Πάνω από 1.400.000 εργατοώρες, οι οποίες «μεταφράζονται» σε οικονομικό όφελος εκατομμυρίων ευρώ, εκτιμάται ότι εξοικονομήθηκαν μόνο πέρυσι από την ψηφιοποίηση 600 υπηρεσιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αντιπεριφερειάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Νίκος Τζόλλας. Προαναγγέλλει, μάλιστα, την ψηφιοποίηση -και τη διάθεση online- άλλων 80 υπηρεσιών προς τους πολίτες μέχρι τον Ιούνιο του 2025. Αυτές περιλαμβάνουν και την ψηφιακή διεκπεραίωση, ενισχύοντας την παραγωγικότητα του ανθρώπινου δυναμικού της Περιφέρειας και μετουσιώνοντας σε πράξη τις προτεραιότητες τόσο του προηγούμενου περιφερειάρχη, Απόστολου Τζιτζικώστα, όσο και της διαδόχου του, Αθηνάς Αηδονά.
«Έχουμε υπολογίσει ότι για κάθε αίτηση ενός πολίτη, αυτός ή αυτή χρειαζόταν να δαπανήσει περίπου τέσσερις ώρες ανά αίτηση για να συγκεντρώσει τα δικαιολογητικά, να έρθει στην Περιφέρεια για να την καταθέσει, να περιμένει να εξυπηρετηθεί και έπειτα να ξαναέρθει για να παραλάβει το πιστοποιητικό που αιτήθηκε. Αν λοιπόν αναγάγουμε τις τέσσερις ώρες στους 350.000 πολίτες που εξυπηρετήθηκαν πέρυσι μπορούμε να πούμε ότι εξοικονομήθηκαν 1.400.000 ώρες. Αν θέλουμε αυτό να το μεταφράσουμε σε κόστος με βάση τον σημερινό μέσο καθαρό μηνιαίο μισθό, το κόστος κάθε ώρας είναι 6 ευρώ, άρα εξοικονομήθηκαν 8,4 εκατ. ευρώ. Αν σε αυτό προστεθεί το κόστος μετακίνησης, που ανέρχεται σε 8 ευρώ/ αίτηση κατά μέσο όρο για δύο επισκέψεις στην Υπηρεσία (κατάθεση-παραλαβή), προκύπτει ότι για τις μετακινήσεις έχουμε συνολικό κόστος 2,8 εκατ. ευρώ. Από πλευράς, λοιπόν, πολιτών έχουμε μια εξοικονόμηση περίπου 11,2 εκατ. ευρώ ετησίως» εξηγεί ο κ. Τζόλλας και προσθέτει ότι στα παραπάνω οφέλη θα πρέπει να συνυπολογιστούν το μειωμένο διοικητικό κόστος, το χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα μιας ψηφιακής υπηρεσίας, η καλύτερη ιχνηλασιμότητα και η διαφάνεια σε κάθε συναλλαγή.
Από τις 600 υπηρεσίες που έχουν ψηφιοποιηθεί, οι οποίες καλύπτουν θεματικές όπως οι μεταφορές, η ανάπτυξη-βιομηχανία, το περιβάλλον, η αγροτική οικονομία και οι κτηνιατρικές υπηρεσίες, ένα ποσοστό απευθύνεται αποκλειστικά σε επιχειρήσεις και ένα άλλο σε πολίτες, ενώ συγκεκριμένος αριθμός υπηρεσιών αφορά και τις δύο κατηγορίες. Από τις υπηρεσίες του 2024, οι περισσότερες αιτήσεις αφορούσαν το σύστημα προγραμματισμού εξετάσεων υποψήφιων οδηγών (πάνω από 123.000), ενώ ακολούθησαν οι αιτήσεις για την ιατρική ειδικότητα (2.103) και την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών (1.532).
Το 10%-20% των εργαζομένων πληροφορικής της Περιφέρειας έχουν φύγει για τον ιδιωτικό τομέα
Είναι η πορεία προς την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα «ασυννέφιαστη»; Κάθε άλλο. «Βρισκόμαστε σε συνεχή αγώνα για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις» λέει ο κ. Τζόλλας, που εντοπίζει πέντε βασικές προκλήσεις. Πρώτον, την έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων και ψηφιακής κουλτούρας. Σημαντικό ποσοστό των εργαζομένων πληροφορικής του δημόσιου τομέα (10%-20% για την Περιφέρεια την προηγούμενη διετία-τριετία) «διαρρέει» στον ιδιωτικό τομέα, καθώς εκεί οι μισθολογικές απολαβές είναι υψηλότερες. Ως αποτέλεσμα προκύπτει πρόβλημα στην εφαρμοσιμότητα των προγραμμάτων, καθώς δεν υπάρχουν αρκετοί εξειδικευμένοι υπάλληλοι. Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η Περιφέρεια εφαρμόζει συνεχώς προγράμματα reskilling και upskilling, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, αφού -κατά τον κ. Τζόλλα- απαιτούνται κίνητρα σε κεντρικό επίπεδο: «αν θέλουμε να δώσουμε πλήρη ταχύτητα στην ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα, τότε πριν συζητήσουμε για τον 13ο και 14ο μισθό, θα χρειαστεί να έχουμε νέα managerial tools. Π.χ., όπως στο παρελθόν είχε θεσμοθετηθεί το επίδομα χρήσης υπολογιστή με σκοπό τη χρήση των τεχνολογιών της τότε εποχής, που μετέπειτα καταργήθηκε, έτσι και τώρα θα πρέπει να θεσμοθετηθεί κάποιο επίδομα ψηφιακού μετασχηματισμού για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα που θα ασχοληθεί με τις νέες Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να επιβραβευτεί ο/η δημόσιος υπάλληλος, που θέλει να εργαστεί ή εργάζεται στον συγκεκριμένο τομέα, ώστε να παραμείνει στο δημόσιο ή και να προσελκυσθούν νέοι» τόνισε.
Η δεύτερη πρόκληση είναι η έλλειψη διαλειτουργικότητας των ψηφιακών συστημάτων σε δήμους και περιφέρειες. «Κάθε δήμος και περιφέρεια, αναλόγως των ιδιαίτερων αναγκών, δίνουν προτεραιότητα στις δικές τους λύσεις ψηφιοποίησης. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα διάφορα συστήματα των δήμων και των περιφερειών δεν συνεργάζονται πάντα μεταξύ τους» παρατηρεί και προτείνει να υπάρχει ιεράρχηση μέσω των οργανισμών εκπροσώπησης της αυτοδιοίκησης, όπως οι ΚΕΔ, ΠΕΔ κι ΕΝΠΕ ως προς το ποιες υπηρεσίες χρειάζεται να ψηφιοποιηθούν κατά προτεραιότητα και ιδίως την κυβερνοασφάλεια, ώστε στη συνέχεια τα αναγκαία συστήματα να χρηματοδοτούνται καθετοποιημένα και να δημιουργούνται οικονομίες κλίμακας.
Η χρηματοδότηση των ψηφιακών υπηρεσιών και συγκεκριμένα το «πού πηγαίνουν τα λεφτά» είναι, κατά τον κ. Τζόλλα, η τρίτη μεγάλη πρόκληση. «Θα πρέπει να γίνεται ιεράρχηση προτεραιοτήτων και τεχνικές μελέτες και να υπάρχει υποχρεωτικότητα, ως προς τον βαθμό στον οποίο έχουμε τη δυνατότητα να προχωρήσουμε κάποια πράγματα. Π.χ., να υπάρχει φειδώ στην ψηφιοποίηση έγχαρτου υλικού. Δεν μπορεί να λέει ένας δημόσιος οργανισμός ότι θα ψηφιοποιήσει το 100% του αρχείου του, τη στιγμή που οι οικονομικές δυνατότητες είναι, π.χ., για 10% ή 20%» λέει. Η τέταρτη πρόκληση έχει να κάνει με το γεγονός ότι «δεν μπορούν να σχεδιάζονται έργα ψηφιοποίησης που βασίζονται σε μελέτες προ τετραετίας, γιατί σε μια εποχή που η τεχνολογία τρέχει με τέτοια ταχύτητα, οι μελέτες γίνονται γρήγορα παρωχημένες. Χρειάζεται να υπάρχει ευελιξία για έργα ψηφιοποίησης μείζονος σημασίας, τα οποία εξοικονομούν πόρους για το δημόσιο, οδηγούν σε αύξηση θέσεων εργασίας και αυξάνουν τη διαφάνεια. Θα πρέπει να δημιουργηθεί νέο θεσμικό πλαίσιο, βάσει του οποίου τα έργα αυτά θα προκηρύσσονται και θα υλοποιούνται με διαδικασίες fast track» εκτίμησε. Η έλλειψη ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών ειδικά προσαρμοσμένων στις ανάγκες κάθε ξεχωριστού οργανισμού του δημόσιου τομέα αποτελεί μια ακόμα ισχυρή πρόκληση. «Οι επιχειρήσεις συχνά δεν προσφέρουν custom-made προϊόντα, οπότε όταν ο δημόσιος τομέας τα εγκαθιστά, απαιτείται χρόνος για να προσαρμοστούν στις ανάγκες κάθε υπηρεσίας» συμπλήρωσε.
Γνωστοποίησε ακόμα ότι αυτή τη στιγμή τρέχουν δύο μεγάλα ψηφιακά έργα της Περιφέρειας, που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης». Το πρώτο αφορά την ανάπτυξη Διαλειτουργικού Γεωπληροφοριακού Συστήματος για τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο 2025. Το δεύτερο έχει ως αντικείμενο την αναβάθμιση των ψηφιακών υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών & Επικοινωνιών και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Απρίλιο 2026, με στόχο την ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση μέρους του φυσικού αρχείου Αδειών Κυκλοφορίας Οχημάτων και την ανάπτυξη Συστήματος Ηλεκτρονικής Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΣΗΕΠ).
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
