Η ανάγνωση ενός τέτοιου θέματος σε προδιαθέτει εξ αρχής ότι πρόκειται για ένα ζήτημα δυσάρεστο, όμως κάθε τι δυσάρεστο αξίζει μια προσπάθεια για να δοθεί λύση.
*Άρθρο της Νατάσας Κοσμίδου – Υποψήφιας Δημοτικής Συμβούλου με την «Ομάδα για τη Θεσσαλονίκη» και τον Στέλιο Αγγελούδη
Ας ξεκινήσουμε από την απλή βόλτα στην πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη. Ορισμένες διαδρομές συμβάλουν στην καταγραφή άσχημων εικόνων στο μυαλό μας, όχι μόνο από την βρωμιά, αλλά και από τα κουλουριασμένα ανθρώπινα σώματα που θα τα βρεις σε εσοχές, γωνίες, αλλά και στα εγκαταλελειμμένα κτίρια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία. Η συγκεκριμένη κατάσταση είναι πιο επιβαρυμένη τη νύχτα στην οδό Πολυτεχνείου, στην Γιαννιτσών και στα κάθετα στενά. Είναι οι «αόρατοι» άνθρωποι που, εφόσον δεν καταγράφονται μοιάζει σα να μην υπάρχουν !
Σίγουρα θα έχουμε ακούσει όλοι διάφορες τοποθετήσεις. Οτι πρόκειται για ανθρώπους που δεν έχουν πού να πάνε και από την άλλη ότι δεν είναι δυνατόν να καταλαμβάνουν δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, εσοχές των πολυκατοικιών, μαγαζιών κλπ. Είναι γεγονός ότι αρκετοί συνάνθρωποί μας φροντίζουν τους αστέγους με όποιον τρόπο μπορούν, αλλά δεν είναι ασήμαντη και η διαπίστωση ότι σε κάποιες περιπτώσεις τίθεται σε κίνδυνο η δημόσια υγεία, επειδή αρκετοί εξ αυτών έχουν ανοιχτές πληγές, μεταδοτικές ασθένειες κ.ο.κ. Οι άνθρωποι αυτοί λοιπόν, χρήζουν πρωτίστως φροντίδας, όχι μόνο ιατρικής, αλλά φροντίδα και της ίδιας της υπόστασής τους. Χρειάζονται προστασία από την έκθεσή τους στο κρύο και τη ζέστη, από κάποια πιθανή επίθεση, καθαριότητα, ιδιωτικότητα για τις φυσικές τους ανάγκες κ.α. Από την άλλη μεριά οι πολίτες είναι εντελώς λογικό να θέλουν ευταξία, καθαριότητα και ασφάλεια. Το πρόβλημα σταματά όμως εδώ; Όχι, αντιθέτως υπάρχουν προεκτάσεις και στα δημόσια νοσοκομεία.
Πάρα πολλοί άστεγοι, ντόπιοι και ξένοι συνάνθρωποί μας, για να μπορέσουν να επιβιώσουν πηγαίνουν στα νοσοκομεία για να φάνε και να κοιμηθούν. Σαν άνθρωπος ή σαν επαγγελματίας υγείας, προσπαθείς να τους βοηθήσεις, να μιλήσεις και να μάθεις για τις δυνατότητες που έχουν και για τις επιλογές τους. Αν είναι ψυχικά καλά, συνήθως απαντούν. Γιατί να μην θέλουν άλλωστε να νοιαστεί κάποιος γι’ αυτούς; Ισως και να ελπίζουν σε κάτι καλύτερο. Αυτό που κατά βάση διαπιστώνεται είναι πως όταν τελειώσει η εφημερία του ενός νοσοκομείου πηγαίνουν στο επόμενο κ.ο.κ, δηλαδή ουσιαστικά διαβιούν στα δημόσια νοσοκομεία. Μονο που κάπου εκεί δίπλα κάθεται ένας άλλος άνθρωπος που είναι άρρωστος και αντικρίζει αυτή την κατάσταση κατά την ώρα που αναμένει στο νοσοκομείο για το αυτονόητο: Την φροντίδα της υγείας του.
Κατά κοινή ομολογία, ο ασθενής νιώθει κάποια ανασφάλεια, αλλά και ο ρόλος του Νοσοκομείου δεν είναι αυτός. Για την στέγαση, την σίτιση και την διανυκτέρευσή τους υπεύθυνες είναι οι αντίστοιχες δομές των Δήμων. Γιατί λοιπόν συνεχίζεται η υπάρχουσα, ντροπιαστική, για τους ίδιους τους ανθρώπους, κατάσταση; Θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε ορισμένες παραμέτρους.
Αρχικά θα πρέπει να γίνει καταγραφή των αστέγων, σε συνεργασία με τα Δημόσια Νοσοκομεία, με το Υπνωτήριο Αστέγων και άλλους εμπλεκόμενους φορείς, διότι ένα οργανωμένο κράτος, σε όλες τις βαθμίδες του, θα πρέπει να γνωρίζει, να ελέγχει, να μεριμνά και να προχωρά σε βελτιωτικές ενέργειες.
Αμέσως μετά ακολουθεί η κατάσταση στην οποία βρίσκονται και ό,τι περιγράψαμε προηγουμένως ως μια είδους μεθοδολογία που ακολουθούν οι ίδιοι, διαβιώντας στα νοσοκομεία.
Τον άστεγο που θα προσέλθει σε ένα νοσοκομείο, αφού τον φροντίσουν θα πρέπει στη συνέχεια και αυτός να αποχωρήσει. Αλλά πού να πάει; Εκεί παρεμβαίνει η Κοινωνική Υπηρεσία για να τον μεταφέρει σε μια δομή, αφού πρώτα ψάξει να βρει Δερματολόγο και Ψυχίατρο, για να πάρει σχετική γνωμάτευση. Αυτή η δομή είναι το Υπνωτήριο Αστέγων, ο πρωταγωνιστής του έργου που περιγράφουμε!
Στη Θεσσαλονίκη υπάρχει μόνο ένα Υπνωτήριο Αστέγων, όπου υπηρετούν 3 Κοινωνικοί Λειτουργοί και φιλοξενούνται 65 άστεγοι. Για να εισαχθείς στο Υπνωτήριο υπάρχουν ορισμένοι κανόνες, οι οποίοι ουσιαστικά διασφαλίζουν την ομαλή συμβίωση των αστέγων. Για παράδειγμα δεν πρέπει να πίνουν αλκοόλ, ούτε φυσικά να κάνουν χρήση ουσιών, να μπορούν να αυτοεξυπηρετούνται κ.α. Οι φιλοξενούμενοι μπορούν να μείνουν για ένα 6μηνο, διότι πρόκειται για μια δομή «περαστική», όπου στο διάστημα αυτό θα προσπαθήσουν να αναζητήσουν κάποια λύση στο πρόβλημά τους. Εάν δεν καταφέρουν να βρουν στέγη ή εργασία και η κατάστασή τους παραμείνει ίδια, θα οδηγηθούν για ακόμη 6 μήνες και πάλι στο δρόμο και μετά από αυτό το διάστημα θα μπορούν να φιλοξενηθούν εκ νέου στο Υπνωτήριο. Γι΄ αυτό και γίνονται προσπάθειες από τους Κοινωνικούς Λειτουργούς να αξιοποιηθεί το 6μηνο της φιλοξενίας τους.
Πώς λειτουργεί γενικότερα αυτή η δομή; Οι ώρες του Υπνωτηρίου είναι 7 μ.μ.–9 π.μ. και παρέχεται στους αστέγους δυνατότητα διανυκτέρευσης, μπάνιου, τους προσφέρεται φαγητό, μπορούν να πλένουν τα ρούχα τους και παράλληλα τους δίδονται ιατρικές υπηρεσίες (πχ από ψυχολόγο, παθολόγο), ώστε να φροντίσουν και τα θέματα της υγείας τους.
Είναι κοινός τόπος ότι υπάρχουν άστεγοι που δεν θέλουν καν να μεταβούν στο Υπνωτήριο, άλλοι δεν γνωρίζουν καν γι αυτό και μια μερίδα ανθρώπων που είναι ψυχικά ασθενείς και δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν επιτρέπεται να καταλάβουν το χώρο κάποιου μαγαζιού ή οικοδομής κλπ. Αυτούς τους προσεγγίζουν συμβουλευτικά άλλοι επαγγελματίες (Streetwork) και τους ρωτάνε εάν γνωρίζουν για την συγκεκριμένη δομή, εάν θέλουν βοήθεια επί της διαδικασίας, τους ενημερώνουν ότι δεν επιτρέπεται να βρίσκονται στους συγκεκριμένους χώρους, για τους κινδύνους κλπ. Άλλες περιπτώσεις αντιμετωπίζουν θετικά την προσέγγισή τους, άλλες αρνητικά και υπάρχουν και τα ψυχιατρικά περιστατικά που καταλήγουν ως υπόθεση στον εισαγγελέα, ο οποίος συνήθως διατάζει τη μεταφορά τους στο ψυχιατρείο, για εκτίμηση και φροντίδα. Μετά τη νοσηλεία τους και κατόπιν συνεννοήσεως των υπηρεσιών, μπορούν να επιστρέψουν στο Υπνωτήριο .
Αυτός είναι εν συντομία ο κύκλος φροντίδας των αστέγων. Προσπαθούν μεν να τους φροντίσουν στο Υπνωτήριο Αστέγων, αλλά ο αριθμός τους είναι πολύ μεγάλος και η συγκεκριμένη δομή στεγάζει 65 άτομα. Είναι σημαντικό εδώ να τονίσουμε ότι η φροντίδα μόνο 65 αστέγων, δεν επιλύει σχεδόν καθόλου το πρόβλημα. Εκ των πραγμάτων χρειάζεται ακόμη μία παρόμοια δομή, για να φροντίσει ακόμη περισσότερο κόσμο που βρίσκεται εκτεθειμένος στους δημόσιους χώρους. Εξυπακούεται ότι θα πρέπει οπωσδήποτε να προσληφθούν Κοινωνικοί Λειτουργοί για καλύτερη στελέχωση τόσο του υπάρχοντος Υπνωτηρίου, όσο και του νέου που θα δημιουργηθεί για να υποστηρίξει το μεγάλο κοινωνικό εγχείρημα. Πολύ σημαντική δε, είναι η κινητοποίηση όλων των υπαλλήλων, οι οποίοι θα πρέπει να ενημερώνουν την Δημοτική Αρχή, για να μπορεί να σχεδιάζει, να ελέγχει, να παρεμβαίνει και να προσαρμόζει τον στρατηγικό της σχεδιασμό.
Εν κατακλείδι… Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε γι΄ αυτούς τους ανθρώπους;
Ενημέρωση – διαβούλευση με φορείς και συλλόγους:
Με τον Σύνδεσμο Κοινωνικών Λειτουργών, περιφερειακό τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, με το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Κεντρικής Μακεδονίας, με την Ομάδα Streetwork του ΟΚΑΝΑ, με την ΑΡΣΙΣ όπου λειτουργεί το πρόγραμμα Streetwork και το πρόγραμμα «Στέγαση και Επανένταξη», στο πλαίσιο υλοποίησης δράσεων αντιμετώπισης της αστεγίας κ.α.
Έλεγχος εκ νέου του κανονισμού εισαγωγής των αστέγων.
Κινητοποίηση του εμπλεκόμενου προσωπικού, ανακατανομή αρμοδιοτήτων, βελτίωση των υπηρεσιών.
Στελέχωση με Κοινωνικούς Λειτουργούς.
Δημιουργία και 2ου Υπνωτηρίου Αστέγων.
Συνεργασία με τα δημόσια νοσοκομεία για τη μεταφορά τους σε δομές του δήμου, η οποία θα επιφέρει τόσο βελτίωση της ποιότητας παροχής υπηρεσιών, όσο και μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης των νοσοκομείων.
Φροντίδα και ενημέρωση των αστέγων για τις εναλλακτικές που έχουν και όχι εφησυχασμός σε δηλώσεις του τύπου «είναι αρνητικοί στη μεταφορά τους».
Επαφή των αστέγων με τους κοινωνικούς λειτουργούς που θα στελεχώσουν τους Δήμους, για να ενημερωθούν για τα επιδόματα που δικαιούνται ή και για το εργασιακό τους προφίλ. Θα μπορούσαν ορισμένοι που έχουν κάποια εργασιακή εμπειρία ή εξειδίκευση, να απασχοληθούν μέσω κάποιων προγραμμάτων σε εργασίες του Δήμου.
Είναι γεγονός ότι η επίλυση ενός τέτοιου κοινωνικού προβλήματος, ειδικά με τόσες πολύπλευρες διαστάσεις, δεν είναι κάτι εύκολο, ούτε κάτι που επιλύεται άμεσα. Αλλά είναι σημαντικό να διαθέτεις βούληση και να κάνεις στοχευμένες παρεμβάσεις, με υπευθυνότητα και ευαισθησία. Γι΄ αυτό δεν είναι μόνο απαραίτητη η δημιουργία ενός ακόμη χώρου φιλοξενίας αστέγων, αλλά και η κινητοποίηση των υπαλλήλων, η ανάπτυξη πρωτοβουλιών και δράσεων και η εθελοντική συμμετοχή, που πιθανότατα να ζητηθεί από τους ίδιους τους συμπολίτες μας οι οποίοι, με τις ίδιες ευαισθησίες, θα θέλουν να συμβάλουν στο να πετύχει ο ανθρωποκεντρικός μας στόχος.
Αλλωστε….οι άστεγοι δεν είναι αόρατοι !
Δείτε επίσης: Νατάσα Κοσμίδου: «Πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας για όλους»
