Στην αρχή ήταν η “ Διπλή Μνήμη” και αμέσως μετά τα “ Θαυμαστά Αγιάσματα της Πόλης”. Τώρα, τελευταίο, “ το Ζωγράφειον”, είναι βίωμα και δικό του…έργο. Για τον Κωνσταντινουπολίτη σκηνοθέτη Γιώργο Μουτεβελή που δεν εγκατέλειψε ποτέ την μνήμη της Πόλης, το “ Ζωγράφειο ” σχολείο είναι μια (ακόμη) επιστροφή, αλλά είναι και η πιο βαθιά στο παρελθόν.
Αν και ζει χρόνια μακριά, ο απόφοιτος του ΄68, ο σκηνοθέτης και παραγωγός ταινιών ντοκιμαντέρ, ο αρχαιολόγος και φωτογράφος ποτέ στην πραγματικότητα δεν …απομακρύνεται από την Πόλη (του). Γυρίζει υπακούοντας στο άγραφο “ νόστιμον ήμαρ”…
Αυτή τη φορά τον οδήγησε στο ξακουστό σχολείο της, αυτό που πρώτο μπόλιασε και τις δικές του γνώσεις και ιδέες για να αποτυπώσει το 12ο ντοκιμαντέρ της ομογενειακής πολιτιστικής κληρονομιάς της Κωνσταντινούπολης.
Με την κάμερα στάθηκε στην πρόσοψή του μπροστά στις δύο ανάγλυφες σφίγγες- τους αρχαιοελληνικούς φύλακες που προστατεύουν την ιερή αποστολή του “ Ζωγράφειου”. Πήρε την παλέτα της μνήμης και τα χρώματα της νιότης του και (ξανα)μπήκε στο εσωτερικό του για να βγάλει από τις σχολικές του αίθουσες… το καύχημα των αποφοίτων και των Ελλήνων της Πόλης.
“ Προσπαθώ να καταγράψω την παρουσία μας στην Πόλη και του παρελθόντος χρόνου και του σημερινού. Θεωρώ ότι η ομογένειά μας στην Κωνσταντινούπολη πρέπει να προβάλλεται. Ειδικά η μεγάλη προσπάθεια που γίνεται για την ελληνική παιδεία, να διατηρηθούν τα ήθη , οι παραδόσεις και η γλώσσα των Ελλήνων …” λέει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή την προβολή του νέου ντοκιμαντέρ στη Θεσσαλονίκη.
Τα προηγούμενα χρόνια- λίγο μετά το 2000- πίσω από τον φακό της κάμερας (ή το φακό της φωτογραφικής του μηχανής) αναζήτησε τα κομμάτια της ιστορίας, της θρησκείας,της λαογραφίας στην Πόλη των Πόλεων. Τη διαχρονική ρωμαίικη παρουσία πάνω τους. Έκανε “ ζουμ” σ εκείνα που στέκονται ανθεκτικότερα στο χρόνο. Στα μνημεία και στα προσκυνήματα: Στο “ Ζάππειο Παρθεναγωγείο”, “Στην Παναγία των Βλαχερνών”, “Στο Καμάρι του Γένους”, «Στον Ταξιάρχη του Μεγάλου Ρεύματος» «Στον Άγ. Δημήτριο και το Ιερό Αγίασμα στην Ξηροκρήνη», στον «Άγ. Νικόλαο της Αγιάς και τη συνοικία Τζιμπαλί» στην «Παναγία τη Μπαλουκλιώτισσα»…
Για το “ Ζωγράφειον” όμως, ο σκηνοθέτης Γιώργος Μουτεβελής χρειάστηκε να γυρίσει πολύ το χρόνο πίσω. Εκατόν είκοσι έξι(126) κύκλους. Για να βρεί τα ίχνη του μεγάλου Ηπειρώτη ευεργέτη Χρηστάκη εφέντη Ζωγράφου στη γενέτειρα του το Κεστοράτι Αργυροκάστρου. Και να τα συνδέσει με τις συνοικίες της Πόλης,τους δρόμους που έζησε, μεγαλούργησε, δώρισε για να χτιστεί, να υψώσει και να υψωθεί το όνομά του. Σ αυτά τα 126 χρόνια ζωής του “ Ζωγράφειου” περισσότερα από 10.000 “ ρωμιόπουλα” κάθε κοινωνικής τάξης-, όπως αφηγείται και η ταινία- μεγάλωσαν μέσα στις αίθουσες του από το δημοτικό, στο γυμνάσιο και κατόπιν στο Λύκειο.
Από τα θρανία του πέρασε και ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ Βαρθολομαίος. Δεκάδες οι απόφοιτοί του που μεγαλουργούν και στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη κι ένας από τους εκατοντάδες κι ο σκηνοθέτης που καταθέτει φόρο τιμής και μνήμης…
”Παρουσιάζω την σημερινή πραγματικότητα. Δίνω μεγάλη βαρύτητα στον ιδρυτή του Ζωγράφειου Λυκείου που ήταν ο τραπεζίτης Χρηστάκης Ζωγράφος. Δεν είναι πολύ γνωστός στο ευρύ κοινό αν και ήταν αυτός που έδωσε ένα πολύ μεγάλο ποσό και χάρη σ αυτό έγινε πραγματικότητα και ιδρύθηκε το σχολείο. Στην ταινία εκτός από την ιστορία του ιδρυτή του παρουσιάζουμε την πορεία του σχολείου και την σημερινή του εικόνα”.
“ Οι μαθητές σήμερα είναι λιγότεροι” διευκρινίζει ο Έλληνας σκηνοθέτης, “καθώς έχει συρρικνωθεί πάρα πολύ ο ελληνισμός στην Κωνσταντινούπολη. Κάποτε φιλοξενούσε 700 μαθητές”. Προσθέτει όμως, ότι «γίνεται πολύ σημαντικό έργο, όπως γινόταν και στο παρελθόν και αυτό ήθελα να τονίσω και στην ταινία μου τον σημαντικό ρόλο και τη σημερινή δύναμη που έχει το Ζωγράφειο σχολείο».
Από το 1963 έως το 1994 ο αριθμός των μαθητών συνεχώς μειωνόταν και από το 1994 μέχρι και σήμερα κυμαίνεται μεταξύ 40 έως 52 μαθητές. “Αυτό”, λέει με αφορμή την ταινία ο διευθυντής του “ Zωγράφειου” Γιάννης Δεμιρτζόγλου (σσ 36 χρόνια στο σχολείο-25 διευθυντής του) “ αν το σκεφτούμε σαν καρδιογράφημα, μπορώ να πω ως αισιόδοξος άνθρωπος, ότι αφού υπάρχει παλμός, η ζωή συνεχίζει. Κι αυτό είναι το μήνυμα που θέλουμε να δίνουμε με κάθε προσπάθειά μας. Σήμερα φοιτούν 50 μαθητές και ελπίζουμε στο άμεσο μέλλον να αυξηθεί ο αριθμός αυτός».
“ Είναι σημαντικό” λέει ο σημερινός διευθυντής του “ για όλη τη Ζωγραφιώτικη οικογένεια ότι ένας Ζωγραφιώτης, ο Γιώργος Μουτεβελής, έκανε μία ταινία με θέμα το σχολείο μας, αλλά και το σχολείο στο οποίο φοίτησε ο ίδιος για 6 χρόνια. Σε αυτή την ταινία του, παρουσιάζει εικόνες από τη σημερινή κατάσταση και τις συνθήκες του σχολείου και αφήνει ένα αισιόδοξο μήνυμα για το μέλλον. Του εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας για την εξαιρετική του προσπάθεια και πρωτοβουλία να δημιουργήσει μία ταινία και για τη δική του μητέρα- Σχολή, που φέτος συμπλήρωσε 126 χρόνια από την ίδρυσή της, αν και το ευχαριστώ είναι πολύ φτωχό μπροστά σ’ αυτό το μεγάλο δώρο που μας έκανε…”
Αλεξάνδρα Χατζηγεωργίου
