Με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη θεσμοθετήθηκε ένα πανευρωπαϊκού κύρους και εμβέλειας βραβείο, το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» Με τη συμβολική επιλογή του ονόματος της Βυζαντινής Αυτοκράτειρας Θεοφανούς -η συνδρομή της οποίας υπήρξε καθοριστική για την πολιτιστική αναγέννηση του δυτικοευρωπαϊκού χώρου- και του τοπόσημου της Ροτόντας για την Τελετή Απονομής -ενός κορυφαίου μνημείου που μαρτυρεί τη Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Ορθόδοξη, Οθωμανική και Ελληνική επίδραση στη διαμόρφωση της Ευρώπης.
Το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» προβάλλει την ευρωπαϊκή συνεργασία, τη σημασία της παιδείας και του πολιτισμού, την ισότητα των φύλων και των λαών. Ως επιστέγασμα αυτών των πρωταρχικών αξιών, η Συμβουλευτική και Διοικούσα Επιτροπή του Ιδρύματος Θεοφανώ επέλεξαν για την απονομή του πρώτου βραβείου, έναν θεσμό που εκφράζει έμπρακτα την ιδέα της ευρωπαϊκής συνεργασίας και κινητικότητας, και ενισχύει ουσιαστικά την αλληλοκατανόηση των ευρωπαϊκών λαών στον πυρήνα του ίδιου του μέλλοντος της Ευρώπης, τους νέους: το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ERASMUS.
Λίγο πριν την Τελετή Απονομής του πρώτου βραβείου «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», ο πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Ιδρύματος Θεοφανώ, επίτιμος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου, Χέρμαν βαν Ρομπέι, θέτει το σκεπτικό και ορίζει τον σκοπό αυτού του νέου βραβείου.
«Πρόκειται για ένα νέο ευρωπαϊκό βραβείο, το οποίο είναι παράλληλα πρωτοποριακό. Πρωτίστως επειδή επιδιώκει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στις συνδέσεις μεταξύ των διαφορετικών κουλτουρών και περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Επίσης πρωτοποριακό είναι το ότι έχει το όνομα μιας γυναίκας. Η Θεοφανώ ήταν μια βυζαντινή πριγκίπισσα που έγινε Αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πριν από χίλια χρόνια. Αποτελεί την προσωποποίηση της γέφυρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η Συμβουλευτική Επιτροπή του Ιδρύματος Θεοφανώ, την οποία έχω την τιμή να προεδρεύω, κατέληξε στην ομόφωνη απόφαση ότι το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus ευθυγραμμίζεται πλήρως με τους στόχους του βραβείου. Χάρη στο πρόγραμμα Erasmus, εκατομμύρια νέοι Ευρωπαίοι είχαν και έχουν την ευκαιρία να φοιτήσουν και να ζήσουν στο εξωτερικό -κάτι που για πολλούς από αυτούς συμβαίνει ακριβώς πριν περάσουν το κατώφλι της επαγγελματικής τους ζωής. Αυτή η συνύπαρξη μας κάνει να ξεχνάμε κάθε λογής διαφορές. Είστε όλοι μέλη ενός μεγάλου ευρωπαϊκού σπιτικού και το μοιράζεστε χωρίς διαχωρισμούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί το Erasmus μία από τις μεγαλύτερες συνεισφορές της στη δημιουργία της έννοιας της ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Το Βραβείο Θεοφανώ αποσκοπεί στην επιβράβευση και την παρακίνηση. Αυτή η ξεχωριστή ευκαιρία πρέπει να δοθεί σε ακόμη περισσότερους νέους. Στις 7 Οκτωβρίου, το Ίδρυμα Θεοφανώ θα απονείμει αυτό το βραβείο στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την κ. φον ντερ Λάιεν, παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, στη βυζαντινή Ροτόντα της Θεσσαλονίκης, πολύ κοντά στον τόπο όπου έζησαν ο Αριστοτέλης και ο Μέγας Αλέξανδρος. Έτσι, το παλιό και το νέο, το νεανικό και το παλαιό συνδέονται με παραπάνω από έναν συμβολισμό, μια πραγματικότητα».
Το Βραβείο «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» θα απονέμεται κάθε χρόνο από το ομώνυμο Ίδρυμα Θεοφανώ-Theophano Foundation, ως διάκριση και χωρίς χρηματικό αντίτιμο, μέσα από μια διαδικασία αξιολόγησης των υποψηφιοτήτων από τα δυο βασικά όργανα του Ιδρύματος: τη Συμβουλευτική και τη Διοικούσα Επιτροπή, των οποίων προεδρεύουν αντίστοιχα ο Χέρμαν βαν Ρομπέι και ο πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος Σταύρος Ανδρεάδης.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία του Βραβείου «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ», αλλά και τη βαρύτητα του βραβευθέντος θεσμού ERASMUS για το μέλλον της ευρωπαϊκής συνεργασίας, το βραβείο θα παραλάβει η ίδια η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε μια λαμπρή Τελετή Απονομής που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2020 στο εμβληματικό μνημείο της Ροτόντας, παρουσία και του πρωθυπουργού της Ελλάδας, Κυριάκου Μητσοτάκη. Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
