Με το χαρακτηριστικό ερώτημα «μπορεί η Ευρώπη να ενηλικιωθεί πολιτικά;» ο ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Καθηγητής του Πανεπιστημίου Sciences Po του Παρισιού, Λουκάς Τσούκαλης παρουσίασε τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι Ευρωπαίοι, λίγο πριν τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών. Μιλώντας στο διεθνές Συνέδριο για το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης ενόψει των επερχόμενων ευρωεκλογών που διοργάνωσε το Διεθνές Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) «European Studies (ESIS)» και πραγματοποιείται στο ΚΕΔΕΑ του ΑΠΘ, ο κ. Τσούκαλης, τόνισε ότι «η Ευρώπη είναι η μόνη οικονομική και πολιτική οντότητα που κάνει τη διαφορά στον τρόπο με τον οποίο οι ευρωπαϊκές χώρες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με τον υπόλοιπο κόσμο».
Σχετικά με όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια ανέφερε ότι η Ευρώπη δεν έπληξε καθόλου καθώς δεν έλειψαν οι κρίσεις, όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το μεταναστευτικό, το Brexit, η πανδημία και ενεργειακή κρίση. Εξέφρασε την άποψη ότι τα καλά νέα είναι πως η Ευρώπη κατάφερε να επιβιώσει και στο τέλος βγήκε πιο δυνατή.
Οι πέντε προκλήσεις
Σε ό,τι αφορά τις τρέχουσες προκλήσεις, υπογράμμισε την ανάγκη να προστεθεί μια διάσταση ασφάλειας στον σχεδιασμό για τη διατήρηση της ειρήνης στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς όπως είπε, «πλέον ο κόσμος είναι διαφορετικός» ενώ «ο πόλεμος επέστρεψε και επέστρεψε κοντά μας, αφού έχουμε δύο πολέμους στην Ουκρανία και τη Γάζα». Ο ίδιος σημείωσε ότι «ιδανικά οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να προσπαθούν να χτίσουν έναν ευρωπαϊκό πυλώνα της Βορειατλαντικής Συμμαχίας που αυτό σημαίνει θεμελιώδη αλλαγή του DNA της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των ευρωπαϊκών θεσμών».
Εξάλλου αναφέρθηκε στις διεθνείς εξελίξεις όσον αφορά το στρατηγικό ανταγωνισμό ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα και σημείωσε ότι θέματα ασφάλειας προκύπτουν από οικονομικά ζητήματα. Παράλληλα έκανε λόγο για ευρωπαϊκό έλλειμμα στην υψηλή τεχνολογία, καθώς η Ευρώπη γίνεται καταναλωτής υψηλής τεχνολογίας και εξαρτάται από αυτήν και επισήμανε ότι οι νέες εξελίξεις συμπεριλαμβανομένων και αυτών στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης απαιτούν μεγάλες αλλαγές και μεγαλύτερο βαθμό κυβερνητικών παρεμβάσεων. Επιπλέον χαρακτήρισε μεγάλη πρόκληση για την ανθρωπότητα την πράσινη μετάβαση και σχολίασε ότι στο πλαίσιο αυτό η Ευρώπη πρέπει να προάγει την παγκόσμια συνεργασία. Μίλησε, τέλος για τις κρίσεις δημοκρατίας, που όπως είπε, αντικατοπτρίζονται στη χαμηλή συμμετοχή στις εκλογές γενικά, τη μείωση της συμμετοχής πολιτικών κομμάτων στο δυτικό κόσμο και την άνοδο των αντισυστημικών κομμάτων και του λαϊκισμού.
«Έχω την απαισιοδοξία του νου και την αισιοδοξία της θέλησης. Δεν είμαι τρομερά αισιόδοξος για την ικανότητά μας να διαχειριστούμε αυτές τις προκλήσεις αλλά προσπαθώ να κάνω οτιδήποτε μπορώ ώστε να βοηθήσω να κινηθούμε προς την κατεύθυνση αυτή», είπε ολοκληρώνοντας την ομιλία του.
Οι πρώτες εκλογές το 1979
Από την πλευρά του ο καθηγητής Ιωάννης Παπαγεωργίου, Πρόεδρος του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αναφερόμενος στο θεσμό των ευρωεκλογών σημείωσε ότι από το 1979 οπότε πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες ευρωεκλογές, αυτές θεωρήθηκαν εκλογές δεύτερης τάξης. Ο ίδιος είπε ότι υπάρχει απόσταση και έλλειψη σύνδεσης μεταξύ αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών και αποτελεσματικών πολιτικών της και έκανε λόγο για αδύναμο πολιτικό ενδιαφέρον και χαμηλά επίπεδα συμμετοχής των Ευρωπαίων πολιτών σε αυτές. Χαρακτηριστικά σχολίασε ότι η συμμετοχή ήταν 62% το 1979 και έπεσε στο 42% το 2014.
«Οι ψηφοφόροι βλέπουν τις ευρωεκλογές όχι ως γιορτή της ευρωπαϊκής δημοκρατικής πρακτικής των πολιτών ή της καλλιέργειας της δικαιοσύνης στην Ευρώπη αλλά πιο πολύ σαν τρόπο να εκφράσουν τη γνώμη τους για την οικονομική κατάσταση των χωρών, τη θετική ή αρνητική στάση τους απέναντι στις κυβερνήσεις» δήλωσε και πρόσθεσε: «ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα έπρεπε να είναι αυτός της φωνής των πολιτών που ασκούν δημοκρατικό έλεγχο στην Ευρώπη. Αυτό 45 χρόνια αργότερα δεν έχει υλοποιηθεί πλήρως».
Για τις κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα εκτίμησε ότι δεν δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αλλαγή αυτού του προτύπου ενώ για τη στάση των πολιτών εξέφρασε τη θέση ότι λόγω των εξελίξεων που υπήρξαν στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των εξωτερικών γεωπολιτικών ή οικονομικών παραγόντων οι Ευρωπαίοι πολίτες φαίνεται να σκέφτονται περισσότερο μαζί και να ενεργούν μαζί. Αυτό, όπως είπε, ακόμη δεν έχει φανεί στις ευρωεκλογές ωστόσο είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε την ουσία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και να προσφέρουμε ένα περισσότερο δημοκρατικό ευρωπαϊκό πλαίσιο για όλους τους πολίτες της Ευρώπης.
Το συνέδριο
Το διεθνές Συνέδριο για το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που θα ολοκληρωθεί αύριο, διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τορίνο, τη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και το Κέντρο Μελέτης της Πολιτικής (Cevipol) του Université Libre de Bruxelles (U.L.B.). Σκοπός του είναι, σύμφωνα με τους διοργανωτές, να προσφέρει μια ουσιαστική ανάλυση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει σήμερα η ΕΕ μπροστά στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και του ρόλου της ευρωπαϊκής ενοποίησης ως μοντέλου για τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς και να διερευνήσει τις ευκαιρίες που μπορεί να γεννήσει μια επανεξέταση του ρόλου της δημοκρατίας στην Ευρώπη.
Π.Γιούλτση
