Άστεγοι στους δρόμους της Αθήνας, εισπράττουν την περιφρόνηση και την αποστροφή του βλέμματος των συνανθρώπων τους. Την ίδια ώρα, κάπου στο Αιγαίο, καπετάνιοι αλιευτικών σκαφών, μαζί με τα λιγοστά ψάρια, «ψαρεύουν» απορρίμματα και πλαστικά. Τα δύο θέματα με κεντρικό άξονα τον άνθρωπο και το περιβάλλον, αν και διαφορετικά μεταξύ τους, έχουν κοινό παρονομαστή τον δημοσιογράφο Σωτήρη Δανέζη, που σκηνοθέτησε δύο νέες ταινίες, τις οποίες παρουσιάζει στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Το «Roofless Dreams» και το «Fishing for Litter» είναι δύο διαφορετικά ντοκιμαντέρ, μικρού και μεσαίου μήκους, που θα προβληθούν το ένα μετά το άλλο, στο πλαίσιο της ενότητας «Με το βλέμμα του Σωτήρη Δανέζη», με τη ματιά του οποίου το Φεστιβάλ επέλεξε να εξερευνήσει τον κόσμο.
«Οι συγκεκριμένες ταινίες γυρίστηκαν το 2021 και το 2022 και αποτέλεσαν ένα συγκλονιστικό κινηματογραφικό ταξίδι. Στο “Fishing for Litter” ζήσαμε μία πολύ ιδιαίτερη εμπειρία με την κινηματογράφηση για τόσες πολλές ώρες πάνω σε αλιευτικά σκάφη και οι εικόνες που συλλέξαμε ήταν μαγικές. Εξίσου έντονη όμως, ήταν και η εμπειρία των γυρισμάτων του “Roofless Dreams”, τα οποία κράτησαν περισσότερο από ένα χρόνο», δηλώνει ο Σωτήρης Δανέζης στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Όνειρα χωρίς στέγη
Με την προβολή του «Roofless Dreams», το βλέμμα των θεατών θα στραφεί στους ανθρώπους, τους οποίους ίσως συνάντησαν στο παρελθόν και εκτός της σκοτεινής αίθουσας σε κάποια άκρη του δρόμου, και τους προσπέρασαν βιαστικά. Είναι άτομα που κάποτε είχαν δουλειά, σπίτι, οικογένεια, φίλους και μία μέρα τα έχασαν όλα. «Μιλάμε για τους ανθρώπους που βρίσκονται κυριολεκτικά και μεταφορικά στο περιθώριο, για αυτούς που αντιμετωπίζουν την απειλή της αστεγίας ή βρίσκονται υπό το καθεστώς αυτής», εξηγεί ο σκηνοθέτης. Όπως λέει, οι ιστορίες που τους ακολουθούν, έχουν πολλά στερεότυπα, με τα οποία ήρθε και ο ίδιος αντιμέτωπος κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. «Η ταινία νομίζω ότι θα ανατρέψει την εντύπωση που επικρατεί ότι οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται στο δρόμο από δική τους επιλογή ή επειδή είναι περιθωριακά στοιχεία. Αντίθετα, είναι άνθρωποι σαν εμάς, που έχουν προβλήματα σαν τα δικά μας και μέσα από μία σειρά από γεγονότα και κάποιες λάθος επιλογές βρέθηκαν στο δρόμο», συμπληρώνει.
Σύμφωνα με τον κ. Δανέζη, η συγκεκριμένη ταινία -που υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του «ΤΙΜΑ Κοινωφελούς Ιδρύματος», δεν είναι ένα ακόμη ντοκιμαντέρ για την αστεγία. Περισσότερο πρόκειται για μία …βόλτα στην πόλη και για μία σειρά από λιγότερο προβεβλημένες ιστορίες, από αυτές που βρίσκονται έξω από την λίστα προτεραιοτήτων προβολής από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
«Ένας από τους πρωταγωνιστές αυτής της ταινίας είναι επίσης η ΑΜΚΕ “Emfasis”, μία οργάνωση που εδώ και δέκα χρόνια, αθόρυβα, βρίσκεται στο πλευρό αυτών των ανθρώπων και προσπαθεί να τους στηρίξει κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες και πολλούς από αυτούς να τους κρατήσει ακόμη και στη ζωή», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Δανέζης, αναφέροντας ότι την περίοδο αυτή, συνάντησε και ο ίδιος την απώλεια. «Κάποιοι από τους ανθρώπους τους οποίους είχαμε προσεγγίσει, έφυγαν από τη ζωή κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, ενώ και στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει από τη μέρα που τελείωσαν τα γυρίσματα μέχρι σήμερα που θα γίνει η πρεμιέρα, χάθηκε ένας ακόμη άνθρωπος».
Ψαρεύοντας …απορρίμματα
«Δύο ψάρια, δέκα βαρέλια, εκατό μπουκάλια, χίλια σκουπίδια». Αυτή είναι η …ψαριά που συγκέντρωσαν οι αλιείς από τα Δαρδανέλια ως τον Πειραιά. Στο ντοκιμαντέρ «Fishing for Litter», η κάμερα κινηματογραφεί τέσσερις έμπειρους αλιείς, που σαλπάρουν το ξημέρωμα από τα λιμάνια της Καβάλας, της Σάμου, της Χίου και της Λέσβου. Όλοι τους βρίσκονται από παιδιά στις μηχανότρατες, γι’ αυτό είναι σε θέση να αντιληφθούν την αλλαγή που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Την ώρα που σηκώνουν τα δίχτυα τους, φέρνουν στην επιφάνεια μια ανησυχητική αλήθεια για την πλαστική ρύπανση που κρύβεται στον βυθό.
«Έχει τρομερό ενδιαφέρον να δεις το συγκεκριμένο πρόβλημα μέσα από τα μάτια των ανθρώπων αυτών, για τους οποίους η θάλασσα είναι στην κυριολεξία η ζωή τους. Γι’ αυτούς, το αν η θάλασσα έχει ψάρια και αν είναι καθαρή, δεν είναι απλώς μια διαπίστωση, αλλά ένας κρίσιμος παράγοντας για το επάγγελμα και για την επιβίωσή τους», δηλώνει ο Σωτήρης Δανέζης.
Οι συγκεκριμένοι αλιείς, μαζί με άλλους 36 καπετάνιους αλιευτικών σκαφών, συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Ψαρεύοντας Απορρίμματα» του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης», που έχει ως στόχο να συνδράμει την επιστημονική έρευνα, να ευαισθητοποιήσει την αλιευτική βιομηχανία και να προωθήσει αλλαγές στις πρακτικές διαχείρισης των απορριμμάτων της. «Λίγο ως πολύ γνωρίζουμε την κατάσταση με το τι γίνεται στις παραλίες με τα σκουπίδια που ξεβράζουν στη στεριά. Το τι συμβαίνει όμως με τα σκουπίδια τα οποία καταλήγουν στο βάθος της θάλασσας, στα 40 και 50 μέτρα, το βλέπουμε μέσα από αυτό το πρόγραμμα, το οποίο μας βοηθά να έχουμε μία σαφή εικόνα, διότι αυτοί οι ψαράδες βγάζοντας τα πλαστικά τα καταγράφουν και δίνουν χρήσιμα στατιστικά στοιχεία στις επιστημονικές ομάδες που ασχολούνται με το πρόβλημα», εξηγεί.
Η κινηματογραφική πρεμιέρα των δύο ντοκιμαντέρ του Σωτήρη Δανέζη, θα γίνει σήμερα στις 18.30, στην Αποθήκη 1, αίθουσα «Τζον Κασσαβέτης», στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Αύριο, ο ίδιος προσκαλεί το κοινό στις 13:00, στο «Πράσινο Δωμάτιο» του Ολύμπιον, σε μία ανοιχτή συζήτηση για την αλιεία, με μέλη της οργάνωσης που στηρίζει το συγκεκριμένο πρόγραμμα.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Δείτε επίσης: Θεσσαλονίκη: Χωρίς την τελετή έναρξης, αρχίζει σήμερα το 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ
