Την εκτίμηση ότι η κρίση του Covid-19 φαίνεται να προκαλεί τη σοβαρότερη οικονομική συρρίκνωση στην ιστορία, μετά τη Μεγάλη Ύφεση, διατυπώνει ο πρόεδρος της Τράπεζας Εμπορίου και Ανάπτυξης Ευξείνου Πόντου («Παρευξείνιας») Ντμίτρι Πάνκιν (Dmitry Pankin), επισημαίνοντας ωστόσο ότι αν η πανδημία υποχωρήσει ως το τέλος Ιουνίου, «υπάρχει καλή πιθανότητα ταχείας και απότομης -“δραματικής”- ανάκαμψης, με επαναφορά της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής δραστηριότητας στο φυσιολογικό, εντός των επόμενων 12 μηνών».
«Η ανάκαμψη εξαρτάται από τον πόσο χρόνο θα διαρκέσει ο αποκλεισμός και από τις ζημίες που θα προκύψουν στην εφοδιαστική αλυσίδα και τα δημόσια οικονομικά και εάν θα έχει βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη επίδραση στη ζήτηση των καταναλωτών», επισημαίνει, υπενθυμίζοντας και κάποιες από τις προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας: στις ΗΠΑ, σημειώνει, η Deutsche Bank αναμένει στο δεύτερο τρίμηνο μείωση του ΑΕΠ κατά περίπου 13% και ο υπουργός Οικονομικών (Steven) Mnuchin, εξετάζει το ενδεχόμενο για πιθανό “άλμα” της ανεργίας στο 20%. Στην ΕΕ, η συρρίκνωση θα είναι ακόμη πιο απότομη, αφού Fiat και Volkswagen έχουν ήδη ανακοινώσει το κλείσιμο εργοστασίων, επηρεάζοντας χιλιάδες προμηθευτές. Αυτό το κλείσιμο, σημειώνει, προστίθεται στην ήδη κλειστή οικονομία του τομέα υπηρεσιών.
«Πιο εύκολο να σταματήσεις την οικονομική δραστηριότητα, παρά να την επανεκκινήσεις»
«Βρισκόμαστε στην αρχή μιας παγκόσμιας ύφεσης. Είναι σαφές ότι η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, το κλείσιμο των καταστημάτων και των εργοστασίων, η σχεδόν πλήρης παύση του τουριστικού κλάδου και των υπηρεσιών φιλοξενίας, καθώς και των υπηρεσιών μεταφορών θα έχουν ισχυρό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα και θα επιδεινώσουν τόσο τα δημόσια οικονομικά όσο και την οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων. Εν πάση περιπτώσει, ίσως χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε την οικονομική κρίση στο δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους και στο επόμενο έτος. Είναι πιο εύκολο να σταματήσεις την οικονομική δραστηριότητα παρά να την επανεκκινήσεις. Η επανεκκίνηση θα πάρει χρόνο», λέει χαρακτηριστικά o διακεκριμένος οικονομολόγος, ο οποίος έχει διατελέσει και αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών της Ρωσίας.
Περί περιορισμένων μέσων, λόγω ήδη χαμηλών επιτοκίων, αλλά και ευκαιρίας για νέο ξεκίνημα
Όλες οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έχουν ήδη κατεβάσει τα βασικά επιτόκια στο ελάχιστο. Επομένως, έχουν στη διάθεσή τους πολύ λίγα μέσα για την αντιμετώπιση της κρίσης. Πόσο επικίνδυνη είναι αυτή η κατάσταση με τα χαμηλά ποσοστά παγκοσμίως; Είναι το επόμενο ερώτημα προς τον κ. Πάνκιν.
«Τα επιτόκια είναι χαμηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι καμπύλες απόδοσης έχουν αντιστραφεί αρκετές φορές. Η ανησυχία για την κερδοφορία (απόδοση) έχει συρρικνώσει το χάσμα μεταξύ μη ριψοκίνδυνων και επικίνδυνων μέσων υπέρ των μέσων υψηλότερου κινδύνου με την αναμενόμενη απόδοση του κινδύνου που αναλαμβάνεται κατά την επένδυση σε αυτά. Αυτή είναι μια επικίνδυνη κατάσταση από μόνη της. Εάν η πανδημία του κορονοϊού τελειώσει γρήγορα, με ελάχιστο ανθρώπινο πόνο, το θετικό αποτέλεσμα θα είναι ότι όλη η πλεονάζουσα ρευστότητα θα καταστραφεί και όλες οι φούσκες θα σκάσουν. Έτσι μπορούμε να μιλήσουμε για ένα νέο ξεκίνημα, χωρίς το βάρος των ανισορροπιών, που απειλούν τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Αυτό θα μπορούσε να είναι η αρχή ενός νέου κύκλου ανασυγκρότησης, ανάκαμψης και ανάπτυξης», σημειώνει.
Απομακρυνόμαστε από την παγκοσμιοποίηση λόγω προστατευτισμού;
Ερωτηθείς αν με τις αλλαγές που επιφέρει η πανδημία στη διεθνή συνεργασία απομακρυνόμαστε από την παγκοσμιοποίηση, λόγω της αύξησης του προστατευτισμού, ο κ. Πάνκιν σημειώνει: «Η πανδημία από μόνη της δεν αλλάζει τη φύση ή τον σκοπό της διεθνούς συνεργασίας. Επηρεάζει προσωρινά και αρνητικά τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις και τις εμπορικές και επενδυτικές ροές, αλλά ενισχύει τη συνεργασία και τον συντονισμό σε θέματα υγείας και ασφάλειας. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο πρόβλημα, που απαιτεί συντονισμένο συνδυασμό μέτρων σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Με κάποιο τρόπο, μια πανδημική κρίση μας απομονώνει και με διαφορετικό τρόπο μας φέρνει όλους πιο κοντά. Προσωπικά, δεν θα το αποκαλούσα προστατευτισμό. Πρόκειται για απαραίτητα μέτρα διασφάλισης του περιορισμού της εξάπλωσης της νόσου».
Ο πρόεδρος της διακρατικής τράπεζας υπενθυμίζει ακόμα ότι παρατηρείται επίσης κατάρρευση εφοδιαστικών αλυσίδων λόγω περιορισμένης οικονομικής δραστηριότητας στις χώρες που πλήττονται σοβαρά από τον κορονοϊό. Η παραγωγή, τονίζει, μειώνεται τόσο ως αποτέλεσμα των επιβαλλόμενων από τις κυβερνήσεις περιορισμών για «κοινωνική αποστασιοποίηση» όσο και λόγω της κατάρρευσης της ζήτησης σε διαρκή καταναλωτικά και βιομηχανικά αγαθά, σε επενδύσεις αλλά και σε μη βασικές υπηρεσίες.
«Ο προστατευτισμός, για τον οποίο υπάρχουν πολλά επιχειρήματα- υπέρ και κατά- είναι χαρακτηριστικό των τελευταίων ετών και μπορεί να υπάρξει μια άλλη συζήτηση σχετικά με το πώς μπορεί να προχωρήσει η κατάσταση από εδώ και στο εξής, αλλά πρέπει να κάνουμε διάκριση μεταξύ μέτρων πολιτικού χαρακτήρα και μέτρων υγειονομικού ή ιατρικού χαρακτήρα. Η απάντηση στην πανδημική κρίση -και μάλιστα μια τόσο σοβαρή κρίση, όπως του νέου κορονοϊού, με τον πολύ υψηλό ρυθμό μετάδοσης και τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας- δεν πρέπει να θεωρηθεί ως δημόσια συζήτηση για τον προστατευτισμό εναντίον της παγκοσμιοποίησης. Όλες οι χώρες λαμβάνουν προληπτικά μέτρα για να προστατεύσουν πρώτα την υγεία και τελικά τη ζωή των πολιτών τους. Σε μια τέτοια κατάσταση, οι οικονομικοί προβληματισμοί παραμένουν στο παρασκήνιο», υπογραμμίζει.
Προσθέτει, δε, ότι οι Διεθνείς Χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί (ΔΧΟ), όπως η Παρευξείνια, εάν η εντολή τους το επιτρέπει και στον δικό τους βαθμό ο καθένας, επιδιώκουν κατ’ αρχάς να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τους πελάτες τους και, δεύτερον, να υιοθετήσουν κατ’ εξαίρεση μέτρα για να υποστηρίξουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, υγειονομικές αρχές, φαρμακοβιομηχανίες και βιομηχανίες ιατρικού εξοπλισμού, επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας κ.ά., με απώτερο στόχο την υποστήριξη των προσπαθειών που κάνουν κυβερνήσεις για την προστασία των πλέον ευάλωτων πολιτών.
«Πρέπει, όμως, να αναγνωρίσουμε ότι ένα τέτοιο ξαφνικό και έντονο σοκ επηρεάζει όλους, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών, οι οποίοι πρέπει επίσης να θέσουν πρώτα την υγεία και την ασφάλεια του προσωπικού τους, να προστατεύσουν τα συμφέροντα των μετόχων και να διασφαλίζουν επιχειρησιακή συνέχεια σε συνθήκες παγκόσμιου οικονομικού στρες. Δεν είμαστε από άλλο πλανήτη, δεν έχουμε ανοσία, ούτε είμαστε γεμάτοι από πόρους που μπορούν εύκολα να σώσουν τον κόσμο. Αυτή είναι μια κρίση, που μας πλήττει όλους», επισημαίνει.
Κίνδυνοι σε έξι πεδία
Σε ό,τι αφορά τις βασικές προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά, ο κ. Πάνκιν επισημαίνει πως οι κύριοι κίνδυνοι που βλέπει εντοπίζονται σε έξι σημεία κι ενδεχόμενα: πρώτον, τα σημερινά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης να μην είναι αποτελεσματικά στον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου. Δεύτερον, ο ιός να διατηρήσει τη μολυσματικότητά του κατά τη διάρκεια της θερμότερης περιόδου. Τρίτον, οι ιατρικές αρχές και υπηρεσίες να υπερσυμφορηθούν και η δυναμικότητά τους να φτάσει σε οριακό σημείο. Τέταρτον, ένα νέο αποτελεσματικό εμβόλιο μπορεί να μην ανακαλυφθεί, δοκιμαστεί και διατεθεί σε όλο τον κόσμο μέσα στους επόμενους 6 έως 9 μήνες. Πέμπτον, οι κυβερνήσεις να εξαντλήσουν τα χρήματά τους για τη στήριξη της δημοσιονομικής επέκτασης, η οποία υποστηρίζει μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επιδοτεί τις περισσότερο πληγείσες βιομηχανίες και παρέχει ζωτική υποστήριξη στα νοικοκυριά και, έκτον, ο χρηματοπιστωτικός τομέας να καταρρεύσει υπό το βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την έλλειψη ρευστότητας._
Αλεξάνδρα Γούτα
