Φέτος το καλοκαίρι, ο Ιβάν Τζουχά, γνωστός ιστορικός-ερευνητής, επισκέφτηκε ξανά το Γιάγκοντνογέ (Yagodnoe) της περιοχής Κολυμά, τόπο σταλινικών φυλακών και γνωστών γκουλάγκ που δημιουργήθηκαν για την εξόρυξη χρυσού. Ο Ιβάν Τζουχά μας στέλνει φωτογραφίες από τη μικρή πόλη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η έκπληξη ενός εστιατορίου που στην είσοδό του η ταμπέλα αναγράφει με αρχαιοελληνικά γράμματα την λέξη «Ελλάδα».
«Εδώ, στην Σάκχα (Γιακουτίγια), υπήρχαν φυλακές πολιτικών κρατουμένων, μεταξύ αυτών και Ελλήνων, στα λεγόμενα “γκουλάγκ”. Αυτό το εστιατόριο μπορεί να ξυπνήσει την περηφάνια του Έλληνα για την κουζίνα της χώρας! Εδώ τρώμε απλά: μακαρόνια με λουκάνικα το κύριο πιάτο και ότι άλλο μπορεί να βρει ο ταξιδιώτης στο λιτό μενού της “Ελλάδας της Καλυμά”, λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ιβάν Τζουχά, πρωτοπόρος στην έρευνα για τις σταλινικές διώξεις κατά των Ελλήνων από το 1989.
Ένα από τα εννιά του βιβλία ερευνών φέρει τίτλο: «Ο Παρθενώνας – πίσω, το Μαγκαντάν – μπροστά: Ιστορία των καταστολών κατά των Ελλήνων στην ΕΣΣΔ: Έλληνες στο Κολυμά» και βασίστηκε στις έρευνες που έκανε πολλά χρόνια στα αρχεία των φυλακών της.
«Το Κολυμά προέρχεται από το όνομα του χρυσοφόρου ποταμού που έχει μήκος 2129 χλμ στη περιφέρεια Γιακουτία της περιοχής Μαγκαντάν της Ρωσίας», εξηγεί. «Εδώ, όλοι οι δήμοι και τα χωριά δημιουργήθηκαν ως τόποι φυλακών, πολιτικών αλλά και κοινών εγκληματιών. Αργότερα, με κάλεσμα της κομμουνιστικής νεολαίας- Κομσομόλ, έφτασαν στην Κολυμά χιλιάδες νέοι για να εργαστούν στην εξόρυξη χρυσού», προσθέτει.
«Η Κολυμά σήμερα πεθαίνει… Πολλοί οικισμοί εξαφανίστηκαν, επειδή πλέον δεν υπάρχει εδώ χρυσός. Στα τέλη της δεκαετίας του είκοσι του περασμένου αιώνα όμως είχαν ανακαλυφθεί πλούσια κοιτάσματα χρυσού, που εξορύσσονταν με τη βοήθεια των κρατουμένων, οι οποίοι αποκαλούνταν “προδότες της πατρίδας”. Η Κολυμά σήμαινε εξόρυξη χρυσού, που πλέον δεν υπάρχει», καταλήγει ο Ιβάν Τζουχά.
Από τον ίδιο μαθαίνουμε ότι το εστιατόριο «Ελλάδα» πριν από περίπου 30 χρόνια είχε άλλο όνομα: «Αργώ», πιθανόν λόγω του μύθου για το χρυσόμαλλο δέρας. «Το 2006, μαζί με ελληνικό τηλεοπτικό συνεργείο, φτάσαμε κουρασμένοι στο Γιάγκοντνογε και ψάχναμε κάπου να φάμε, όταν βρεθήκαμε μπροστά σε ένα κτίριο με την επιγραφή “Αργώ!”», αφηγείται ο κ. Τζουχά.
«Όταν βρεθήκαμε μπροστά στο εστιατόριο “Αργώ”, νιώσαμε μια έπαρση. Ήταν μια πραγματική έκπληξη: να νοιώθουμε λες και βρισκόμαστε στις ταβέρνες της Πλάκας στην Αθήνα», θυμάται ο κ. Αγτζίδης.
Σύμφωνα με τον Ιβάν Τζουχά, ο ζωγράφος των τοιχογραφιών ήταν ένας Έλληνας, ο Κώστας Παρασκευά. «Δεν γνωρίζω που βρίσκεται ο Κώστας Παρασκευά και αν ζει σήμερα. Θα ήθελα πάντως πολύ να τον βρω», αναφέρει.
Σύμφωνα με τον Ιβάν Τζουχά, από το 1934 έως το 1956 στην περιφέρεια Μαγκαντάν μεταφέρθηκαν 1.500-1.600 φυλακισμένοι Έλληνες.
«Στις 10 Σεπτεμβρίου 2011 εγκαινιάστηκε στη πόλη Μαγκαντάν ένα μνημείο αφιερωμένο στους Έλληνες θύματα των σταλινικών διώξεων, αλλά δεν μπορούμε να μιλάμε εδώ για ελληνισμό… ίσως για κάποιους απόγονους… Οι Ελληνόφωνοι κρατούμενοι δεν είναι στη ζωή πια», λέει ο Τζουχά.
«Όπως κατάλαβα, οι Έλληνες που έφτασαν στην Κολυμά για εργασία έχουν πλήρως αφομοιωθεί», προσθέτει, αναφερόμενος στο νέο του βιβλίο, με τίτλο «Έλληνες Πολίτες στις φυλακές Γκουλάγκ», που αναμένεται να εκδοθεί το 2025 στην Αθήνα.
