Στα 92 της χρόνια, με τα μαλλιά της να έχουν πια ασπρίσει και μετακινούμενη με αναπηρικό αμαξίδιο, η Μελπομένη Ντίνα κλαίει από χαρά και συγκίνηση: για πρώτη φορά σήμερα, μετά από 75 χρόνια, συνάντησε τους απογόνους των παιδιών που έσωσε η οικογένειά της από τους Ναζί.
«Είμαι τόσο συγκινημένη, δεν βρίσκω λόγια» λέει, με δάκρυα στα μάτια, η 86χρονη πλέον Σάρα Γιανάι, κρατώντας σφιχτά το χέρι της Μελπομένης Ντίνα, το γένος Γιαννοπούλου, που την προστάτευσε και την έσωσε από τις ναζιστικές θηριωδίες κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Μελπομένη και οι δύο μεγαλύτερες αδελφές της έκρυβαν την οικογένεια της Σάρας -συνολικά έξι ανθρώπους- στη Βέροια. Επί δύο χρόνια, οι τρεις αδελφές της οικογένειας Γιαννοπούλου και μια άλλη οικογένεια, των Αξιόπουλων, είχαν πάρει υπό την προστασία τους την οικογένεια Μορντεχάι.
«Την έχω σαν αδελφή μου, τα κάναμε όλα μαζί» είπε η Γιανάι στο περιθώριο μιας τελετής στο Γιαντ Βασέμ, το μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην Ιερουσαλήμ. «Είμαι πολύ συγκινημένη, μέχρι τα βάθη της ψυχής μου, μου έσωσε τη ζωή», πρόσθεσε.
Το 1994 οι τρεις αδελφές από τη Βέροια τιμήθηκαν με τον τίτλο των «Δικαίων των Εθνών» – είναι η υψηλότερη διάκριση που επιφυλάσσει το Ισραήλ σε μη Εβραίους που, με κίνδυνο της ζωής τους, βοήθησαν Εβραίους να σωθούν από τους Ναζί.
Σήμερα, περίπου 20 απόγονοι της Σάρας και του αδελφού της, του Γιοσί Μορ, πήγαν στο μνημείο για να συναντηθούν με την γυναίκα στην οποία χρωστούν εν μέρει τη ζωή τους. Τα δυο αδέλφια γνώρισαν στη Μελπομένη τα παιδιά και τα εγγόνια τους που αγκάλιασαν με θέρμη την ηλικιωμένη, συγκινημένη γυναίκα.
Ο Γιοσί Μορ ήταν μόλις 2 μηνών και η Σάρα 9 ετών όταν κρύφτηκαν για να γλιτώσουν, μαζί με τη μητέρα τους, δύο άλλους αδελφούς και μια αδελφή τους.
Η οικογένεια Μορντεχάι αρχικά κρύφθηκε σε ένα εγκαταλειμμένο τζαμί της οθωμανικής περιόδου. «Όταν βρισκόμασταν στο τζαμί, η κατάσταση μας επιδεινωνόταν, ιδίως του αδελφού μου, του Σαμουήλ. Η Μελπομένη και η αδελφή της τον πήραν στην πλάτη και τον πήγαν στο νοσοκομείο μέσα στη νύχτα. Όμως αργότερα, τον βρήκε σκεπασμένο με ένα λευκό σεντόνι στο κρεβάτι του νοσοκομείου. Είχε πεθάνει», είπε η Σάρα.
Ο Γιουβάλ Νταγκάν, 28 ετών, ένας από τους εγγονούς του Γιοσί, είπε ότι μεγάλωσε ακούγοντας αυτήν την ιστορία. «Απ’ όταν ήμουν μικρός, αυτές οι τρεις Ελληνίδες αδελφές είναι για μένα σύμβολο ηρωισμού, πρότυπα». Αν και έχει έρθει στην Ελλάδα, ο Γιουβάλ δεν είχε συναντηθεί μέχρι σήμερα με τους σωτήρες του παππού του.
«Θα ήθελα να έχω σώσει περισσότερους», είπε η Μελπομένη, αγκαλιάζοντας με τη σειρά της όλα τα παιδιά και τα εγγόνια της Σάρας και του Γιοσί μέσα στην Αίθουσα των Ονομάτων του Γιαντ Βασέμ, όπου είναι γραμμένα τα ονόματα εκατομμυρίων Εβραίων που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα.
Συνολικά 27.362 άνθρωποι έχουν αναγνωριστεί ως «Δίκαιοι των Εθνών». Οι περισσότεροι από αυτούς τους «φύλακες-αγγέλους» έχουν πλέον πεθάνει ή είναι πολύ ηλικιωμένοι για να ταξιδέψουν στο Ισραήλ, όπως είπε ο Στάνλι Σταλ, ο αντιπρόεδρος του Ιδρύματος των Δικαίων (JFR). Το ταξίδι της Μελπομένης όμως «αναμφίβολα δεν θα είναι το τελευταίο που θα οργανώσουμε», διαβεβαίωσε.
Φ.Γ.
