Στις αρχές Αυγούστου του 2008, η οικονομική κρίση στην Ελλάδα δεν είχε ακόμα εκδηλωθεί και οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης άρχισαν να αδειάζουν λόγω των θερινών αδειών. Παράλληλα, στο μεγάλο τυπογραφείο στο κέντρο της πόλης επικρατούσε έντονη δραστηριότητα. Στον χώρο παραγωγής, η ένταση του ήχου πλησίαζε τα 60 ντεσιμπέλ, καθώς οι εκτυπωτικές μηχανές λειτουργούσαν στο πλήρες δυναμικό τους: πολύχρωμα και γυαλιστερά φύλλα χαρτιού, που περιλάμβαναν εταιρικούς και προϊοντικούς καταλόγους ή διαφημιστικά φυλλάδια, εξέρχονταν σε μεγάλες ποσότητες, καθώς η ημέρα των εγκαινίων της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) πλησίαζε και οι εταιρείες επιθυμούσαν να γεμίσουν τα περίπτερά τους με έντυπα ικανά να ενημερώσουν και να προσελκύσουν τους επισκέπτες της μεγάλης διοργάνωσης του Σεπτεμβρίου.
Περίπου δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η εικόνα των πρώτων ημερών του Αυγούστου είναι πολύ διαφορετική. Τα τυπογραφεία της πόλης δεν τυπώνουν πια για τη ΔΕΘ από τις πρώτες ημέρες του μήνα. Τα έντυπα που διανέμονται στα περίπτερα της ΔΕΘ και γύρω από το εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ-Helexpo AE έχουν περιοριστεί σημαντικά, καθώς έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από τις τέσσερις λέξεις: «Βρείτε μας στο Ιντερνετ» και τους QR codes. Παρά τη μείωση που έχει σημειωθεί, η ανάγκη για έντυπα δεν έχει εκλείψει εντελώς, καθώς και φέτος -όπως και τις προηγούμενες χρονιές- οι άνθρωποι που θα μοιράσουν διαφημιστικά και κάρτες έξω από τις πύλες της 88ης ΔΕΘ, που θα διεξαχθεί από 7 έως 15 Σεπτεμβρίου, δεν θα λείψουν.
Το 3%-4% του τζίρου των τυπογραφείων
«Σήμερα, τα έντυπα για τη ΔΕΘ συνεισφέρουν μόνο το 3%-4% του τζίρου των τυπογραφείων. Παρόλο που δεν έχω επίσημα στατιστικά στοιχεία ειδικά για τη συγκεκριμένη έκθεση, μπορώ να πω ότι η εμπορική εκτύπωση, γενικά, έχει μειωθεί κατά 30%-40% σε όγκο τα τελευταία 15 χρόνια. Στην περίπτωση της ΔΕΘ, η μείωση του τζίρου μπορεί να φτάνει το 50%-60%», αναφέρει εκπρόσωπος του κλάδου.
Σημαντική αλλαγή σημειώθηκε πριν από επτά έως δέκα χρόνια, κυρίως λόγω της ψηφιακής τεχνολογίας. «Παλαιότερα, ο Ιούλιος ήταν ο μήνας των διακοπών για εμάς τους τυπογράφους. Από την 1η Αυγούστου έπρεπε να είμαστε έτοιμοι για τη ΔΕΘ, προετοιμάζοντας καταλόγους, έντυπα των εφημερίδων ή των ραδιοφωνικών σταθμών με πολιτικές συνεντεύξεις ενόψει ΔΕΘ, διαφημιστικά κ.λπ. Σήμερα, αυτή η πίεση έχει περιοριστεί. Η κινητικότητα προγραμματίζεται κυρίως για την τρίτη ή ακόμα και την τέταρτη εβδομάδα του Αυγούστου», παρατηρεί ο τυπογράφος, αποδίδοντας αυτή την αλλαγή στην ψηφιακή τεχνολογία, η οποία όχι μόνο αντικαθιστά το έντυπο σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά και επιταχύνει την παραγωγή του, καθώς όλη η προετοιμασία και ο σχεδιασμός πραγματοποιούνται σε υπολογιστή.
Στροφή στην εκτύπωση συσκευασίας και κυτιοποιία
Η πανδημία επηρέασε σημαντικά τον κλάδο, καθώς πολλές εκθέσεις και συνέδρια ακυρώθηκαν, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ζήτηση για τυπωμένα προγράμματα ή πρακτικά συνεδριακών εκδηλώσεων, καθώς και για εταιρικούς και προϊοντικούς καταλόγους.
Για να αντεπεξέλθουν στις συνεχείς κρίσεις, τα τυπογραφεία αναγκάστηκαν να αναζητήσουν έσοδα από άλλες πηγές, οδηγώντας σε στροφή προς την εκτύπωση συσκευασίας και κυτιοποιίας. «Εκτιμώ ότι το 20%-30% των τυπογραφείων έχουν ήδη στραφεί στη συσκευασία και την κυτιοποιία. Παρότι δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τις μεγάλες κυτιοποιίες, έχουμε τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουμε μικρούς παραγωγούς, όπως στον αγροδιατροφικό τομέα, που τυπώνουν σακουλάκια για βότανα και άλλα προϊόντα. Ως τυπογραφεία εμπορικής εκτύπωσης, είμαστε πιο ευέλικτοι ως προς τους χρόνους παράδοσης», εξηγεί ο εκπρόσωπος του κλάδου, προσθέτοντας ότι αυτή η στροφή απαιτεί επενδύσεις, καθώς πρόκειται για εντελώς διαφορετικό τομέα σε σχέση με το παραδοσιακό αντικείμενο των τυπογραφείων.
Σήμερα, στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν περίπου 10-15 μεγάλα τυπογραφεία, όμως το αντικείμενό τους έχει μειωθεί. Παρά το γεγονός ότι η κατανάλωση χαρτιού έχει υποστεί πτώση, αυτό εξακολουθεί να διατηρεί τη σημασία του. «Το χαρτί λιγοστεύει, αλλά όχι με τον ρυθμό που αναμέναμε. Οι μελέτες δείχνουν ότι ο τζίρος των βιβλίων σε έντυπη μορφή στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί, καθώς το χαρτί αντιδρά διαφορετικά στο φως, με αποτέλεσμα να έχει διαφορετική αντίκτυπο στον ανθρώπινο εγκέφαλο», καταλήγει ο τυπογράφος.
