Η λέξη Tehom προέρχεται από τη βιβλική εβραϊκή γλώσσα και σημαίνει το αρχέγονο βάθος ή την άβυσσο. Tehom είναι και ο τίτλος της έκθεσης της φωτογράφου Ρενέ Ρεβάχ, η οποία φιλοξενείται στο Παράρτημα του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη (Βίλα Καπαντζή), αποτελώντας ένα αντίδωρο μνήμης στον γενέθλιο τόπο της. Αυτή η επώδυνη οικογενειακή ιστορία από την άλλοτε Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων πυροδότησε τη δημιουργία της έκθεσης.
Η έκθεση Tehom παρακολουθεί την πορεία της απώλειας της οικογένειας της Ρεβάχ από τη Θεσσαλονίκη στο Άουσβιτς. Από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο του 1943, 46.061 Εβραίοι μεταφέρθηκαν από τη Θεσσαλονίκη στα στρατόπεδα, όπου οι περισσότεροι βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Μεταξύ των θυμάτων ήταν η προγιαγιά της Ρεβάχ, Σολ Βενέτσια, και τα παιδιά της. Ο μοναδικός επιζών της οικογένειας ήταν ο παππούς της, Αλβέρτος Ρεβάχ, ο οποίος είχε διαφύγει στην Αθήνα. Μέσω φωτογραφιών, βίντεο και κειμένων, η Ρεβάχ συνθέτει μια εικαστική αφήγηση της επώδυνης διαδρομής της οικογένειάς της. Το οικογενειακό κειμήλιο, μια βαλίτσα με αντικείμενα των εκτοπισμένων, αποτέλεσε το έναυσμα για την έκθεση. Ένα λευκό πλεκτό ύφασμα από τη βαλίτσα διατρέχει όλο το έργο και προσδίδει διαφορετικές σημασίες.
Η Ρεβάχ εξηγεί τη διαδικασία που ακολούθησε με τα αντικείμενα του παππού της, επισημαίνοντας πως η πρόθεσή της ήταν να καθαρίσει ενεργειακά το ύφασμα. Αυτή η διαδικασία την οδήγησε να ανακαλύψει την έννοια της άβυσσου στα εβραϊκά και τους συμβολισμούς της. Το ταξίδι της προς την επούλωση ξεκίνησε από την ιστορία του παππού της, Αλβέρτου Ρεβάχ, ο οποίος υπήρξε μια κοσμοπολίτικη προσωπικότητα της Θεσσαλονίκης.
Η οδύνη του παππού της καθόρισε τη ζωή της και το Tehom είναι το δικό της λυτρωτικό ταξίδι. Η αφήγηση της Ρεβάχ εκπορεύεται από τη μνήμη και τις αφηγήσεις της οικογένειάς της, καθώς και τις μαρτυρίες εκείνων που επέστρεψαν ζωντανοί. Η επιρροή της γιαγιάς Σοφίας ήταν σημαντική για την επεξεργασία του τραύματος, με τη Ρεβάχ να διηγείται την επιθυμία της να κατανοήσει το σκοτάδι που την περιέβαλλε.
Η Ρεβάχ τονίζει τη σημασία της ψυχοθεραπείας στην πορεία της προς την επούλωση και δηλώνει ότι, αν και το τραύμα δεν εξαφανίζεται, μπορεί να μετατραπεί σε πηγή γνώσης. «Δεν μπορείς να θάβεις για πάντα όλα αυτά που σε πονάνε», επισημαίνει, αναφερόμενη στην ανάγκη να αποδεχθεί κανείς την πραγματικότητα και να δημιουργήσει χώρο για τη συγχώρεση.
Η Ρεβάχ αναγνωρίζει την αξία του Tehom ως λυτρωτικού ταξιδιού, ενώ περιγράφει ιδιαίτερες στιγμές κατά την επίσκεψή της στο Μπίρκεναου, όπου συνειδητοποίησε την ανάγκη να μη θάβει τα πονεμένα γεγονότα της ιστορίας της. «Για μένα, η Θεσσαλονίκη είναι ένα σπίτι και θέλω να τακτοποιηθούν τα δωμάτια», καταλήγει, τονίζοντας τη σημασία της επιστροφής της στην πόλη.
Η έκθεση «Tehom» θα είναι ανοιχτή στο κοινό από 22 Ιανουαρίου έως 16 Απριλίου 2025 στο Παράρτημα του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
