Στολίδι της Θεσσαλονίκης, σπίτι του αθλητισμού για εκατοντάδες αθλητές, το Εθνικό Καυτανζόγλειο Στάδιο Θεσσααλονίκης, συμπληρώνει, στις 27 Οκτωβρίου, εξήντα χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας, αποτελώντας υψηλών προδιαγραφών αθλητική στέγη, όχι μόνο για τον πληθυσμό της πόλης, αλλά, γενικότερα, για όλη τη Βόρεια Ελλάδα και τη χώρα.
Εγκαινιάστηκε μία φθινοπωρινή μέρα του 1960 από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον τότε βασιλιά Παύλο, παρουσία 42.000 πολιτών, θεατών, φιλάθλων και πολλών επισήμων, εκπροσώπων της πολιτείας και της κοινωνικής και αθλητικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης.
Το οικόπεδο αποτελούσε κληροδότημα του Λυσίμαχου Καυτανζόγλου, πατέρα του δωρητή, από το 1931. Προέβλεπε, αρχικά, την ανέγερση μαυσωλείου, στο χώρο του Κεδρηνού Λόφου, σε σχέδια μάλιστα του ίδιου του δωρητή, που ήταν και φημισμένος αρχιτέκτονας. Μετά τον θάνατο του Λυσίμαχου- το 1932- και λόγω δυσμενών οικονομικών συγκυριών, εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου, η αξία του κληροδοτήματος, παραμένοντας αδρανοποιημένο, άρχισε να… εξανεμίζεται. Το 1956 ο Θεσσαλονικιός υπουργός Παιδείας και δημοσιογράφος, Πέτρος Λεβαντής, είχε την ιδέα να τροποποιήσει τους όρους του ανενεργού κληροδοτήματος και να το στρέψει στην κατασκευή σύγχρονου σταδίου αντί για το προβλεπόμενο μαυσωλείο, μία εισήγηση που έγινε δεκτή από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Αφού ξεπεράστηκαν τα κληρονομικά προβλήματα, με τη συμμετοχή αρμοδίων και έγκριτων νομικών, θεμελιώθηκε, στις 28 Οκτωβρίου 1956, στην περιοχή που τότε αποκαλούνταν “Δόξα”, στην Τριανδρία. Σύντομα το επιβλητικό στάδιο κατασκευάστηκε και ολοκληρώθηκε.
Στα εγκαίνια του σταδίου, στις 27 Οκτωβρίου 1960, παρευρέθηκαν, εκτός από τον πρωθυπουργό και τον βασιλά, η βασίλισσα Φρειδερίκη, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων, ο ολυμπιονίκης, ιστιοπλόος του 1960, διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος, οι αδερφές του, πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη, όπως και ο “μέγας αυλάρχης των ανακτόρων”, Δημήτρης Λεβίδης, καθώς και η “κυρία επί των τιμών”, Ιουλία Καρόλου. Επίσης, η τότε σύζυγος του πρωθυπουργού, Αμαλία Mεγαπάνου και πολλοί ακόμα επώνυμοι της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της χώρας. Τα εγκαίνια του σταδίου ολοκληρώθηκαν, μετά από μία θεαματική τελετή, με ένα εικοσάλεπτο ποδοσφαιρικό αγώνα επίδειξης, μεταξύ της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου της Ελλάδας και της Μικτής Θεσσαλονίκης, όπου επικράτησε η Εθνική Ελλάδος με 1-0 και με γκολ που σημείωσε ο ακραίος επιθετικός της Προοδευτικής, Μπέσης.
Πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας
Ο πρώτος επίσημος ποδοσφαιρικός αγώνας που έγινε στο Καυτανζόγλειο ήταν η αναμέτρηση του Ηρακλή με τον Θερμαϊκό, για το ελληνικό πρωτάθλημα Α’ εθνικής κατηγορίας και έληξε με νίκη του Ηρακλή, με σκορ 2-1. Ο αείμνηστος Πλαστήρας Ξυλάς ήταν αυτός που σκόραρε πρώτος στο νεότευκτο στάδιο. Ήταν 6 Νοεμβρίου 1960. Ο πρώτος διεθνής αγώνας ποδοσφαιρικός αγώνας έγινε στις 26 Οκτωβρίου 1961, ανάμεσα στον Ηρακλή και τη Μικτή Βοϊβοντίνας και έληξε με 2-1 για την ομάδα της Θεσσαλονίκης.
Για τις ανάγκες της διεξαγωγής και των μεταδόσεων των ευρωπαϊκών νυχτερινών αγώνων τοποθετήθηκαν προβολείς, που ήταν για σειρά χρόνων εκτός σταδίου, από το Σεπτέμβριο του 1963, όταν εγκαινιάστηκαν στον αγώνα Ηρακλής – Σαραγόσα.
Το σύγχρονο Καυτανζόγλειο Στάδιο φιλοξένησε και τις υπόλοιπες ομάδες της πόλης στους πρώτους ευρωπαϊκούς αγώνες τους. Έτσι, ο Άρης αγωνίστηκε απέναντι στην Ρόμα (0-0) το αποτέλεσμα και εναντίον της Τσέλσι, με 1-1 τελικό αποτέλεσμα, παρουσία 42.103 θεατών, ενώ ο ΠΑΟΚ σημείωσε στο Καυταντζόγλειο την πρώτη του διεθνή νίκη, απέναντι στην αυστριακή Βίνερ, για τον θεσμό του κυπέλλου Διεθνών Εκθέσεων, με σκορ 2-1. Στις 16 Οκτωβρίου 1966 έγινε και ο πρώτος αγώνας της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου η οποία αντιμετώπισε την Φινλανδία για τα προκριματικά του κυπέλλου Εθνών Ευρώπης, αγώνας που έληξε με νίκη της ελληνικής εθνικής με 2-1.
Τον Μάιο του 1973 έγινε ο πρώτος τελικός ευρωπαϊκής διοργάνωσης. Ήταν ο τελικός του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης, ανάμεσα στην ιταλική Μίλαν και την αγγλική Λιντς και ήταν ο πρώτος που ανατέθηκε στην Ελλάδα, αφού το Καυτανζόγλειο πληρούσε τις προϋποθέσεις λειτουργικότητας και ασφάλειας. Ο αγώνας έληξε με 1-0 και η Μίλαν στέφθηκε κυπελλούχος Ευρώπης, κάτω όμως από τις αποδοκιμασίες των Θεσσαλονικιών φιλάθλων οι οποίοι θεώρησαν ότι η αγγλική ομάδα αδικήθηκε.
Πρώτη τηλεοπτική μετάδοση αγώνα της εθνικής από το Καυταντζόγλειο έγινε το 1969, σε παιχνίδι της εθνικής Ελλάδας με την αντίστοιχη της Ελβετίας, στο πλαίσιο των προκριματικών του Παγκοσμίου κυπέλλου 1970. Ήταν στις 15 Οκτωβρίου του 1969 και ήταν η πρώτη τηλεοπτική μετάδοση αγώνα της εθνικής με σχολιαστή- εκφωνητή τον Γιάννη Διακογιάννη και με τελικό αποτέλεσμα τη νίκη της ελληνικής εθνικής με 4-1.
Στις 28 Ιουνίου 1970 έγινε ο τελικός του κυπέλλου Ελλάδας, με αντιπάλους τους Θεσσαλονικείς Αρη-ΠΑΟΚ, όπου νικητής αναδείχτηκε ο Άρης. Είναι και ο μοναδικός τίτλος που έχει κατακτήσει τα τελευταία 60 χρόνια η ομάδα της Θεσσαλονίκης.
Ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία του Καυτανζόγλειου Σταδίου της Θεσσαλονίκης αποτελούν-μετά το 1980- οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που έγιναν σ αυτό με κυρίαρχες τις μεγάλες ροκ συναυλίες πχ Scorpions και Whitesnake, οι συναυλίες- αφιέρωμα με φιλανθρωπικό χαρακτήρα όπως αυτές για τον Στ Καζαντζίδη και τον Δημ Μητροπάνο. Μεγαλύτερη από πλευράς προσέλευσης κόσμου θεωρείται αυτή του Βασ. Παπακωνσταντίνου, τον Σεπτέμβριο του 1989, για την οποία είχαν «κοπεί» 62.800 εισιτήρια αλλά εκτιμάται ότι την παρακολούθησαν τουλάχιστον 10.000 περισσότερα άτομα.
Στις 28 Ιουνίου 1991 ξεκίνησαν οι 11οι Μεσογειακοί Αγώνες, που διεξάγονταν ταυτόχρονα σε έξι ελληνικές πόλεις, με το Καυτατζόγλειο στάδιο και το Αλεξάνδρειο Μέλαθρο Θεσσαλονίκης (Παλέ Ντε Σπόρ) να έχουν ένα μεγάλο κομμάτι των αγώνων στο οποίο συνολικά πήραν μέρος 3.500 αθλητές που αγωνίστηκαν σε 23 αθλήματα. Τέλος στις 11 Αυγούστου του 2004 έγινε στο Καυτανζόγλειο η πρώτη αθλητική αναμέτρηση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, όπου φιλοξενήθηκαν 12 αγώνες ποδοσφαίρου της προκριματικής, προημιτελικής και ημιτελικής φάσης, καθώς και ο αγώνας για την τρίτη θέση των ανδρών. Ο πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας των Ολυμπιακών Αγώνων έγινε μεταξύ των Ολυμπιακών ομάδων Ελλάδας και Νότιας Κορέας, δύο μέρες πριν από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων. Πραγματοποιήθηκε σε ένα κατάμεστο στάδιο, στο πλαίσιο του πρώτου ομίλου του Ολυμπιακού τουρνουά και έληξε ισόπαλος 2-2.
Παγκόσμιοι Αγώνες στίβου
Το 2009 έγιναν εξαιρετικοί παγκόσμιοι αγώνες στίβου στο κατάμεστο Καυτατζόγλειο στάδιο με 23.178 εισιτήρια την πρώτη μέρα και 20.734 τη δεύτερη και στους οποίους πήραν μέρος κορυφαίοι αθλητές του παγκόσμιο στίβου, όπως ο υπεραθλητής Γιουσέϊν Μπολτ, η Ρωσίδα επικοντίστρια Έλενα Ισινμπάγεβα, η άλτης του ύψους Μπλάνκα Βλάσιτς, από την Κροατία και σημαντικός αριθμός ακόμα μεγάλων αθλητών και το φίλαθλο κοινό της Θεσσαλονίκης απόλαυσε μοναδικές στιγμές με αγωνίσματα στίβου που έκτοτε δεν επαναλήφθηκαν.
To ρεκόρ Σταδίου σε αγώνα ποδοσφαίρου καταχωρήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1971, σε ντέρμπι Ηρακλή- Παναθηναϊκού (1-0) με 45.634 εισιτήρια, ενώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις υπήρχαν τουλάχιστον 50.000 θεατές στις κερκίδες, στους διαδρόμους και στα περιθώρια των διαδρόμων και άλλες 6.000 θεατών εκτός σταδίου που δεν βρήκαν τρόπο εισόδου στο γήπεδο. Το 1-0 με το οποίο γράφτηκε το τελικό αποτέλεσμα και με σκόρερ τον Γρηγόρη Ζαφειρίδη, έμεινε στις εικόνες που γράφτηκαν στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου και που έκαναν εκείνη τη βραδιά το Καυτανζόγλειο μέρος της ιστορίας του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Με το ριζικό λίφτιγκ που έγινε το 2004 το Καυτανζόγλειο μετατράπηκε σε υπερσύχρονο ευρωπαϊκό στάδιο, ενώ γηπεδούχος τα προηγούμενα χρόνια και σχεδόν βασικός χρήστης ήταν ο Ηρακλής, που έδωσε εκεί από το 1960 τους αγώνες του στο πλαίσιο των ελληνικών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεών του. Ο Νίκος Λιάρος είναι 84 ετών και ο μεγαλύτερος σε ηλικία βετεράνος του Ηρακλή. Σήμερα αναπολεί με ανάμνηση εκείνα τα χρόνια: “Τα γήπεδα ήταν όλα χωρίς χλοοτάπητα και με τον σκληρό αγωνιστικό χώρο ήταν πολύ επικίνδυνα. Βλέπω σήμερα τους σύγχρονους παίκτες που μερικές φορές, όταν σκοράρουν, γλιστρούν στο χόρτο με τα γόνατα για να πανηγυρίσουν και πάντα κάνω ασυναίσθητα τη σύγκριση πως αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει ποτέ, τότε. Όταν πέφταμε για τις ανάγκες του παιχνιδιού, σηκωνόμασταν γδαρμένοι στα πόδια και τα πλευρά. Τα βράδια δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε στα πλάγια. Ήμασταν διαρκώς με πληγές και εγώ θυμάμαι πως μόνιμα κοιμόμουν είτε μπρούμυτα είτε ανάσκελα. Βλέπω τώρα αυτά τα γήπεδα και ζηλεύω τους σύγχρονους ποδοσφαιριστές που κερδίζουν και πολλά λεφτά. Το Καυτανζόγλειο στάδιο που ήταν η έδρα μας από τότε που κατασκευάστηκε μας απάλλαξε από δύσκολους και ακατάλληλους αγωνιστικούς χώρους. ‘Ηταν για όλους μας ένα γήπεδο πολυτελείας και είναι πολύ θετικό που σήμερα, 60 χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας του, είναι σε άριστη κατάσταση”.
Βασίλης Χατζηπαναγής και Καυτανζόγλειο
Αν όμως στα γήπεδα ποδοσφαίρου υπήρχε ένας σολίστ, για το Καυτανζόγλειο στάδιο, αυτός ήταν ο Βασίλης Χατζηπαναγής. Ήταν αυτός που γέμιζε το στάδιο για σειρά χρόνων, όπως και πολλά γήπεδα στην χώρα, που “μεγάλωσε” τον Ηρακλή, κι έφερε μια άλλη αίγλη στο ελληνικό ποδόσφαιρο, το οποίο “ομόρφυνε” με την παρουσία του. Ο μεγάλος άσος του παρελθόντος, τώρα στα 66 του χρόνια, μακριά από τα γήπεδα ποδοσφαίρου και το σύγχρονο επαγγελματικό ποδόσφαιρο, αποτελεί αναπόσπαστο και άρρηκτα συνδεδεμένο μέρος της ιστορίας του Καυτανζογλείου σταδίου κι αυτό του οφείλει πολλά για την επί σειρά ετών ευεργετική αγωνιστική παρουσία του.
Ντ. Καραμητρούσης
Σημ Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Αρχείο του Σταδίου
