Η ετικέτα στο γυάλινο βάζο με το ασυνήθιστο …brand «Travellers Project» φανέρωνε πως κάτω από το συμβατικό πράσινο καπάκι κρυβόταν κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή σάλτσα τομάτας. Μια πιο προσεκτική ματιά ήταν αρκετή για να αρχίσει να ξετυλίγεται ο μίτος του …μυστηρίου: «…φτιαγμένη από μια ομάδα νέων ανθρώπων προερχόμενων από διαφορετικές κουλτούρες, που μοιράζονται όμως κοινές ιδέες και όνειρα».
Τη σάλτσα αυτή, που παρασκευάστηκε με το «πάντρεμα» παραδοσιακών συνταγών από την Ελλάδα, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και τη Συρία, δεν θα τη βρει κανείς στα ράφια κάποιου σούπερ μάρκετ. Η σάλτσα αυτή δεν είναι προς πώληση αλλά είναι το «τελικό προϊόν ενός 9μηνου ταξιδιού» συμπόρευσης και δημιουργικής συνύπαρξης πέντε Ελλήνων φοιτητών και πέντε νεαρών προσφύγων, που συμμετείχαν σε πρόγραμμα κοινωνικής ενσωμάτωσης προσφυγόπουλων, που «έτρεξε» από τον περασμένο Μάρτιο το Αστικό Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο «Άθυρμα».
Πέντε ασυνόδευτοι ανήλικοι από τη «Safe Zone» (ασφαλή ζώνη) της Αλεξάνδρειας, που διαχειρίζεται το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και πέντε φοιτητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης συναντήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, καλλιέργησαν ένα μικρό κομμάτι γης και παρασκεύασαν μια σάλτσα τομάτας, που κύριο συστατικό της θα έλεγε κανείς πως δεν είναι τα φρέσκα βιολογικά λαχανικά και τα μπαχάρια με άρωμα Ανατολής, που παραπέμπουν στις πατρίδες των νεαρών προσφύγων, αλλά η αγάπη και ο σεβασμός του ενός για την κουλτούρα του άλλου.
Δέκα νέοι άνθρωποι, ηλικίας 15-25 ετών, με διαφορετικά πολιτισμικό υπόβαθρο, διαφορετικές εμπειρίες και δεξιότητες, έτοιμοι όμως να τις μοιραστούν και να διαμορφώσουν ένα κοινό όραμα, έδιναν κάθε εβδομάδα «ραντεβού» στον όμορφο χώρο του σωματείου, στην Επανωμή, κι εκεί σ’ ένα καταπράσινο περιβάλλον, ανάμεσα στα δέντρα και με θέα τη θάλασσα, συμμετείχαν σε διάφορες δραστηριότητες. Μέσα από τη μεταξύ τους όσμωση κατάφεραν, μάλιστα, να μετουσιώσουν το «εμείς» και το «εσείς» που χωρίζει ανθρώπους που έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή στο απόλυτο «εμείς» μιας ομάδας!
Κάπως έτσι «γεννήθηκε» το «Traveller’s Project», που εκτός από τους καρπούς της γης που καλλιέργησαν έδωσε κι άλλους «καρπούς», αυτούς που έμειναν βαθιά χαραγμένοι στην ψυχή των δέκα αυτών παιδιών. «Η συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι ένα από τα ωραιότερα ταξίδια της ζωής μου. Πήρα πράγματα που δεν αποτυπώνονται ούτε με λέξεις ούτε με συναισθήματα. Κέρδισα γνώσεις που δεν μπορούσα να τις πάρω από αλλού, από κανένα εκπαιδευτικό σύστημα κι από κανένα βιβλίο» λέει χαρακτηριστικά στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Μελίνα Ζία, τριτοετής φοιτήτρια στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ και μέλος του προγράμματος ως εθελόντρια.
«Δημιούργησα σχέσεις πραγματικές, έσπασα τη “φούσκα” μου διότι συνειδητοποίησα ότι είμαστε απλώς τυχεροί που γεννηθήκαμε σε αυτό το μέρος του κόσμου που έχει ειρήνη και όλα κυλάνε ομαλά και κάποιοι άλλοι άνθρωποι δεν έχουν αυτή την τύχη. Κέρδισα φίλους και σίγουρα μέσα από τα σεμινάρια που κάναμε κέρδισα και πάρα πολλά ερεθίσματα για το τι θέλω να κάνω εγώ στη ζωή μου και τι θέλω να είμαι εγώ» τονίζει η νεαρή εθελόντρια, η οποία πληροφορήθηκε για το πρόγραμμα από την ενημέρωση που έκαναν τα μέλη της οργάνωσης «Άθυρμα» σε φοιτητές.
Ως ένα «ταξίδι ζωής» βίωσε την όλη εμπειρία του προγράμματος και ο Βασίλης Τηλιακός, Κοινωνικός Λειτουργός-Κοινωνικός Παιδαγωγός και εκ των ιδρυτών του Αστικού Μη Κερδοσκοπικού Σωματείου «Άθυρμα». Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «δεν χρειάζεται απαραίτητα να βάλεις τα παιδιά σε μία τάξη μπροστά από έναν πίνακα για να τους μάθεις ό,τι πρέπει να μάθουν» καθώς «ο καλύτερος δάσκαλος είναι η αλληλεπίδραση».
«Δημιουργούμε έναν ασφαλή χώρο, ένα κλίμα εμπιστοσύνης ώστε να μπορέσουν να αλληλεπιδράσουν, να ανταλλάξουν ιδέες και γνώσεις. Τα παιδιά, από κοινού αποφάσισαν ότι θέλουν να καλλιεργήσουν τη γη και στη συνέχεια να μεταποιήσουν το προϊόν τους σε κάτι άλλο. Το τελικό προϊόν του προγράμματος ήταν μία σάλτσα τομάτας με διάφορα μπαχαρικά που ουσιαστικά προέρχεται από τη μείξη παραδοσιακών συνταγών από την Ελλάδα, το Μπαγκλαντές, τη Συρία και του Πακιστάν» εξηγεί, αναφορικά με το πρόγραμμα, ο κ. Τηλιακός.
Το πρόγραμμα, όπως σημειώνει η επίσης Κοινωνική Λειτουργός-Κοινωνική Παιδαγωγός και συνιδρύτρια του σωματείου Μαρία Πάνου, ξεκίνησε το Μάρτιο του 2019 με επισκέψεις στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στο τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. «Έγιναν ενημερώσεις στους φοιτητές κι έπειτα υπήρξε μια περίοδος όπου έγινε η επιλογή των φοιτητών που θα δεσμεύονταν να ξεκινήσουν μαζί μας. Αντίστοιχα έγιναν συζητήσεις και στο πρόγραμμα Ασφαλούς Ζώνης του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, στην Αλεξάνδρεια» αναφέρει, επισημαίνοντας πως αρχικά άρχισαν να «τρέχουν» το πρόγραμμα με ίδια έσοδα και τον Μάιο έλαβαν μια μικρής κλίμακας χρηματοδότηση από το European Students Union (ESU) στο πλαίσιο του προγράμματος «Together Moving Forward».
Η καλλιέργεια της γης και η παρασκευή της σάλτσας τομάτας δεν ήταν, φυσικά, το μόνο που έκαναν τα παιδιά στις εβδομαδιαίες συναντήσεις τους. Μεταξύ άλλων, τη γνώση που αποκτούσαν τη μετουσίωναν σε εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων. «Ήρθαν παιδικοί σταθμοί με αμιγώς ελληνικό πληθυσμό αλλά και παιδικός σταθμός με παιδιά προσφυγόπουλα και οι δράσεις έγιναν από τους ίδιους τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα» επισημαίνει ο Βασίλης Τηλιακός.
«Δεν είναι μια διαδικασία του “εμείς” και οι …”άλλοι”. Είμαστε “εμείς”, η ομάδα» υπογραμμίζει, από την πλευρά του, ο παιδαγωγός Ηλίας Βαρελάκης, συνιδρυτής του σωματείου «Άθυρμα», εξηγώντας πως το πρόγραμμα βασίστηκε μεν σ’ έναν βιωματικό τρόπο και οι στιγμές που έζησαν όλοι όσοι συμμετείχαν είναι τόσο δυνατές επειδή είναι ένα κομμάτι της καθημερινότητας, όμως όλο αυτό έχει κι ένα θεωρητικό υπόβαθρο από πίσω, που καταδεικνύει με σαφήνεια πως δεν πρόκειται για κάποιου είδους …«πυροτέχνημα» αλλά για κάτι με το δικό του κοινωνικό αποτύπωμα.
«Είναι μεν μνήμη, ανάμνηση και έχει μια πολύ συναισθηματική βάση, όμως όλο αυτό έχει κι ένα θεωρητικό υπόβαθρο από πίσω» επισημαίνει και μαζί με τον Βασίλη Τηλιακό εξηγούν πως «υπάρχει μια κοινότητα από πίσω, το λεγόμενο “κοινό τρίτο”, ένα μοντέλο που έρχεται από τη Σκανδιναβία, δημιουργήθηκε κατά βάση για να χτίζει σχέσεις και είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως, στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος, που δοκιμάζεται για την ενσωμάτωση».
Το πρόγραμμα μπορεί να βρίσκεται στο τέλος του, όμως τα μέλη του «Άθυρμα» ήδη επεξεργάζονται σχέδια για το πώς μπορούν να συνεχίσουν να βάζουν το δικό τους λιθαράκι στην κοινωνική ενσωμάτωση των προσφύγων και, μάλιστα, όχι μόνο των ασυνόδευτων και νεαρών παιδιών αλλά και των ενηλίκων, που σ’ αυτό το μακρύ ταξίδι για μια καλύτερη ζωή έχουν κι αυτοί τις δικές τους ανάγκες συνεύρεσης και συνύπαρξης σ’ ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο.
Σοφία Παπαδοπούλου
