Ογδόντα πέντε χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τον αιματοβαμμένο Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη και τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία των εργατικών αγώνων.
Μια εικόνα εκείνης της ημέρας, η μορφή της μητέρας του Τάσου Τούση, του πρώτου νεκρού των μεγάλων απεργιακών κινητοποιήσεων των καπνεργατών και άλλων εργαζομένων, να θρηνεί πάνω από το άψυχο κορμί το γιου της, στο πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη, συγκλονίζει τον Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος κλείνεται στη σοφίτα του σπιτιού του, στην οδό Μεθώνης, για δυο μερόνυχτα, και γράφει τον μεγαλειώδη “Επιτάφιο“.
Ο Μίκης Θεοδωράκης τον μελοποιεί το 1958, ο Μάνος Χατζιδάκις τον ενορχηστρώνει και επιλέγει να τον τραγουδήσει η Νανά Μούσχουρη, ενώ στη συνέχεια η ενορχήστρωση από τον Μίκη Θεοδωράκη με την ερμηνεία του Γρηγόρη Μπιθικώτση και την εκτέλεση του Μανώλη Χιώτη τραγουδιέται κι ακούγεται παντού.
Ένα 45άρι βινύλιο με την εκτέλεση της Νανάς Μούσχουρη σε ενορχήστρωση του Μάνου Χατζηδάκι και την υπογραφή της μεγάλης Ελληνίδας αοιδού στο εξώφυλλο, που βρήκε τυχαία σ’ ένα παζάρι παλαιών αντικειμένων στη Γενεύη της Ελβετίας ο Θεσσαλονικιός ιστορικός Λεόν Σαλτιέλ, “ξυπνά” μνήμες της εποχής εκείνης.
“Μέρα ματιού μου μίσεψες, μέρα μαγιού σε χάνω“, γράφει ο Ρίτσος σ’ έναν από τους εμβληματικούς στίχους του Επιταφίου που δίνουν “φωνή” στο μοιρολόι της χαροκαμένης μάνας που θρηνεί τον γιο της περιτριγυρισμένη από χωροφύλακες και διαδηλωτές.
“Με το που είδα το εξώφυλλο, η σκέψη μου ταξίδεψε στα γεγονότα του Μάη του ’36“, εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Λεόν Σαλτιέλ, ο οποίος ανασυνθέτει κομμάτια της ιστορίας της γενέθλιας πόλης του, της Θεσσαλονίκης -και όχι μόνο– με σπάνια αντικείμενα που ανακαλύπτει σε παλαιοπωλεία και παζάρια ανά τον κόσμο και αναρτά τις ξεχωριστές ιστορίες που τα συνοδεύουν στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook.
Ο Μάης που βάφτηκε στο αίμα
Δώδεκα νεκροί και σχεδόν 300 τραυματίες ήταν ο τραγικός απολογισμός της αιματηρής καταστολής από τη χωροφυλακή της μεγάλης διαδήλωσης των καπνεργατών και άλλων εργαζομένων στη Θεσσαλονίκη εκείνο τον Μάη.
Η μεγάλη οικονομική κρίση, που ακολούθησε το κραχ του 1929 και η στάση πληρωμών της Ελλάδας το 1932 οδήγησαν σε μαζικούς απεργιακούς αγώνες, που έφτασαν στην κορύφωση τους τον Μάιο του 1936, στη Θεσσαλονίκη, με τη μεγάλη απεργία των καπνεργατών. Μια απεργία που “πνίγηκε” στο αίμα από την κυβέρνηση Μεταξά.
Το πρωί της 8ης Μαΐου του 1936, η χωροφυλακή εμπόδισε χιλιάδες διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο, όπου έδρευε η Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος ασκώντας υπέρμετρη βία, αποτέλεσμα της οποίας ήταν ο τραυματισμός πολλών διαδηλωτών.
Η πόλη στρατοκρατείται καθώς η κυβέρνηση Μεταξά ήθελε να καταστείλει με κάθε μέσο τις απεργιακές κινητοποιήσεις. Την επομένη, στις 9 Μαΐου, το απεργιακό μέτωπο διευρύνεται και οι κεντρικοί δρόμοι “πλημμυρίζουν” από διαδηλωτές που επιχειρούν και πάλι να κινηθούν προς το Διοικητήριο. Σχεδόν όλη η Θεσσαλονίκη απεργεί και είναι στους δρόμους.
Η χωροφυλακή χάνει τον έλεγχο και αρχίζει να πυροβολεί στο ψαχνό τους διαδηλωτές, με αποτέλεσμα δώδεκα εξ αυτών να χάσουν τη ζωή τους και πολλοί να τραυματιστούν.
Εκτός του αυτοκινητιστή Τάσου Τούση, νεκροί -σύμφωνα με τα σχετικά δημοσιεύματα- έπεσαν οι Αναστασία Καρανικόλα, Ιντό Σενόρ, Γ. Πανόπουλος, Δ. Αγλαμίδης, Σαλβατόρ Ματαράσο, Δ. Λαϊλάνης, Στ. Διαμαντόπουλος, Μανώλης Ζαχαρίου, Ευθύμης Μάνος και Μανώλης Ζαχαρίου.
Δείτε επίσης: Πρωτομαγιά: Μια ιστορική ματιά σε μια μέρα ορόσημο της εργατικής τάξης
