλιών κινδύνευε να δημιουργήσει μια «φούσκα» με πολύ καταρτισμένες γυναίκες προπονήτριες χωρίς να πάνε πουθενά.
Η Χάιτον, του Δικτύου Γυναικείας Προπονητικής, ανέφερε ότι η πρόσληψη συχνά γινόταν μέσω άτυπων καναλιών και κοινωνικών δικτύων, δίνοντας πλεονέκτημα στους άνδρες.
Υπήρχε έλλειψη διαφάνειας στη διαφήμιση θέσεων και έλλειψη ποικιλομορφίας στις επιτροπές επιλογής.
Κάλεσε τους διεθνείς και εθνικούς αθλητικούς οργανισμούς να τυποποιήσουν και να επαγγελματικοποιήσουν τις πολιτικές επιλογής προπονητών. «Πρέπει να διορθώσουμε το σύστημα, όχι τις γυναίκες» επισήμανε χαρακτηριστικά.
