Η Σοφόκλεια Αντιγόνη από τη Θήβα (442 π.Χ) εναντιώνεται στην εξουσία του Κρέοντα, καθώς αγαπάει και τιμά εξίσου και τους δύο αδελφούς της -εκείνον που συντάχθηκε με το «σωστό» στρατόπεδο, αλλά και τον άλλον που νικήθηκε πολεμώντας στην άλλη, τη «λάθος» πλευρά- και επιχειρεί να θάψει τον δεύτερο, παρά την απαγόρευση που της έχει επιβληθεί… ( ο ηθικός -άγραφος νόμος ενάντια σε αυτόν της εξουσίας και του εκάστοτε κράτους).
Η τραγωδία πρωτομεταφράστηκε τον 16ο αιώνα. Από το 1800 μέχρι σήμερα το έργο μελοποιήθηκε, θεατροποιήθηκε, κινηματογραφήθηκε, λογοτεχνικο-ποιήθηκε, μεταφράστηκε, διασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε με αλλεπάλληλους τρόπους, ανάλογα με την ιστορική, πολιτική, τοπική διπλωματική συγκυρία. Ο Χέγκελ, στις διαλέξεις του, δίδασκε στους φοιτητές ότι η Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι το αισθητικά πιο τελειοποιημένο καλλιτέχνημα.
Συγγραφείς που εμπνεύστηκαν από το μύθο της Αντιγόνης είναι οι Walter Hasenclever (1917), Ζαν Ανούιγ (1943), Μπέρτολτ Μπρεχτ (1947) Rolf Hochhuth (1963) κ.α. Στο χώρο της όπερας μεταφέρθηκε από τους Τομάσσο Τραέττα (Antigoe, 1772), ‘Αρθουρ Χόνεγκερ (1927), Καρλ Ορφ (Antigonae, 1949) και Γκέοργκ Κάτζερ (Antigone oder Die Stadt, 1991).
Στην Κροατία του σήμερα (μια χώρα που έχει νωπές τις μνήμες του προ εικοσιπενταετίας πολέμου και βιώνει ακόμη το μετα-γιουγκοσλαβικό πολεμικό τραύμα νικητών-ηττημένων), η «Αντιγόνη – 2000 χρόνια αργότερα» (Antigone – 2000 years later) θέτει “ερωτήματα που μας προβληματίζουν και μας περιβάλλουν, για τη σύγχυση εκείνων που υποκλίνονται πρόθυμα στους νικητές. Από την άλλη, πρέπει επίσης να μιλήσουμε δημόσια για το γνωστό πρόβλημα της μεγαλομανίας και των πολέμων, καθώς και για την ιστορία που καθορίζει και επιβάλλεται στο παρόν μας” σημειώνει η δραματολόγος της παράστασης, Ζέλικα Ουντόβιτσιτς Πλέστινα.
Στην «Αντιγόνη – 2000 χρόνια αργότερα» του θεάτρου “Οδυσσέας” (Ulysses) της Κροατίας, που παρουσιάζεται για το ελληνικό κοινό (με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους) στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ), την Πέμπτη 12 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο της τρίτης Συνάντησης Νέων Καλλιτεχνών Νοτιοανατολικής Ευρώπης με θεματική «Αρχαίο Δράμα και Πολιτική» (9 έως τις 19 Σεπτεμβρίου 2019), οι σύγχρονοι χρήστες του αρχαίου μύθου επέλεξαν να ” μιλήσουμε ανοιχτά́ για τη σύγχρονη εποχή́, να ξεκινήσουμε έναν διάλογο για τα ερωτήματα που μας προβληματίζουν και μας περιβάλλουν, για τη σύγχυση εκείνων που υποκλίνονται πρόθυμα στους νικητές. Από την άλλη, πρέπει επίσης να μιλήσουμε δημόσια για το γνωστό πρόβλημα της μεγαλομανίας και των πολέμων, καθώς και για την ιστορία που καθορίζει και επιβάλλεται στο παρόν μας” λέει Λένκα Ουντόβιτσκι, σκηνοθέτης της παράστασης.
Κι ένας “Φιλοκτήτης” από τη Βουλγαρία
Τον “Φιλοκτήτη” του Σοφοκλή (έργο που πραγματεύεται τη σύγκρουση πατριωτισμού – ανθρωπισμού) “φέρουν” στη σύγχρονη εποχή της εισβολής των προσφύγων που αναζητούν άσυλο στην Ευρώπη, τα μέλη της Θεατρικό Εργαστήρι Sfumato από τη Σόφια της Βουλγαρίας, την Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου, στο θέατρο της ΕΜΣ. “Η βασική ιδέα είναι να βρεθεί κοινό σημείο ανάμεσα στο αρχαίο δράμα και τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση, συσχετίζοντας τον λογοτεχνικό χαρακτήρα του Φιλοκτήτη της Λήμνου με τους σημερινούς πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, οι οποίοι απομακρύνονται από τον πόλεμο και περνούν τα ευρωπαϊκά σύνορα για να βρεθούν, ζωντανοί ή νεκροί, στις ακτές της Λέσβου. Δύο νησιά – Λήμνος – Λέσβος. Τόσο κοντά το ένα με το άλλο. Κι όχι μόνο γεωγραφικά” σημειώνει ο σκηνοθέτης της παράστασης Μπόρις Κράστεφ.
Η παράσταση με τίτλο: «Φιλοκτήτης: Η Πληγή – Η Μετά-αλήθεια της Λήμν(έσβ)ου» (The Wound Philoctetes – Post Truth Le(sv)mnos) -βασισμένη στον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή και του Χάινερ Μύλλερ, εχει διάρκεια 90 λεπτών και θα προυσιαστεί με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.
Απώτερος στόχος της Συνάντησης που διοργανώνει το ΚΘΒΕ και φέτος εστιάζει σε διαφορετικές «Οπτικές και Προσεγγίσεις» των έργων του αρχαίου δράματος, είναι η δημιουργία ενός πυρήνα καλλιτεχνών, που προέρχονται από χώρες της ΝΑ Ευρώπης με κοινές αλλά και διακριτές πολιτισμικές καταβολές. Η ευκαιρία να προσεγγίσουν τον κόσμο του αρχαίου δράματος, των μύθων αλλά και της ιστορίας του, είναι δυνατόν να αποτελέσει αφετηρία ευρύτερων καλλιτεχνικών συνεργασιών μεταξύ των χωρών από τις οποίες προέρχονται.
Στην 1η Συνάντηση αναζητήθηκαν τα όρια και οι δυνατότητες του αρχαίου δράματος, ενώ στη 2η επιχειρήθηκε η προσέγγιση της έννοιας του κωμικού στοιχείου, όπως αυτό εμφανίζεται τόσο στην κωμωδία όσο και στην τραγωδία. Στη φετινή διοργάνωση στόχος είναι η διερεύνηση σύγχρονων τρόπων ανάγνωσης του αρχαίου δράματος που να αναδεικνύει την πολιτική τους δυναμική στο σήμερα.
Παράλληλα από τις 9 έως τις 19 Σεπτεμβρίου, θα πραγματοποιηθούν δωρεάν (για νέους ηθοποιούς, θεατρολόγους, σκηνογράφους κ.α) εργαστήρια υποκριτικής και σκηνογραφίας, συζητήσεις, διαλέξεις και παρουσιάσεις από καλλιτέχνες και ακαδημαϊκούς, από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Β.Χ
Πηγή φωτογραφίας: ΚΘΒΕ
