«Είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς περπατήσει τους δρόμους που περπατούν οι ήρωες, για τους οποίους γράφει και να επιδεικνύει σεβασμό στα ιστορικά γεγονότα και στα ιστορικά πρόσωπα, χωρίς παραποίηση της Ιστορίας. Τα ιστορικά πρόσωπα πρέπει να συμμετέχουν στη μυθοπλασία με τα πραγματικά βιογραφικά και με τον χαρακτήρα τους».
Τον τρόπο, με τον οποίο προσεγγίζει τόπους και ήρωες στα ιστορικά μυθιστορήματά της περιγράφει η συγγραφέας Σοφία Δημοπούλου σε συνέντευξή της στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, με αφορμή το πέμπτο της βιβλίο «Πώς υφαίνεται ο χρόνος», στο οποίο διαπλέκονται δύο διαφορετικές χρονικές περιοδοι, το τέλος του 19ου αιώνα και η σύγχρονη εποχή και μυθιστορηματικοί ήρωες συνυπάρχουν με ιστορικά πρόσωπα για να απαντήσουν στο ερώτημα αν το παρελθόν επανέρχεται ή περνά για πάντα στη λήθη.
Η Σοφία Δημοπούλου, πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό πόλεων και κτιρίων, η οποία μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στη συγγραφή και στη δουλειά της τονίζει ότι οι δύο δραστηριότητες συμπληρώνουν η μία την άλλη.
Εξηγεί ότι η ανάγκη διερεύνησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες, την οδήγησε στο είδος του ιστορικού μυθιστορήματος με το οποίο ανοίγει ένα «παράθυρο» στο παρελθόν, αναπλάθει εποχές συγκεντρώνοντας στοιχεία και στη συνέχεια συνθέτει το παζλ της αφήγησης.
Στο βιβλίο «Πώς υφαίνεται ο χρόνος», η Σοφία Δημοπούλου «δανείζει» στοιχεία του δικού της χαρακτήρα και διοχετεύει τους προβληματισμούς της σε μία από τις δύο ηρωίδες, τη Νάνα, αρχιτεκτόνισσα που ζει στην Αθήνα το 2015 και ανακαλύπτει την ιστορία της Ανθής που έδωσε τον δικό της αγώνα και κατάφερε να βρει τον εαυτό της, σε μία άλλη εποχή, τον 19ο αιώνα.
Τις ιστορίες των δύο κεντρικών ηρωίδων και των άλλων χαρακτήρων του βιβλίου πλαισιώνουν υπαρκτές προσωπικότητες της εποχής, όπως η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών, Σοφία Λασκαρίδου, ο ποιητής Περικλής Γιαννόπουλος, ο λογοτέχνης Εμμανουηλ Ροϊδης και οι πολιτικοί Θεόδωρος Δηλιγιάννης κα Χαρίλαος Τρικούπης.
Ακολουθεί η συνέντευξη της Σοφίας Δημοπούλου στην Κατερίνα Γιαννίκη για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:
Ερ: Πότε τοποθετείτε χρονικά το πέμπτο σας μυθιστόρημα «Πώς Υφαίνεται ο Χρόνος»;
Απ: Η ιστορία του βιβλίου εκτυλίσσεται σε δυο διαφορετικές χρονικές περιόδους· ο βασικός κορμός αναφέρεται στο τέλος του 19ου αιώνα και ένα κομμάτι του τοποθετείται στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα στο 2015. Η αφήγηση γίνεται με αναδρομές στο παρελθόν μέσα από τα γραπτά και τα αναγνώσματα μιας σύγχρονης γυναίκας, της Νάνας, που είναι η μια από τις δυο κεντρικές ηρωίδες του βιβλίου.
Ερ: Επιλέξατε για μία ακόμη φορά να γράψετε ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν για σας ξεχωριστό το συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος;
Απ: Δεν είναι τόσο το ίδιο το ιστορικό μυθιστόρημα ως είδος που με έλκει, αν και το βιβλίο μου αυτό δεν είναι αμιγώς ιστορικό -εποχής μάλλον θα το έλεγα εγώ- όσο η έρευνα που προηγείται της συγγραφής. Είχα πάντα την περιέργεια για τη ζωή των ανθρώπων που έζησαν πριν από εμάς, σε άλλες εποχές και με διαφορετικές συνθήκες. Η συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος με αναγκάζει να ανοίξω ένα παράθυρο στο παρελθόν και να αναπλάσω μια εποχή μέσα από στοιχεία που μπορώ να συγκεντρώσω· ιστορικά βιβλία, αφηγήσεις, θρύλους, παλιά περιοδικά και εφημερίδες, φωτογραφίες, κάρτες και επιστολές, όλα μου δίνουν τα κομμάτια για να συνθέσω το παζλ. Αυτή η διαδικασία είναι που μου κεντρίζει το ενδιαφέρον καθώς και η ανάγκη μου να διερευνήσω την ανθρώπινη συμπεριφορά σε κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες, άλλοτε διαφορετικές και άλλοτε αρκετά όμοιες με τις σημερινές.
Ερ: Πόσο δύσκολη είναι για τον συγγραφέα η συνάντηση μύθου και ιστορίας;
Απ: Δεν θα έλεγα πως είναι δύσκολη, αν γίνει με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο· με σεβασμό στα ιστορικά γεγονότα και στα ιστορικά πρόσωπα, δίχως καμιά παραποίηση όχι μόνο της Ιστορίας, αλλά και των στοιχείων που συνθέτουν την προσωπικότητα των ηρώων. Τα ιστορικά πρόσωπα πρέπει να συμμετέχουν στη μυθοπλασία με τα πραγματικά βιογραφικά και φυσικά τους στοιχεία και με τον χαρακτήρα τους, όπως αυτός παρουσιάζεται μέσα από τις πηγές. Η συνάντηση μύθου και Ιστορίας πρέπει να γίνεται με προσοχή και σεβασμό προς τα γεγονότα και τα πρόσωπα και για να αποδίδεται η αλήθεια τους και να μην φαίνονται οι «ραφές» στη μυθοπλασία.
Ερ: Πόσο σημαντική είναι η μελέτη των γεγονότων, των τόπων και των χαρακτήρων στη συγγραφή του βιβλίου;
Απ: Όταν κανείς αναφέρεται σε συγκεκριμένα γεγονότα και τόπους, πρέπει να έχει ασφαλώς μελετήσει τα χαρακτηριστικά τους πολύ καλά. Ειδικά για τους τόπους, η ίδια η μελέτη του χώρου μπορεί να σε καθοδηγήσει μέσα στην ιστορία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Έχουν ενέργεια οι τόποι και όταν τους επισκέπτεσαι νιώθεις πως σου μιλούν, πως σου υπαγορεύουν σχεδόν την ιστορία. Γι’ αυτό θεωρώ πολύ σημαντικό να έχει κανείς περπατήσει τους δρόμους που περπατούν οι ήρωες για τους οποίους γράφει. Όσο αφορά στους χαρακτήρες, επίσης είναι σημαντικό να κάνει κανείς ένα πλήρες προφίλ του κάθε ήρωα, ώστε η κάθε του πράξη να είναι συμβατή με την προσωπικότητά του. Η έρευνα όλων αυτών των στοιχείων πριν τη συγγραφή, είναι για μένα πιο σημαντική ακόμα και από την ίδια την ιστορία ενός βιβλίου.
Ερ: Είστε πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Πότε και πώς αποφασίσατε να εκφραστείτε μέσω της συγγραφής;
Απ: Γράφω από πολύ μικρή ηλικία, πολύ πριν αποφασίσω να γίνω πολιτικός μηχανικός. Η γραφή ήταν ο τρόπος μου να εκφράζομαι. Δεν είχα όμως σκεφτεί πως θα ασχοληθώ με τη συγγραφή συστηματικά, καθώς όλη μου την ενέργεια την απορροφούσε η δουλειά μου και το μεγάλωμα των παιδιών μου. Μεγαλώνοντας η ανάγκη μου να εκφραστώ δια της γραφής έγινε πιο επιτακτική, οπότε, έχοντας πια περισσότερο χρόνο, τόλμησα να συγκεντρώσω το υλικό μου και να γράψω το πρώτο βιβλίο, περίπου δέκα χρόνια πριν. Σήμερα μοιράζω το χρόνο μου ανάμεσα στη δουλειά και τη συγγραφή, δυο δραστηριότητες που αν και φαίνονται αντίθετες, στην πραγματικότητα η μια συμπληρώνει την άλλη· η συγγραφή με αποφορτίζει από την εμπλοκή μου με τους αριθμούς, όσο οι θετικές μου σπουδές με βοηθούν στην οργάνωση της συγγραφικής μου δουλειάς μέσα από ένα καλό σχεδιάγραμμα και σφιχτή δομή.
Ερ: Έχετε μία προκαθορισμένη πλοκή ή σας οδηγεί η γραφή;
Απ: Ξεκινώ πάντα από μια κεντρική ιδέα που περικλείει την ουσία του κάθε βιβλίου. Έπειτα προκύπτει στο μυαλό μου η βασική πλοκή μέσα από την ιδέα που έχω, η οποία μεταφράζεται σε ένα καλό σχεδιάγραμμα. Αυτά είναι τα πρωταρχικά στάδια της δουλειάς μου. Όλη η ιστορία του βιβλίου, αρχή, μέση και τέλος είναι λοιπόν προκαθορισμένα. Ωστόσο, γράφοντας, γεννούνται ιδέες ο οποίες κάποιες φορές μπορεί να είναι καθοριστικές για την εξέλιξη της ιστορίας, οπότε μπορεί η ροή να αλλάξει προς όφελος της μυθοπλασίας. Αυτή είναι και η γοητεία του όλου εγχειρήματος· ξέρεις πού θέλεις να φτάσεις, αλλά κάποιες φορές σου φαίνεται πιο ενδιαφέρον να φτάσεις κάπου αλλού, που εξαρχής δεν είχες φανταστεί.
Ερ: Έχετε εντάξει βιογραφικά στοιχεία στο μυθιστόρημα;
Απ: Το συγκεκριμένο βιβλίο έχει αρκετά βιογραφικά στοιχεία πολλών προσώπων εκτός από τα δικά μου. Παρ’ όλα αυτά όμως, η Νάνα, η σύγχρονη ηρωίδα έχει αρκετά από τα στοιχεία του χαρακτήρα μου, καθώς επίσης και αρκετά από τα δικά μου ερωτηματικά για τη ζωή και τον κόσμο. Καθένας γράφει με όσα είναι, με όσα έχει μέσα του, οπότε είναι αναπόφευκτο να παρεισφρέουν στοιχεία από την προσωπικότητά του.
Ερ: Ποια θέλετε να είναι τα συναισθήματα του αναγνώστη όταν φτάνει στην τελευταία σελίδα του βιβλίου;
Απ: Δεν θέλω να υπαγορεύσω συγκεκριμένα συναισθήματα στον αναγνώστη. Με ενδιαφέρει να έχει γίνει συμμέτοχος στην ιστορία, να ευχαριστηθεί το ταξίδι στο παρελθόν, να αποκτήσει εμπειρίες «δανεικές», να συνειδητοποιήσει την τραγικότητα του ανθρώπινου είδους. Και κλείνοντας το βιβλίο να έχει τη διάθεση να γίνει καλύτερος άνθρωπος, ακόμα κι αν δεν το κάνει συνειδητά.
Η Σοφία Δημοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, σπούδασε στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό πόλεων και κτιρίων. Εργάστηκε ως μηχανικός στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και ασκεί το επάγγελμά της ως σήμερα.
Παράλληλα ασχολείται με τη συγγραφή και την ποίηση και παραδίδει μαθήματα δημιουργικής γραφής, έχοντας ολοκληρώσει το πρόγραμμα «Δημιουργική ανάγνωση και γραφή της πεζογραφίας» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
