Σήμερα, στην πλατεία Αριστοτέλους, μέλη της οργάνωσης SolidarityNow σε συνεργασία με την ΑμΚΕ REVMA παρουσίασαν την ιστορική πορεία ενός παραμελημένου Ολοκαυτώματος που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο περισσότερων από 500.000 Ρομά στην Ευρώπη, μέσω αφισών και ενημερωτικών φυλλαδίων.
Η ενέργεια οργανώθηκε για να τιμήσει την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ρομά στην Ευρώπη και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Τζαφ Ανγκλάλ», το οποίο στη Ρομανί γλώσσα σημαίνει «Πάμε Μπροστά» και αποσκοπεί στην ενδυνάμωση της σχολικής εκπαίδευσης των παιδιών Ρομά. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση του SolidarityNow, 80 χρόνια μετά την 2α Αυγούστου 1944, οι Ρομά συνεχίζουν σε πολλές περιπτώσεις να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, σε προσωρινά καταλύματα χωρίς πρόσβαση σε ρεύμα και τρεχούμενο νερό, στερούμενοι επίσης την πρόσβαση στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, την εργασία και την εκπαίδευση. Οι δράσεις του έργου θα υλοποιηθούν σε τρεις κοινότητες Ρομά στη Κεντρική Μακεδονία, συγκεκριμένα στον Δενδροπόταμο, στον δήμο Παύλου Μελά και στον Πέλεκα, στον δήμο Κατερίνης.
Το «ξεχασμένο» Ολοκαύτωμα
Σύμφωνα με ενημερωτικό φυλλάδιο που συντάχθηκε στο πλαίσιο του έργου, δύο χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ στη Γερμανία, στις 26 Νοεμβρίου 1935 εκδόθηκε ένα συμπληρωματικό διάταγμα των νόμων της Νυρεμβέργης, το οποίο χαρακτήριζε τους Ρομά ως εχθρούς του φυλετικού κράτους. Έτσι, η μοίρα των Ρομά στην Ευρώπη ήταν συνδεδεμένη με την των Εβραίων στο εβραϊκό ολοκαύτωμα. Το 1937, ο ψυχολόγος και ψυχίατρος Ρόμπερτ Ρίττερ διορίστηκε διευθυντής του Ινστιτούτου Φυλετικής Υγιεινής και ενέλαβε την αναγνώριση και ταξινόμηση των Ρομά. Το 1938, ο Ρίττερ υποστήριξε τον αρχηγό της γερμανικής αστυνομίας, Χάινριχ Χίμλερ, προκειμένου να εκδώσει διάταγμα που θα έθετε σε εφαρμογή τη συστηματική καταπολέμηση της «μάστιγας» των Τσιγγάνων. Πρωταρχικός στόχος του Ρίττερ και των συνεργατών του ήταν η φυλετική αναγνώριση και ταξινόμηση 30.000 Τσιγγάνων. Ταξίδεψαν σε όλη τη Γερμανία, φωτογραφίζοντας, κάνοντας μετρήσεις και παίρνοντας δείγματα αίματος. Τα ερευνητικά δεδομένα έδειξαν τη φερόμενη σύνδεση μεταξύ της κληρονομικότητας των Ρομά και της εγκληματικότητας, τέτοιες κοινωνικά ανεπίτρεπτες συμπεριφορές και η παραβατικότητα θεωρούνταν προϊόν βιολογικών παραγόντων. Στο διάταγμα του 1938 περιγράφεται και αιτιολογείται συνοπτικά η νέα πολιτική απέναντι στους Τσιγγάνους της Γερμανίας, και λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1939, εκδόθηκαν περισσότερες οδηγίες για την πιο συστηματική εφαρμογή του ανωτέρω διατάγματος.
Στην εξόντωση των Ρομά συμμετείχαν «επιστήμονες», οι οποίοι προσέφεραν επιστημονικά ερείσματα στις απάνθρωπες πράξεις των Ναζί. Ιατρικοί ερευνητές των γερμανικών αρχών είχαν το δικαίωμα να επιλέγουν άτομα ως υποκείμενα μελέτης για τα ψευδοεπιστημονικά ιατρικά πειράματά τους. Ο πιο γνωστός από αυτούς τους γιατρούς ήταν ο δόκτωρ Γιόζεφ Μένγκελε, που εργάστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς. Ο Μένγκελε φαινόταν ιδιαίτερα πρόθυμος να συνεργαστεί με παιδιά Ρομά, προσφέροντάς τους γλυκά και παιχνίδια, και τα οδηγούσε προσωπικά στο θάλαμο αερίων. Το Νοέμβριο του 1943, οι Ρομά τέθηκαν στο ίδιο επίπεδο με τους Εβραίους και στάλθηκαν σε στρατόπεδα εξόντωσης. Οι Ρομά στο Άουσβιτς αναγκάστηκαν να φορούν το καφέ ανεστραμμένο τρίγωνο στις φόρμες τους, ώστε να διακρίνονται από άλλους κρατουμένους. Χιλιάδες Ρομά εκτελέστηκαν ή πέθαναν από ασθένειες, υποσιτισμό και ακραία κακομεταχείριση.
Το Ολοκαύτωμα στις 2 Αυγούστου 1944
Στις 2 Αυγούστου 1944, ανακοινώθηκε η «Τελική Λύση» για το ειδικό στρατόπεδο συγκέντρωσης των Τσιγγάνων. Τη συγκεκριμένη μέρα, περισσότερα από 4.000 Ρομά, άνδρες, γυναίκες και παιδιά εξοντώθηκαν σε θαλάμους αερίων του Άουσβιτς – Μπιρκενάου, σηματοδοτώντας μια από τις πιο φρικτές ημέρες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων παραμένει άγνωστος. Στο Άουσβιτς, τουλάχιστον 23.000 Ρομά θανατώθηκαν, ενώ βάσει εκτιμήσεων, τουλάχιστον 500.000 Ρομά καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από τους Ναζί και από φιλικά τους καθεστώτα, με συνέπεια σε ορισμένες χώρες να εξοντωθεί πάνω από το 80% του πληθυσμού των Ρομά.
Μόλις στα τέλη του 1979, η Γερμανία αναγνώρισε τη δίωξη των Ρομά από τους Ναζί ως φυλετικά υποκινούμενη. Το 1992 αποφασίστηκε η ανέγερση ειδικού μνημείου προς τιμή των Γερμανών Ρομά που έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας των μέτρων δίωξης του γερμανικού κράτους, και το 2015, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κήρυξε την 2α Αυγούστου ως «Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Ρομά».
