Σε αγροτικές περιοχές, κυρίως στη βόρεια Ελλάδα, με πληθυσμούς κάτω των 15.000 κατοίκων και σε χωριά με έντονο το υδάτινο στοιχείο, τη βλάστηση και την παρουσία πτηνών και κουνουπιών, καταγράφονται τα περισσότερα κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου σε ανθρώπους και μάλιστα με εκδηλώσεις στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Αυτά, άλλωστε, χαρακτηρίζονται και τα σοβαρότερα περιστατικά, καθώς αφορούν κρούσματα εγκεφαλίτιδας, μηνιγγίτιδας ή και οξείας χαλαρής παράλυσης. Τα παραπάνω προκύπτουν από έρευνα που διενεργήθηκε σε βάθος δεκαετίας, δηλαδή για την περίοδο από το 2010, που εμφανίστηκε ο ιός στη χώρα, μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου Ελλάδας- Γερμανίας «Early Warning System for Mosquito- borne Diseases- EWSMD», που ξεκίνησε πέρυσι με τη συμμετοχή δύο φορέων από κάθε χώρα.
Ο πρόεδρος της εταιρείας «Οικοανάπτυξη A.E.» και συντονιστής του ερευνητικού έργου, Σπύρος Μουρελάτος, μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ γνωστοποιεί ότι επί συνόλου 325 Καλλικρατικών δήμων, οκτώ μόλις δήμοι, με κυρίως αγροτικές περιοχές στις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας, εμφανίζουν ποσοστά επίπτωσης του ιού του Δυτικού Νείλου άνω του 5. Η συγκεκριμένη τιμή εκφράζει τον μέσο όρο δεκαετίας των ασθενών από τον ιό με εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα ανά 100.000 ανθρώπους.
Εκατόν σαράντα τρεις δήμοι της χώρας εμφανίζουν τιμές κάτω του 5, ενώ σε 174 δεν καταγράφηκε ποτέ ανθρώπινο κρούσμα. Σε επίπεδο Περιφερειών, οι μέσες αυτές τιμές δεκαετίας αντιστοιχούν σε 2,06 στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, 1,79 στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, 1 στη Θεσσαλία, 0,61 στην Αττική και 0,42 στην Πελοπόννησο.
Μεγάλο μέρος των κρουσμάτων αφορά έναν μικρό πληθυσμό
Ειδικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, είναι αξιοσημείωτο ότι το 60% των κρουσμάτων του ιού του Δυτικού Νείλου σε ανθρώπους με εκδηλώσεις στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα εντοπίζεται σε 126 οικισμούς, επί συνόλου 1.047 της Περιφέρειας. Και οι 126 αυτοί οικισμοί έχουν πληθυσμό κάτω των 15.000 κατοίκων και αντιστοιχούν σε ένα συνολικό πληθυσμό 142.000 ανθρώπων (7,5% του συνόλου του πληθυσμού της περιφέρειας).
«Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος των κρουσμάτων αφορά έναν μικρό πληθυσμό» σχολιάζει ο κ. Μουρελάτος και συμπληρώνει ότι κοινά στοιχεία των οικισμών όπου εκδηλώνονται κρούσματα με αυξημένη συχνότητα σε σχέση με τους υπόλοιπους οικισμούς είναι, η ύπαρξη πολλών εστιών αναπαραγωγής κουνουπιών όπως βόθροι και φρεάτια, αποστραγγιστικά κανάλια κ.α., σε συνδυασμό με συγκεκριμένες μικροκλιματικές και άλλες περιβαλλοντικές συνθήκες.
Μηδενικός ο αριθμός των κρουσμάτων σε τουρίστες
Διευκρινίζει ωστόσο, ότι δεν έχουν καταγραφεί κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου σε τουρίστες πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. «Είναι μηδενικός ο αριθμός των κρουσμάτων σε τουρίστες στη Χαλκιδική, αν και η Χαλκιδική συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος των 36 εκατομμυρίων διανυκτερεύσεων της Κεντρικής Μακεδονίας το καλοκαίρι που είναι και η περίοδος αιχμής σε ό,τι αφορά τον ιό του Δυτικού Νείλου» προσθέτει.
Στην Ελλάδα ο μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων στην Ευρώπη
Γενικότερα, όπως έδειξαν τα αποτελέσματα της έρευνας, την τελευταία δεκαετία, στην Ελλάδα σήμερα καταγράφεται ο μεγαλύτερος αριθμός κρουσμάτων στην Ευρώπη, ενώ η φετινή χρονιά αντιπροσωπεύει την τρίτη πιο σημαντική χρονιά, με συνολικό αριθμό κρουσμάτων άνω των 200, εκ των οποίων άνω των 125 με εκδηλώσεις στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Το μέσο ετήσιο ποσοστό επίπτωσης, δηλαδή ο αριθμός των ασθενών με εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα ανά 100.000 πληθυσμού για τη δεκαετία 2010 – 2019 για το σύνολο της χώρας ανέρχεται σε 0,77 ετησίως. Η συγκεκριμένη μέση τιμή είναι η υψηλότερη τιμή που καταγράφεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ από το 2010 και μετά, με εξαίρεση τα έτη 2015 και 2016 οπότε και δεν καταγράφηκαν κρούσματα, το σύνολο των κρουσμάτων στην Ελλάδα ξεπερνά τα 1.200. «Ο ιός του Δυτικού Νείλου είναι διεθνώς η 8η σημαντικότερη λοιμώδης νόσος που μεταδίδεται με διαβιβαστές, αλλά στην Ευρώπη από το 2018 και μετά είναι σαφώς η σημαντικότερη» τονίζει. Δεν παραλείπει, άλλωστε, να αναφέρει ότι «για πρώτη φορά, στις 27 Σεπτεμβρίου του 2019 αναφέρθηκε κρούσμα του ιού του Δυτικού Νείλου και στη Γερμανία πλέον, το οποίο αντιπροσωπεύει το βορειότερο μέχρι σήμερα γεωγραφικό πλάτος της εξάπλωσης του ιού στην Ευρώπη».
Απαραίτητες οι στοχευμένες δράσεις ενημέρωσης του κοινού και ενέργειες καταπολέμησης κουνουπιών
«Είναι προφανής η ανάγκη, τα επόμενα χρόνια, οι δράσεις ενημέρωσης του κοινού και οι ενέργειες καταπολέμησης των κουνουπιών να επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές, σε συγκεκριμένες περιόδους, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και επιδραστικότητα των προγραμμάτων καταπολέμησης, με απώτερο σκοπό την δραστική μείωση του αριθμού των κρουσμάτων του ιού σε ανθρώπους» εξηγεί ο κ. Μουρελάτος.
Οι δύο βασικοί κατευθυντήριοι άξονες για την αντιμετώπιση του Ιού του Δυτικού Νείλου, θα πρέπει από εδώ και πέρα να είναι η εντατικοποίηση των παρεμβάσεων σε συγκεκριμένες περιοχές υψηλού κινδύνου και η ανάπτυξη και χρήση επιχειρησιακών μοντέλων πρόβλεψης, έτσι ώστε οι όποιες παρεμβάσεις να προηγούνται και όχι να έπονται της κρίσιμης περιόδου μετάδοσης. Και αυτό είναι πλέον εφικτό μέσω της ανάλυσης χρονοσειρών δεδομένων μεγάλου όγκου που υπάρχουν από το 2010 και μετά, με τη χρήση μεθοδολογιών τεχνητής νοημοσύνης, ειδικά στην Κεντρική Μακεδονία, όπου βρίσκεται σε εξέλιξη και το προαναφερόμενο ερευνητικό έργο.
Σημειώνεται ότι στο ερευνητικό πρόγραμμα (www.wnvalert.eu) από γερμανικής πλευράς συμμετέχουν το Ινστιτούτο τροπικής ιατρικής -Bernhard Nocht Institute for Tropical Medicine (BNITM) και η εταιρεία για τον έλεγχο των κουνουπιών -Gesellschaft zur Förderung der Mückenbekämpfung e.V/Institut für Dipterologie (GFS/IfD). Από ελληνικής πλευράς συμμετέχουν το ΑΠΘ (Ιατρική σχολή -τμήμα Μικροβιολογίας, καθ. Αννα Παπά, Γεωλογική σχολή – τμήμα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας, επ. καθ. Ελένη Κατράγκου) και η εξειδικευμένη σε έργα καταπολέμησης κουνουπιών εταιρεία «Οικοανάπτυξη A.E.». Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και τη βάση δεδομένων του ελληνογερμανικού προγράμματος.
Π. Γιούλτση
