Τι είναι ο ψηφιακός γραμματισμός (media literacy); Είναι γνώση που αποκτιέται και σε τι συμβάλλει πέραν της ανάπτυξης τεχνικών δεξιοτήτων; Τι σχέση μπορεί να έχει με την ανάπτυξη των κοινωνικών σχέσεων και της συνεργατικότητας και κυρίως από ποια ηλικία πρέπει να εκπαιδεύουμε τους ψηφιακά εγγράμματους πολίτες;
Απαντήσεις σε ερωτήματα όπως τα παραπάνω – και όχι μόνο- επιχείρησαν να δώσουν οι διοργανωτές και εισηγητές της ημερίδας, με θέμα «Γραμματισμός των Εφήβων στην Ψηφιακή Πληροφόρηση», που διοργάνωσε στην Καβάλα η Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΑΜΘ σε συνεργασία με τις εκπαιδευτικούς αγγλικής γλώσσας Χρύσα Λάζου και Έφη Μπιλιμπίνη, συντονίστριες του προγράμματος «Γραμματισμός των Εφήβων στην Ψηφιακή Πληροφόρηση» του Παγκόσμιου Εκπαιδευτικού Οργανισμού World Learning, τον Δήμο Καβάλας και τη Δημοτική βιβλιοθήκη Καβάλας.
Στόχος της εκδήλωσης, «κορωνίδα» του προγράμματος που «έτρεξαν» οι δύο εκπαιδευτικοί με τους μαθητές τους, ήταν η προώθηση του πολυγραμματισμού σε κοινωνικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο, από τις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης, καλλιεργώντας την κριτική σκέψη και αντίληψη των μαθητών απέναντι στην πληροφορία σε μια ψηφιακή εποχή συνεχούς και ανεξέλεγκτης έκθεσης στην πανίσχυρη βιομηχανία των μέσων ενημέρωσης.
Στις προκλήσεις του ψηφιακού κόσμου της ενημέρωσης, με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωποι οι νέοι πολίτες σήμερα αναφέρθηκε ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Νίκος Παναγιώτου, ο οποίος παρουσίασε αναλυτικά τι σημαίνει ψηφιακός γραμματισμός και γιατί είναι σημαντικό να μεγαλώνουμε ψηφιακά εγγράμματους πολίτες. Περιέγραψε το τοπίο της πληροφορίας, όπως έχει διαμορφωθεί, σήμερα, την προσέγγιση των μέσων στη διαμορφωθείσα κατάσταση και τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στις πηγές πληροφόρησης, ενώ εξήρε πρωτοβουλίες και προγράμματα, όπως αυτό, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να βρει μιμητές η προσπάθεια στους κόλπους των εκπαιδευτικών.
Όπως σημείωσε, προκύπτει ανάγκη για πληροφοριακό εγγραμματισμό από τις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης με στόχο να διαμορφωθεί κριτική σκέψη και αντίληψη των μαθητών απέναντι στην πληροφορία. Επιχειρείται με αυτό τον τρόπο να συνδεθεί ο πληροφοριακός με τον ειδησεογραφικό εγγραμματισμό, προκειμένου να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο τις δυνατότητες τους προς όφελος των πολιτών.
Τον σημαντικό ρόλο των βιβλιοθηκών στον ψηφιακό γραμματισμό, καθώς παύουν να έχουν μόνο τον ρόλο του θεματοφύλακα της πληροφορίας, αλλά ταυτόχρονα εμπλουτίζουν τη στοχοθεσία τους με σκοπό τον εγγραμματισμό στα Μέσα, υπογράμμισε, από την πλευρά της, η πληροφοριακός βιβλιοθηκονόμος στη Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Μακεδονίας, τμήμα Επιστημονικής Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης, Ανθή Μπάλιου. Για τη σημασία του ψηφιακού γραμματισμού ως «εργαλείο» για την κοινωνική ένταξη μίλησε η δημοσιογράφος του Αθηναϊκού- Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων Σοφία Παπαδοπούλου.
Για το πρόγραμμα μίλησαν οι δύο εκπαιδευτικοί που είχαν και την ευθύνη υλοποίησής του, Χρύσα Λάζου, συντονίστρια του προγράμματος «Media Literacy for TEENS.gr» και Έφη Μπιλιμπίνη, επίσης συντονίστρια του ίδιου προγράμματος.
«Οι μαθητές μας αποτελούν μέρος μιας παγκόσμιας ψηφιακής κοινότητας που τους καθιστά καθημερινά αποδέκτες ειδήσεων και πληροφοριών οι οποίες θα πρέπει να φιλτράρονται και να αξιολογούνται για την ποιότητά τους. Στόχος είναι οι μαθητές, καταναλωτές αλλά και δημιουργοί πληροφορίας, να αποκτήσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης και γραμματισμού στα ψηφιακά μέσα πληροφόρησης καθιστώντας τους από μικρή ηλικία υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες στην παγκόσμια κοινότητα της ψηφιακής εποχής», επισημαίνουν σχετικά με το πρόγραμμα οι δύο εκπαιδευτικοί.
Τα ίδια τα παιδιά, ωστόσο, που πήραν μέρος στο πρόγραμμα -μαθητές από το γυμνάσιο Αμυγδαλεώνα Καβάλας και από το γυμνάσιο Διδυμοτείχου -ήταν οι «πρωταγωνιστές» της εκδήλωσης, αφού περιέγραψαν με γλαφυρό τρόπο όλες τις πτυχές του του και απάντησαν σε όλα τα ερωτήματα που προηγουμένως είχε θέσει, μέσα από τον σύντομο χαιρετισμό του ο Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Κώστας Μπαντίκος, σχετικά με την εμπειρία της συμμετοχής. Όπως είπαν με μια φωνή, πέραν των σημαντικών εμπειριών που αποκόμισαν από το πρόγραμμα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη σημαντικών δεξιοτήτων, τόσο οι επισκέψεις του σε ΜΜΕ (ΑΠΕ-ΜΠΕ, Πρακτορείο FM και ΕΡΤ3) όσο -κυρίως – η μεταξύ τους επαφή και προσέγγιση είναι αυτό που θεωρούν ανεκτίμητο.
Για τα οφέλη του προγράμματος είχε μιλήσει προ ημερών και στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού- Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων «Πρακτορείο 104,9 FM» η κ. Λάζου, εξηγώντας πως
όλοι όσοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα (μαθητές, καθηγητές, γονείς, αλλά και η τοπική κοινωνία) απέκτησαν ιδιαίτερες δεξιότητες κριτικής σκέψης και αναζήτησης ποιότητας στην πληροφορία και στην ενημέρωση που δεχόνται καθημερινά.
«Τα παιδιά έμαθαν πώς να φιλτράρουν και να διασταυρώνουν την ποιότητα των ιστοσελίδων, την εγκυρότητα μίας είδησης, την αξιοπιστία του δημιουργού της είδησης , φυσικά έμαθαν και να συνεργάζονται και όλα αυτά ενθάρρυναν και τον πολυγραμματισμό τους, δηλαδή έμαθαν να αξιοποιούν καλύτερα ψηφιακά, διαδικτυακά εργαλεία», σημείωσε η κ. Λάζου.
Πέραν, όμως, των ψηφιακών δεξιοτήτων που έδωσαν στα παιδιά την ικανότητα να αξιοποιούν τα εργαλεία που έχουν πλέον στα χέρια τους ώστε να ερευνούν πρωτογενώς και δευτερογενώς διάφορες πηγές, «ενισχύθηκε και το αίσθημα ευθύνης απέναντι στην κατανάλωση και δημιουργία πληροφορίας , γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και οι ίδιοι – μέσω των social media – γινόμαστε και δημιουργοί πληροφόρησης , αμφίδρομη πληροφόρηση και επικοινωνία , γεγονός που κρύβει κινδύνους», εξήγησε η κ. Λάζου, η οποία αξιοποίησε την εμπειρία της συμμετοχής της σε ένα σεμινάριο στο Κίεβο, στο οποίο συμμετείχε μέσω της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα βάσει των μεταπτυχιακών της σπουδών και προηγούμενης σχετικής εμπειρίας (π.χ. συμμετοχή στο πρόγραμμα Media Literacy and Critical Thinking in the Digital Age
«Κατέθεσα ένα αίτημα στον Παγκόσμιο Εκπαιδευτικό Οργανισμό World Learning , με έδρα την Ουάσινγκτον, για να εκπονήσω το σχετικό πρόγραμμα στη χώρα μου, με στόχο φυσικά την αναζήτηση της ποιότητας στην ενημέρωση και την καλλιέργεια των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης στα παιδιά», εξήγησε η εκπαιδευτικός, η οποία ένωσε δυνάμεις με τη συνάδελφό της Έφη Μπιλιμπίνη από το 1ο Γυμνάσιο Διδυμοτείχου για την υλοποίηση του προγράμματος.
