Αμέτρητες είναι οι συσκευές που χρησιμοποιούμε όλοι μας εδώ και δεκαετίες και προέρχονται από την εξερεύνηση του Διαστήματος. Όχι, η φράση αυτή δεν αναφέρεται σε πιθανές επαφές με εξωγήινους πολιτισμούς, αλλά περιγράφει πραγματικά τεχνολογικά αντικείμενα που κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη.
Τα επαναφορτιζόμενα δραπανοκατσάβιδα, οι τεχνολογίες LASIK και Eye Tracking Device, αναρίθμητες έρευνες σχετικές με φάρμακα και εμβόλια, το velcro που χρησιμοποιούμε στα ρούχα μας, καθώς και πολλές ακόμη καινοτομίες, αναπτύχθηκαν για το διάστημα και στη συνέχεια διατίθενται στην αγορά και στον τομέα της υγείας. Τώρα, ετοιμαζόμαστε να υποδεχτούμε, σε μερικά χρόνια από τώρα, ένα “πολυόργανο” γυμναστικής που αυτή τη στιγμή σχεδιάζεται για τους αστροναύτες που θα ζουν και εργάζονται στον Διαστημικό Σταθμό Gateway, σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Οι αστροναύτες αυτοί θα πρέπει να διατηρήσουν την υγεία τους και την καλή φυσική τους κατάσταση μακριά από τη Γη.
«Η άσκηση στο Διάστημα εξελίσσεται συνεχώς. Οι φυσιοθεραπευτές και οι ειδικοί γυμναστές, που καθοδηγούν τους αστροναύτες από τη Γη, εμπλουτίζουν διαρκώς τις γνώσεις τους από όσα μαθαίνουμε μέσω της διαστημικής έρευνας, και έτσι αυτό το γνωστικό υλικό εφαρμόζεται στην άσκηση και την αποκατάσταση στη Γη. Τα γυμναστικά όργανα για αστροναύτες βελτιώνονται επίσης, όπως το ARED, το οποίο αποτελεί μετεξέλιξη του παλαιότερου συστήματος “iRED”. Γενικά, μαθαίνουμε να φτιάχνουμε όλο και πιο αποτελεσματικά όργανα γυμναστικής για τους ανθρώπους στο διάστημα», εξήγησε, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM», ο γιατρός των αστροναυτών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και πρώτος Έλληνας που επιλέχθηκε στην ευρωπαϊκή επιλογή αστροναυτών, Αδριανός Γολέμης.
Η είδηση αυτή αναμένεται να έχει σημαντικά θετικά αποτελέσματα στην υγεία των ανθρώπων και στη Γη, καθώς σχεδιάζεται ένα νέο επαναστατικό γυμναστικό όργανο. «Με την έναρξη των αποστολών Artemis, η ανθρωπότητα ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Σελήνη και συνάμα αναπτύσσεται κι ένα νέο όργανο, ονόματι “E4D”. Έχει σχεδιαστεί και παράγεται στην Ευρώπη, κερδίζοντας διαγωνισμούς από τη NASA. Το πλεονέκτημα αυτού του νέου γυμναστικού οργάνου είναι ότι σε περιορισμένο χώρο, μπορεί να προσφέρει πολλές διαφορετικές ασκήσεις με τις πτυσσόμενες επεκτάσεις του. Αυτές, για πρώτη φορά, περιλαμβάνουν κωπηλασία και έλξη σχοινιών, ενώ η ποικιλία στην άσκηση είναι σημαντική, καθώς γυμνάζονται όλες οι μυϊκές ομάδες που πλήττονται από τις συνθήκες του διαστήματος», ανέφερε ο κ. Γολέμης.
Το E4D αποτελεί επίσης ένδειξη των οικονομικών ωφελειών που προκύπτουν από την ανθρώπινη παρουσία στο διάστημα, καθώς παράγεται από τη μικρή δανέζικη εταιρεία DAC, η οποία κέρδισε τον διαγωνισμό παραγωγής του. «Η εταιρεία ξεκίνησε με μικρές αναπτυξιακές προτάσεις στον τομέα της άσκησης και της διαστημικής ιατρικής κατά την εποχή των διαστημικών λεωφορείων και του σταθμού Μιρ. Αυτή τη στιγμή διαχειρίζεται συμβόλαια πολλών εκατομμυρίων ευρώ για την ανάπτυξη αντίστοιχης καινοτόμας τεχνολογίας στο νέο ταξίδι της ανθρωπότητας προς τη Σελήνη. Το σημαντικό είναι ότι κάθε νέο τεχνολογικό επίτευγμα μπορεί να εφαρμοστεί και στη Γη, έτσι επωφελούνται όλοι. Σε λίγα χρόνια, ίσως ασκούμαστε κι εμείς στο σπίτι μας με ένα πτυσσόμενο πολυδύναμο όργανο που προέρχεται από το E4D!», πρόσθεσε ο κ. Γολέμης.
Λύσεις σε ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα: η ανθρώπινη υγεία στο Διάστημα
Από το 2000, η ανθρωπότητα έχει καθιερώσει μόνιμη παρουσία στο διάστημα με εναλλασσόμενα πληρώματα αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), με κύριο στόχο τη διεξαγωγή ερευνών. Ωστόσο, οι προκλήσεις αποδεικνύονται ιδιαίτερα μεγάλες, καθώς το ανθρώπινο σώμα επηρεάζεται σημαντικά από την έλλειψη βαρυτικής επιτάχυνσης.
«Στις διεργασίες γύρω από τη Γη, αποκτούμε συνεχώς νέες γνώσεις, διότι το Διάστημα είναι το μοναδικό περιβάλλον για τη μελέτη του ανθρώπινου σώματος χωρίς την παρεμβολή της βαρύτητας. Οι αστροναύτες βρίσκονται σε διαρκή “ελεύθερη πτώση”. Τέτοιες παρατηρήσεις σχετικά με το πώς επηρεάζεται το ανθρώπινο σώμα μας προσφέρουν πολύτιρες πληροφορίες ώστε να βελτιώσουμε τη ζωή μας στη Γη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διαχείριση της μυϊκής μάζας των αστροναυτών κατά τη διάρκεια μακροχρόνιων αποστολών: γνωρίζουμε από τις πρώτες δεκαετίες εξερεύνησης του Διαστήματος ότι το μυοσκελετικό σύστημα υποφέρει, ειδικά οι μύες της ράχης και των κάτω άκρων, καθώς δε χρησιμοποιούνται για υποστήριξη του σώματος ενάντια στη βαρύτητα, όπως συμβαίνει στη Γη. Το πρόβλημα αυτό θα είναι πολύ πιο επιτακτικό για πληρώματα που θα συμμετέχουν σε παρατεταμένες αποστολές στη Σελήνη και στο μέλλον, στο ταξίδι προς τον Άρη», δήλωσε ο κ. Γολέμης.
Η εφαρμογή πρακτικών για τη μείωση των επιπτώσεων αυτών δεν είναι απλώς προαιρετική, αλλά μία αναγκαία συνθήκη. «Η αναμενόμενη απώλεια μυϊκής μάζας χωρίς μέτρα μπορεί να φτάσει το 50% σε συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες. Ενδεικτική είναι η μείωση της περιμέτρου της γαστροκνημίας κατά 10-30% μέσα σε μακροχρόνιες αποστολές. Για την αποφυγή της, οι αστροναύτες ασκούνται περίπου 1,5-2 ώρες, πέντε φορές την εβδομάδα», τόνισε ο Έλληνας επιστήμονας. Επιπλέον, βρίσκονται ήδη σε άλλη φάση μεταρρύθμισης και εφαρμογής βελτιωτικών μέτρων για την άσκηση σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Μάλιστα, υπάρξουν ήδη δοκιμάσιμες λύσεις που είναι σε εφαρμογή εδώ και αρκετά χρόνια και αποτελούν αποτελεσματικά αντίμετρα απέναντι στη βαρύτητα.
«Στον αμερικανικό/ευρωπαϊκό τομέα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού χειριζόμαστε ήδη τρία γυμναστικά όργανα: ένα διάδρομο με την ονομασία T2, όπου οι αστροναύτες δένονται για να τρέξουν με αντίσταση 60% του βάρους τους στη Γη. Επίσης, έχουμε ένα στατικό ποδήλατο (CEVIS) και το ARED, ένα μηχάνημα που μοιάζει με σύστημα άρσης βαρών. Το ARED παρέχει αντίσταση κατά την άσκηση, επιτρέποντας στους αστροναύτες να ασκήσουν τους μυς τους διατηρώντας την αντίσταση του μηχανήματος -πολύτιμα διδάγματα που μπορούν να εφαρμοστούν και στη Γη», ολοκλήρωσε ο Έλληνας ειδικός ιατρός αστροναυτών, επιβεβαιώνοντας ότι οι εξελίξεις της διαστημικής έρευνας θα έχουν άμεσες επιπτώσεις στις ζωές μας σήμερα και στο μέλλον.
