Ένα Κεντρικό Μητρώο Επιδομάτων, αναλόγως των προτύπων άλλων ευρωπαϊκών χωρών, προγραμματίζει το οικονομικό επιτελείο σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία, με στόχο την απόκτηση μιας συνολικής και ολοκληρωμένης εικόνας σχετικά με το ύψος των επιδομάτων, τις κατηγορίες που τα κατευθύνουν και τους δικαιούχους τους. Σκοπός είναι η παρακολούθηση και ο έλεγχος για τον εντοπισμό περιστατικών κατάχρησης και αδικιών, προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις που θα καταστήσουν την επιδοματική πολιτική πιο αποτελεσματική.
Η κυβέρνηση έχει ήδη προαναγγείλει αναγκαίες αλλαγές στην πολιτική των επιδομάτων, χωρίς να υπάρξει μείωση του συνολικού προϋπολογισμού τους. Αυτό προκύπτει από την παρατήρηση ότι το ισχύον πλαίσιο και τα κριτήρια χορήγησής τους δημιουργούν φαινόμενα κατάχρησης και αδικίας, προκαλώντας ταυτόχρονα στρεβλώσεις σε διάφορους τομείς.
Για την επιτακτικότητα αυτών των παρεμβάσεων έχουν μιλήσει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, καθώς και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο υπουργός ανέφερε ότι η αλλαγή στη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών με βάση τον τεκμαρτό προσδιορισμό του εισοδήματός τους είχε ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση δαπανών ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτά τα επιδόματα καταβάλλονταν σε επαγγελματίες που δήλωναν πολύ χαμηλά εισοδήματα σύμφωνα με το προηγούμενο φορολογικό καθεστώς. Επιπλέον, ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας επισήμανε στην έκθεσή του για τη νομισματική πολιτική ότι η τρέχουσα πρακτική χορήγησης επιδομάτων, που βασίζεται αποκλειστικά στα δηλωθέντα εισοδήματα σε μια οικονομία με αυξημένη φοροδιαφυγή, οδηγεί σε ανορθολογική και άδικη χρήση των δημόσιων πόρων.
Δύο σημαντικές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνουν, αφενός, την απόφαση του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, σύμφωνα με την οποία από τις αρχές του 2025 σχεδόν όλα τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ θα καταβάλλονται κατά 50% μέσω προπληρωμένης κάρτας, και αφετέρου, το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας για αλλαγές στα κριτήρια χορήγησης του επιδόματος ανεργίας. Η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως αναμένει ότι οι αλλαγές θα ενισχύσουν τα κίνητρα για εύρεση εργασίας από τους ανέργους, προκειμένου να αυξηθεί η προσφορά εργασίας σε τομείς και κλάδους που αντιμετωπίζουν σημαντικές ελλείψεις προσωπικού, με σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία.
Σύμφωνα με τα σενάρια που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας, το νέο επίδομα ανεργίας θα είναι κλιμακωτό και εμπροσθοβαρές, επιτρέποντας στους ανέργους να λαμβάνουν υψηλότερο ποσό για τους πρώτους δύο έως τρεις μήνες, το οποίο θα μειώνεται καθώς περνά ο χρόνος επιδότησης. Ειδικότερα, εξετάζεται το βασικό επίδομα να ανέρχεται στο 70% του κατώτατου μισθού, αντί του 61,4% που είναι σήμερα, για τους πρώτους μήνες και στη συνέχεια να υποχωρεί στο 60% ή 50% του κατώτατου μισθού. Το συνολικό ποσό του επιδόματος θα παραμείνει στα σημερινά επίπεδα, με τον άνεργο να λαμβάνει μεγαλύτερο ποσό στην αρχή της περιόδου και μικρότερο αργότερα. Επιπλέον, στο νέο επίδομα θα προστεθεί ένα μπόνους προϋπηρεσίας, το οποίο εξετάζεται να χορηγείται σε ανέργους με προϋπηρεσία άνω των τριών ετών. Για το εποχικό επίδομα που καταβάλλεται στους εργαζόμενους στον τουρισμό, θα υπάρχουν αλλαγές στα κριτήρια χορήγησης με σκοπό να ενισχυθεί το κίνητρο για διαρκή απασχόληση και μετά τη λήξη της τουριστικής περιόδου.
