Οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης αξιοποιούνται εδώ και χρόνια στην ιατρική χωρίς όμως όλες να είναι κατάλληλες για κάθε περίπτωση ασθενούς και χωρίς σε καμία περίπτωση να υποκαθιστούν τον γιατρό. Οι υπέρμαχοι της χρήσης των εφαρμογών υποστηρίζουν ότι αυτές παρέχουν γρηγορότερα και φθηνότερα τις υπηρεσίες υγείας, ότι με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης γίνεται καλύτερη διαχείριση του τεράστιου όγκου δεδομένων που υπάρχουν και έτσι επιτυγχάνονται και καλύτερα ερευνητικά αποτελέσματα αλλά και καινοτομία. Υποστηρίζουν επίσης ότι τα μηχανήματα δεν κουράζονται, δεν επηρεάζουν την κρίση τους, τα συναισθήματα, λαμβάνουν αποφάσεις πιο γρήγορα και μπορούν να προγραμματιστούν για να μάθουν πιο εύκολα από τους ανθρώπους. Από την άλλη, οι πολέμιοι της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις ανθρώπινες σχέσεις και την ανθρώπινη νοημοσύνη, ότι οι εφαρμογές της δεν βελτιώνουν πραγματικά τις ανθρώπινες δυνατότητες και ότι η ανθρώπινη κρίση αποτελεί θεμελιώδη συνιστώσα της κλινικής δραστηριότητας.
Τα παραπάνω επισήμανε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στο περιθώριο του συνεδρίου με θέμα “ Νέες τεχνολογίες στην υγεία: Ιατρικά, νομικά και ηθικά ζητήματα” η πρόεδρός του, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φαρμακολογίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Χρυσάνθη Σαρδέλη. Παράλληλα σημείωσε ότι η χρήση των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης στο χώρο της υγείας εγείρει ιατρικά, ηθικά και νομικά ζητήματα.
Η κ. Σαρδέλη ανέφερε ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει πάρα πολλές εφαρμογές στο χώρο της υγείας όπως πχ στην διευκόλυνση της καθημερινής γραφειοκρατικής συνδιαλλαγής με τον ασθενή, στη διαχείριση δεδομένων υγείας και ιατρικών φακέλων , στην τηλεϊατρική, στη παροχή βοήθειας από εικονικούς νοσηλευτές που δεν κάνουν διάγνωση αλλά παρέχουν συμβουλές ώστε να καθησυχάζουν τους ασθενείς. Επίσης έχει εφαρμογές στην ρομποτικά υποβοηθούμενη χειρουργική, στην υποβοήθηση της ιατρικής διάγνωσης, στην ιατρική ανάλυση εικόνων, στη διαχείριση και πρόγνωση κινδύνου για την υγεία όπως πχ στην αναγνώριση της αντοχής στα αντιβιοτικά, ή στην προειδοποίηση της σοβαρότητας της κατάστασης πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων. Ακόμη έχει εφαρμογές στη νευροαποκατάσταση όπως πχ με τη χρήση εξωσκελετού τύπου ρομπότ όταν υπάρχουν βλάβες στη σπονδυλική στήλη, έχει εφαρμογές στην εκπαίδευση αυτιστικών παιδιών, στον εντοπισμό της απάτης και στην ασφάλεια των ιατρικών δεδομένων, στην κυβερνοασφάλεια και την προστασία των προσωπικών δεδομένων, στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων και τις κλινικές δοκιμές των υποψηφίων φαρμάκων σε ανθρώπους.
“ Όλες αυτές οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης που έχουν να κάνουν γενικά με την υγεία είναι αποτέλεσμα προγραμματισμού και διαχείρισης των ανθρώπων, είτε πρόκειται για κάποιο γιατρό, είτε για κάποιον άλλον επαγγελματία υγείας ή ακόμη και από τον τελικό χρήστη που είναι ο άνθρωπος ή ο ασθενής κατά περίπτωση. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί ούτε να αντικαταστήσει ούτε να υποκαταστήσει τον γιατρό. Προφανώς η τεχνητή νοημοσύνη δεν υποκαθιστά ούτε την ιατρική, ούτε τη νοσηλευτική, ούτε φυσικά ο ασθενής μπορεί να λύσει τα προβλήματα που μπορεί να έχει σε σχέση με την υγεία του χρησιμοποιώντας τεχνητή νοημοσύνη. Σε καμία περίπτωση όπως πχ στις εφαρμογές της ρομποτικής χειρουργικής, δεν δουλεύουν τα ρομπότ αντί του χειρουργού. Ο χειρουργός χειρίζεται το μηχάνημα και δίνει τις πληροφορίες. Ένας κακός χειρουργός δεν γίνεται καλύτερος ή καλός εάν χρησιμοποιήσει ένα σύστημα ρομποτικής χειρουργικής. Το ρομπότ σε πολλές περιπτώσεις αυξάνει το κόστος χωρίς να βελτιώνει την παροχή υπηρεσιών υγείας και δεν είναι κατάλληλο για όλες τις κατηγορίες παθήσεων. Σε πολύ μεγάλο βαθμό, η χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης είναι μόδα και ίσως είναι θέμα μάρκετινγνκ. Δυστυχώς ως άνθρωποι έχουμε την τάση να θέλουμε να χρησιμοποιούμε οτιδήποτε μας φαίνεται καινούργιο. Δεν είναι όλες οι εφαρμογές κατάλληλες για όλες τις χρήσεις και φυσικά ούτε όλες οι τεχνολογικές πρόοδοι και νέες ανακαλύψεις είναι πάντα οι καλύτερες” ανέφερε η κ Σαρδέλη.
Αναφερόμενη στα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν κατά τη χρήση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης η κ. Σαρδέλη σημείωσε ότι “επειδή οι τεχνολογίες αυτές είναι ακριβές δεν μπορούν να είναι προσβάσιμες σε όλους τους ασθενείς, με συνέπεια να αποκλείονται όσοι δεν έχουν οικονομική δυνατότητα”. Υπογράμμισε ακόμη ότι με την εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης και των νέων τεχνολογιών θα επιβαρυνθούν τα συστήματα υγείας και κάποιοι εργαζόμενοι θα χάσουν τη δουλειά τους και στη θέση τους θα προσληφθούν άλλοι. Επίσης ανέφερε ότι προκύπτει το ερώτημα ποιος θα παίρνει τις αποφάσεις σε συγκεκριμένα ζητήματα και ποιος θα ελέγχει αυτή την κατάσταση όσον αφορά το τελικό αποτέλεσμα. “Η τεχνητή νοημοσύνη -πρόσθεσε- δίνει κάποιες απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα τα οποία όμως έχουν σχηματοποιήσει και θέσει άνθρωποι. Είναι λοιπόν ζήτημα του τι ζητάμε, τι κατανοούμε , τι περιμένουμε να πάρουμε και ποια εργαλεία και ικανότητες έχουμε για να το τοποθετήσουμε στο σωστό περιβάλλον”.
Όσον αφορά τα νομικά ζητήματα η κ. Σαρδέλη ανέφερε ότι το σημαντικότερο πρόβλημα σε περίπτωση επιπλοκής είναι να βρεθεί το τι φταίει και ποιος φταίει .”Αν προκύψει κάποιο πρόβλημα εδώ δεν έχεις πια έναν ασθενή ή ένα γιατρό ή έναν νοσηλευτή ένα νοσηλευτικό ίδρυμα να συζητήσεις. Έχεις και το κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης του προγραμματιστή ή του πωλητή ή του κατόχου της άδειας κυκλοφορίας του μηχανήματος. Προφανώς στην αρχή φαίνεται πάρα πολύ δύσκολο και πάρα πολύ περίπλοκο το ποιος φταίει και γιατί φταίει. Μπορεί να σταματήσει η χρήση τελείως μέχρι να καταλάβουμε ακριβώς τι συμβαίνει σε αυτά τα ζητήματα και να ξεκαθαρίσουμε το ποιος είναι υπεύθυνος. Μέχρι λοιπόν να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα θεωρώ ότι μόνο η μεγάλη ανάλυση και η εκτίμηση των γεγονότων από ειδικούς, θα μπορέσει να δώσει εξήγηση για το πού βρίσκεται η ευθύνη. Υπάρχει η λύση να πούμε ότι φταίνε εξίσου όλοι όσοι λαμβάνουν μέρος σε αυτή τη διαδικασία, ο πάροχος υπηρεσίας υγείας, ο προγραμματιστής ή αυτός που έχει την άδεια κυκλοφορίας της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά φυσικά και ο ασθενής που επιλέγει να τη χρησιμοποιήσει και όχι να πάει με κάποιο άλλο πιο παραδοσιακό τρόπο παροχής υπηρεσιών υγείας. Οπότε υπάρχουν λύσεις, απλώς νομίζω ότι πρέπει να συζητηθούν. Το πρόβλημα για μένα είναι ότι οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας και οι νομικοί έχουν τελείως διαφορετικούς τρόπους σκέψης και επίλυσης των προβλημάτων. Συνεπώς είναι απολύτως απαραίτητο να γίνονται συνέδρια όπως αυτό το συνέδριο, να συζητάμε, να βλέπουμε και την οπτική γωνία κάποιου άλλου ώστε να μπορούμε να καταλήξουμε σε χρήσιμα και πρακτικά συμπεράσματα” κατέληξε η κ. Σαρδέλη.
Αγγέλα Φωτοπούλου
