Με νωπές τις δάφνες από τις μεγάλες προκρίσεις τους στο κύπελλο Ισπανίας, Ρεάλ Σοσιεδάδ και Αθλέτικ Μπιλμπάο συγκρούονται το μεσημέρι της Κυριακής (9/2, 15:00 ώρα Ελλάδας), στο πλαίσιο της 23ης αγωνιστικής της La Liga. Το παραδοσιακό ντέρμπι της Χώρας των Βάσκων αποτελεί την παλαιότερη αντιπαλότητα του ισπανικού ποδοσφαίρου, που ξεκινά από τα πρώτα χρόνια ζωής των δύο συλλόγων και επεκτείνεται πολύ πέραν του αθλητικού κομματιού.
Η Αθλέτικ είναι η ομάδα που ουσιαστικά εισήγαγε το ποδόσφαιρο στην ιβηρική χερσόνησο. Ιδρύθηκε το 1898 από νέους που σπούδαζαν μηχανική στην Αγγλία (εξ ου και το «αγγλοπρεπές» όνομα) και «δανείστηκε» τα χρώματά της από τη Σαουθάμπτον. Έντεκα χρόνια αργότερα και περίπου 100 χιλιόμετρα πιο μακριά, ιδρύθηκε η Ρεάλ Σοσιεδάδ, με τη «σφραγίδα» του τότε Βασιλιά της Ισπανίας, Αλφόνσου του 13ου. Οι καταβολές των δύο συλλόγων «πρόδιδαν» ήδη τη διαφορά τους: από τη μία πλευρά το βιομηχανικό Μπιλμπάο, από την άλλη το «ελιτίστικο» Σαν Σεμπαστιάν. Με τα χρόνια, η Αθλέτικ «στέγασε» τα πλέον ριζοσπαστικά στοιχεία της βασκικής κοινότητας, ιδιαίτερα την εποχή του ένοπλου αγώνα της ΕΤΑ, ενώ η Σοσιεδάδ ήταν το… καταφύγιο των πιο μετριοπαθών, που σε μεγάλο βαθμό αποδέχονται τη συνύπαρξη με τις υπόλοιπες εθνοτικές ομάδες της Ισπανίας (με διατήρηση βεβαίως της αυτονομίας τους).
Ένα κοινό στοιχείο των δύο συλλόγων επί σειρά ετών, ήταν η διατήρηση της παράδοσης που ήθελε μόνο Βάσκους ποδοσφαιριστές να αγωνίζονται στις δύο ομάδες. Η Σοσιεδάδ «έσπασε» αυτόν τον άγραφο κανόνα το 1989, όταν απέκτησε τον Ιρλανδό Τζον Όλντριτζ, τα επόμενα χρόνια χρησιμοποίησε κανονικά ξένους παίκτες και σταδιακά «άνοιξε τις πόρτες» και σε μη Βάσκους Ισπανούς. Η Αθλέτικ από την πλευρά της κρατάει ακόμη την παράδοση, έχοντας όμως… τεντώσει τα όρια, αφού αποδέχεται ποδοσφαιριστές που έχουν μεγαλώσει στην περιοχή, ακόμη κι αν δεν έχουν βάσκικη καταγωγή (όπως ο νυν αστέρας της, Ινιάκι Γουίλιαμς), αλλά και Γάλλους από τη βόρεια πλευρά των Πυρηναίων (όπως παλιότερα ο Μπισέντ Λιζαραζού και πιο πρόσφατα ο Εϊμερίκ Λαπόρτ), τους οποίους οι Βάσκοι θεωρούν ομοεθνείς τους.
Μόλις ένα χρόνο μετά την ίδρυση της Σοσιεδάδ, το 1910, οι δύο ομάδες αναμετρήθηκαν στον τελικό του… πειρατικού κυπέλλου Ισπανίας, το οποίο διοργάνωσε η ένωση συλλόγων της χώρας και λειτούργησε ανταγωνιστικά προς την επίσημη διοργάνωση της ομοσπονδίας, με τη Μπιλμπάο να επικρατεί 1-0. Το 1913 ξεκίνησε η διοργάνωση του τοπικού πρωταθλήματος και το 1928 οι δύο σύλλογοι ήταν μεταξύ των ιδρυτικών μελών του πρωταθλήματος. Στην πρώτη ιστορική μεταξύ τους αναμέτρηση για τη La Liga, η Αθλέτικ επικράτησε 4-2 (αν και έχανε 2-0) και έκτοτε έχουν συναντηθεί 146 φορές σε αγώνες πρωταθλήματος, με τα «λιοντάρια» του Μπιλμπάο να υπερέχουν με 59 νίκες, έναντι 50 της Ρεάλ (37 ισοπαλίες). Πρώτος σκόρερ των ντέρμπι είναι ο θρυλικός επιθετικός της Μπιλμπάο, Τέλμο Θάρα, με 14 γκολ, πέντε εκ των οποίων στο 7-1 της περιόδου 1950-51 στο «Σαν Μαμές», που αποτελεί το ευρύτερο σκορ που έχει σημειωθεί στα μεταξύ τους παιχνίδια μεταπολεμικά. Από πλευράς Σοσιεδάδ, τοπ σκόρερ με 13 τέρματα είναι ο Χεσούς Μαρία Σατρουστέγκι, ο οποίος αγωνίστηκε τις δεκαετίες του 1960 και του 1970.
Την περίοδο 1980-1984, οι δύο ομάδες κατάφεραν να κρατήσουν επί μία τετραετία το τρόπαιο του πρωταθλητή στη Χώρα των Βάσκων. Η Σοσιεδάδ κατέκτησε τον τίτλο τις σεζόν 1980-81 και 1981-82, ενώ η Αθλέτικ Μπιλμπάο τη μιμήθηκε τα επόμενα δύο χρόνια. Το παράδοξο είναι ότι και οι δύο πανηγύρισαν από έναν τίτλο με νίκη επί της «αιώνιας» αντιπάλου την τελευταία αγωνιστική: η Ρεάλ την περίοδο 1981-82 επικράτησε 2-1 και τερμάτισε δύο βαθμούς μπροστά από την Μπαρτσελόνα, ενώ τη σεζόν 1983-84 τα «λιοντάρια» νίκησαν με το ίδιο σκορ και πήραν τον τίτλο, σε ισοβαθμία με τη Ρεάλ Μαδρίτης.
Η κυριακάτικη αναμέτρηση θα είναι η πρώτη που θα διεξαχθεί στο ανακαινισμένο «Ανοέτα», που από φέτος ονομάζεται «Reale Arena». Οι εργασίες ανακατασκευής του σταδίου του Σαν Σεμπαστιάν ολοκληρώθηκαν στο ξεκίνημα της σεζόν και πλέον η Σοσιεδάδ έχει το δικό της υπερσύγχρονο γήπεδο, από το οποίο αφαιρέθηκε το ταρτάν του στίβου, αυξάνοντας τη χωρητικότητά του κατά περίπου 3.000 θεατές.
Γιάννης Δημητρόγλου
