Ρεπορτάζ: Μαρία Βλάχου
Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχει σχετικός νόμος από το 2006, μέχρι σήμερα η λειτουργία κέντρων αποτέφρωσης νεκρών υπάρχει ως… φημολογία, εξαγγελία ή δέσμευση που κάπου… σκόνταψε ή παρέμεινε στα χαρτιά. Το ίδιο ισχύει και για το αποτεφρωτήριο Θεσσαλονίκης.
Στη Θεσσαλονίκη η δημιουργία και λειτουργία αποτεφρωτηρίου νεκρών εγκρίθηκε από το δημοτικό συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2011 και από τότε γίνονται προσπάθειες για την υλοποίηση του έργου. Αν και το αποτεφρωτήριο νεκρών ήταν προεκλογική δέσμευση του Γιάννη Μπουτάρη από την πρώτη φορά που διεκδίκησε το δήμο Θεσσαλονίκης, επτά χρόνια μετά δεν έχει ξεκινήσει ούτε καν η κατασκευή του.
Μπρος – πίσω για τη χωροθέτηση του αποτεφρωτηρίου
Το 2011 ο δήμος Θεσσαλονίκης- ύστερα από εισήγηση του τότε αρμόδιου αντιδημάρχου Κωνσταντίνου Ζέρβα- σχεδιάζει τη δημιουργία του πρώτου αποτεφρωτηρίου στα κοιμητήρια «Αναστάσεως του Κυρίου» στη Θέρμη. Σύμφωνα με τη διοίκηση ο ιδιόκτητος χώρος του δήμου Θεσσαλονίκης -έκτασης 500 στρεμμάτων- που λειτουργεί ως φυτώριο, πληροί όλες τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος. Αν και η συγκεκριμένη έκταση ανήκει στο δήμο Θεσσαλονίκης, ο νόμος προβλέπει ότι απαιτείται και η έγκριση του δήμου στον οποίο βρίσκεται. Το δημοτικό συμβούλιο του -τότε- δήμου Πανοράματος τάσσεται κατά του αιτήματος του δήμου Θεσσαλονίκης για έγκριση του τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου χωροθέτησης του αποτεφρωτηρίου για λόγους περιβαλλοντικούς και υποστηρίζει ότι δεν είναι δυνατόν ένας δήμος να προχωρήσει στη δημιουργία αποτεφρωτηρίου στα όρια άλλου δήμου.
Τον Ιούνιο του 2014, με αφορμή το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής για το νέο ρυθμιστικό σχέδιο Αθήνας – Θεσσαλονίκης το οποίο δεν προέβλεπε τη χωροθέτηση των αποτεφρωτηρίων εκτός των κοιμητηρίων, οι δήμαρχοι Αθηναίων Γιώργος Καμίνης και Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης ζητούν από την κυβέρνηση να ρυθμίσει τη δυνατότητα χωροθέτησης αποτεφρωτηρίων νεκρών εκτός κοιμητηρίων και να προχωρήσει σε τακτοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Μάλιστα, σε κοινή τους δήλωση οι δύο δήμαρχοι έκαναν λόγο για «αόρατες δυνάμεις» που εμποδίζουν την προσαρμογή της χώρας μας στη διεθνή πραγματικότητα.
Τον επόμενο χρόνο το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης ψηφίζει ομόφωνα την αγορά οικοπέδου με σκοπό τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου και εγκρίνει κονδύλι ύψους 400.000 ευρώ. Πουθενά όμως δεν αναφέρεται η τοποθεσία στην οποία θα κατασκευαστεί το αποτεφρωτήριο. Την περίοδο εκείνη η διοίκηση του δήμου θεωρεί ιδανική λύση την κατασκευή του αποτεφρωτηρίου σε έκταση της βιομηχανικής περιοχής της Σίνδου προκαλώντας την έντονη αντίδραση του δημάρχου Δέλτα Μίμη Φωτόπουλου. Ο δήμαρχος Δέλτα χαρακτηρίζει «αυθαιρεσία και έλλειψη σεβασμού» την εξαγγελία Μπουτάρη για τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου στα όρια του δήμου του λέγοντας χαρακτηριστικά «Οι πολίτες του δήμου Δέλτα δεν είναι πολίτες β’ κατηγορίας».
Τρία χρόνια μετά, το θέμα επανέρχεται στο δημοτικό συμβούλιο με τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης να δηλώνει ότι το αποτεφρωτήριο θα γίνει τελικά στα κοιμητήρια «Αναστάσεως του Κυρίου» στην περιοχή της Θέρμης. Το δημοτικό συμβούλιο εγκρίνει ομόφωνα την πρόταση για την προώθηση της διαδικασίας ένταξης στο σχέδιο πόλης της περιοχής των Κοιμητηρίων «Αναστάσεως του Κυρίου» με τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο προκειμένου να καθοριστεί οικοδομήσιμος χώρος για την εγκατάσταση χρήσεων κοιμητηρίων και Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών.
«Ο δήμος Θεσσαλονίκης έχει χάσει πολύτιμο χρόνο και η ευθύνη είναι καθαρά του Γιάννη Μπουτάρη. Αν ο δήμος είχε από την αρχή μία σταθερή στόχευση και ένα άνθρωπο να ασχολείται με αυτό το θέμα δεν θα είχαμε χάσει πολύτιμο χρόνο. Αν δε θέλεις να ζυμώσεις, δέκα μέρες κοσκινίζεις», επισημαίνει στην Politik o ανεξάρτητος δημοτικός σύμβουλος Κωνσταντίνος Ζέρβας.
Σύμφωνα με την εισήγηση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, τα Κοιμητήρια Αναστάσεως του Κυρίου λειτουργούν από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 σε έκταση ιδιοκτησίας του Δήμου Θεσσαλονίκης που απαλλοτριώθηκε για το σκοπό αυτό και βρίσκεται εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη. Ωστόσο, κατά τον χρόνο ίδρυσής τους δεν ήταν προαπαιτούμενη η τήρηση διαδικασιών χωροθέτησης και περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
«Αυτή τη στιγμή ετοιμάζουμε τον φάκελο με το τοπικό ρυμοτομικό σχέδιο τον οποίον και θα καταθέσουμε για έγκριση στον δήμο Πυλαίας- Χορτιάτη, στα όρια του οποίου βρίσκεται ο χώρος των Κοιμητηρίων εντός του οποίου θα ανεγερθεί το αποτεφρωτήριο. Άμα τα “τρέξουμε” θα προλάβουμε», ανέφερε στην Politik ο αντιδήμαρχος Τεχνικών έργων, Περιβάλλοντος και Καθαριότητας του δήμου Θεσσαλονίκης, Θανάσης Παππάς.
Ο κ. Παππάς πρόσθεσε πως στη συνέχεια το τοπικό ρυμοτομικό και οι άδειες οικοδόμησης του αποτεφρωτηρίου θα κατατεθούν στο υπουργείο Περιβάλλοντος για την έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος.
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Πυλαίας- Χορτιάτη Ιγνάτιος Καϊτεζίδης ανέφερε στην Politik: «Η λειτουργία του αποτεφρωτηρίου είναι σημαντικό θέμα για την πόλη και τη χώρα. Δεν έχουμε ιδεοληψίες. Εμείς ζητήσαμε από το δήμο Θεσσαλονίκης να πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου για τη λειτουργία του αποτεφρωτηρίου ώστε να μην υπάρχει επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος».
Μέσα στο 2019 το αποτεφρωτήριο;
Σε πρόσφατη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου ο Γιάννης Μπουτάρης εξέφρασε την άποψη ότι το αποτεφρωτήριο θα είναι έτοιμο στο πρώτο εξάμηνο του 2019 στον χώρο των Κοιμητηρίων «Αναστάσεως του Κυρίου», στην περιοχή της Θέρμης.
Ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Εντάξει» Σταύρος Καλαφάτης μιλώντας στην Politik εξαπέλυσε πυρά κατά της διοίκησης του δήμου Θεσσαλονίκης λέγοντας πως «το θέμα του Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών, όπως το διαχειρίζεται εδώ και επτά χρόνια η διοίκηση Μπουτάρη, έχει αναδειχθεί σε ρεσιτάλ ανεύθυνης διαχείρισης ενός σοβαρότατου θέματος». Ο επικεφαλής της παράταξης τόνισε ότι «η διοίκηση του δήμου Θεσσαλονίκης, πριν οκτώ χρόνια υποσχέθηκε τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου, προφανώς μη γνωρίζοντας το θεσμικό πλαίσιο το οποίο τότε δεν υπήρχε. Έδωσε μια κούφια υπόσχεση –όπως τόσες και τόσες άλλες. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για να υπάρξει το σωστό θεσμικό πλαίσιο και πρόσφατα έφερε ξανά το ίδιο θέμα.».
Την αμφιβολία του ότι το 2019 θα έχουμε τις πρώτες αποτεφρώσεις ούτε αποτεφρωτήριο στη Θεσσαλονίκη εκφράζει ο ανεξάρτητος δημοτικός σύμβουλος Κωνσταντίνος Ζέρβας. «Είναι ανέκδοτο ότι η πρώτη αποτέφρωση θα γίνει το 2019. Ούτε ο ίδιος ο δήμαρχος δεν το πιστεύει, το λέει απλά για να το λέει. Ακόμα δεν υπάρχει χρήση γης, ας μην κοροϊδευόμαστε», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ζέρβας.
Τι προβλέπει η νομοθεσία
Το 2006 η Ελλάδα αποκτά, με διακομματική συναίνεση, τον πρώτο νόμο (ν. 3448/2006, άρθ. 35) για την αποτέφρωση των νεκρών. Ακολουθεί η δημοσίευση του π.δ. 31/2009 και το 2010 εκδίδεται η πρώτη Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ 20232/2010). Ο νόμος του 2006 επέτρεπε την καύση νεκρών όμως όριζε ότι τα αποτεφρωτήρια έπρεπε να χωροθετηθούν εντός κοιμητηρίων γεγονός που καθιστούσε αδύνατη την εφαρμογή του λόγω της έλλειψης χώρου σε αυτά.
Το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής για το νέο ρυθμιστικό σχέδιο Αθήνας – Θεσσαλονίκης δεν προέβλεπε τη χωροθέτηση των αποτεφρωτηρίων εκτός των κοιμητηρίων. Τον Ιούλιο του 2014 κατατίθεται σχετική τροπολογία σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται η δημιουργία αποτεφρωτηρίων από τους δήμους και τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου των δήμων σε χώρους εκτός κοιμητηρίων και εκτός περιοχών αμιγούς κατοικίας, γενικής κατοικίας και του πολεοδομικού κέντρου των σχεδίων πόλεως.
Τα Κέντρα Αποτέφρωσης Νεκρών κατατάσσονται στην κατηγορία των μηχανολογικών «εγκαταστάσεων παροχής υπηρεσιών» χαμηλής όχλησης, προβλέποντας αυτόματα τις διαδικασίες αδειοδότησης του μηχανολογικού μέρους τους.
Επιπλέον, οι δήμοι που διαχειρίζονται κοιμητήρια μπορούν να ιδρύουν στους ίδιους χώρους και αποτεφρωτήρια οστών. Με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση η οποία συμπεριλήφθηκε στο πολυνομοσχέδιο για τους ΟΤΑ, προκειμένου να υποστηριχθεί η προώθηση των κέντρων αποτέφρωσης η δυνατότητα σχετικής δραστηριοποίησης δίνεται και σε ιδιώτες.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Politik την Παρασκευή 11 Μαΐου 2018
